Dünyada en çok tüketilen içeceklerden biri olan kahvenin üretimdeki en önemli kriter, coğrafi bölge ve iklim koşulları. Çeşit çeşit kahve çekirdekleri, en çok tükettiğimiz kahveler ve ülkelerin kahve alışkanlıkları bu yazımızda…
Etiyopya, Kenya, Brezilya, Guatemala, Kolombiya, Kosta Rika, Endonezya, Honduras gibi adını sık duyduğumuz kahve çekirdeği çeşitleri aslında dört ana çekirdeğin yani Arabica, Robusta, Liberica ve Excelsa’nın birleşimlerinden üretiliyor. Öncelikle bu dört ana çekirdeğe bir göz atalım.
Arabica
Arabica, dünyadaki kahve üretiminin yüzde 70'ini oluşturan en yaygın kahve çekirdeği. Ilıman iklime ihtiyaç duyan arabica kahve çekirdeği; Kenya, Etiyopya, Endonezya, Karayipler, Guatemala, Hindistan, Brezilya, Meksika’da yetişiyor. İdeal yetişme iklimi yıl boyunca 15-24 derece olan arabica’nın olgunlaşması, 6-9 ay sürüyor. Arabica çekirdekleri yumuşak, hafif tatlı, çiçek ve meyve aromalı olarak tanımlanırken hafif kavrulduğunda meyvemsi tadı belirginleşiyor.
Robusta
Arabica çekirdeklerine göre iki kat daha fazla kafein içeren robusta; sert, yoğun, keskindir ve damakta topraksı bir tat bırakır. Farklı iklim koşullarına daha dayanıklı olan robusta, yer seviyesinden itibaren 600 metre yükseklik gibi daha düşük rakımlarda da yetişebiliyor. Robusta çekirdekleri doğu yarım kürede; Vietnam, Endonezya, Hindistan ve Afrika’da ekiliyor ve genellikle hazır kahve üretiminde kullanılıyor.
Liberica
Çok verimli ve kaliteli olmaması nedeniyle, dünya çapında ticari olarak üretilen kahvenin yüzde 2'sinden azını oluşturan ve genellikle yetiştiği bölgede tüketilen liberica ; Malezya, Filipinler ve Vietnam’da üretiliyor. İsli, dolgun ve yavan bir aromaya sahip liberica’nın çekirdekleri de ağacı da diğer kahve türlerine kıyasla daha büyük. Sıcak iklimlere uyum sağlayan, hastalıklara karşı dayanıklı olan ve düşük rakımlarda yetişebilen liberica ağacının ortalama boyu 17 metre civarında.
Excelsa
Filipinler ve Vietnam başta olmak üzere Güney Doğu Asya’da, Hindistan’da; liberica’ya benzer ağaçlarda ve iklimde yetişen excelsa, yoğun tadı nedeniyle ağırlıklı olarak kahve karışımlarında kullanılan bir çekirdek türü. Ticari talebi çok yüksek olmayan bu kahve; tatlı, meyvemsi, ekşi olarak tanımlanıyor. Ayrıca excelsa çekirdeği, koyu bir kavurma sonrasında çikolata aromasına ve meyvemsi bir tada sahip olabiliyor.
En çok tüketilen kahve çekirdeği birleşimleri
İşlenmeye ve kavurmaya göre aromaları değişse de Etiyopya, Kenya, Brezilya, Guatemala, Kolombiya, Kosta Rika, Endonezya, Honduras’ın tatlarını şöyle tanımlayabiliriz:
Etiyopya: Meyvemsi ve çiçeğimsi aroma.
Kenya: Meyvemsi aroma, asidite oranı yüksek.
Brezilya: Fındık ve bitter çikolata aroması, asidite oranı yüksek.
Guatemala: Sert, tütsülenmiş ve baharatlı aroma.
Kolombiya: Tatlı, dengeli asidite.
Kosta Rika: Hafif, keskin asidite. Hafif karamel aroması.
Honduras: Yumuşak, karamel aroması.
Endonezya: Fındık, toprak, baharat veya çikolata aroması.
En sık duyduğumuz ve tükettiğimiz kahve çeşitleri
● Espresso (Koyu şekilde kavrulan çekirdekler ince çekilir)
● Cappuccino (Espresso ve süt)
● Americano (Espresso ve su)
● Cafe Latte (Espresso ve bol süt)
● Türk Kahvesi (Arabica çekirdekleri harmanlanır ve kavrulur, çok ince çekilir)
● Caffee Macchiato (Espresso ve çok az süt)
● Mocha (Espresso, süt ve çikolata)
● Filtre Kahve (French press veya kahve makinesine göre farklı incelikte çekilir, sıcak suyla demlenir.)
Hangi ülkede, hangi kahve?
Bazı ülkelerin kendilerine özgü belirgin kahve alışkanlıkları bulunuyor. Mesela Fransa'da sütlü kahveler sabah saatlerinde tüketiliyor ve öğleden sonra tercih edilmiyor. İyi kahve tüketmeyi seven İtalyanlar sadece sabahları cappuccino içiyor ve İtalya’da espresso sipariş verirken sadece “caffé (kahve)” deniyor. Avustralyalılar da İtalyanlar gibi en çok cappuccino ve espresso tüketiyor. Yunanistan’da ise ağırlıklı olarak şekerli ve soğuk frappe içiliyor.
Uluslararası Kahve Örgütü’nün (ICO-International Coffee Organization) istatistikleri
● Dünya çapında 1 milyardan fazla insan her gün kahve içiyor.
● Dünyada her gün ortalama 2,25 milyar fincan kahve tüketiliyor.
● En çok kahve tüketilen ülkeler: Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Almanya, Japonya, İtalya, Fransa, Kanada, Birleşik Krallık, Hollanda, İspanya.
● En çok kahve ihraç eden ülkeler: Brezilya, Endonezya, Etiyopya, Filipinler, Vietnam, Meksika Kolombiya, Venezuela, Hindistan.
Kaynak:
www.ico.org
https://arastirma.tarimorman.gov.tr/batem/Belgeler/Kutuphane/Teknik%20Bilgiler/Kahve%20Yetistiriciligi.pdf
