Azot dioksit, hava kirliğinin en büyük nedenlerinden biri. Türkiye’de enerji üretiminden sonra en çok ulaşımda kullanılan bu fosil yakıt, ülkemizdeki ve dünyadaki en büyük hava kirliliği kaynağı. Bu hava kirliliğinin yol açtığı sorunları ve bu durumu iyileştirmek için neler yapılması gerektiğini inceledik.
Fosil yakıtlı araçların zararı, yüzde 40 oranında
Fosil yakıtlı araçların neden olduğu sorunları şöyle özetleyebiliriz: Hava kirliliği, su kirliliği, iklim değişikliği, doğal afetler ve küresel ısınma. Bu birbirine bağlı beş neden, aslında ulaşımın dünyaya ne kadar zarar verdiğini anlatıyor. Fosil yakıtların çıkartılma anında oluşan çevre zararı ise ayrı bir konu. Yapılan açıklamalara göre büyük şehirlerdeki sera gazı emisyonu artışının yüzde 40’ı, fosil yakıtlı araçlardan kaynaklanıyor. Yapılması gerekenler ise çok basit:
● Daha az araç kullanmak.
● Aracı düşük devirde kullanmak.
● Araç klimasını yüksekte çalıştırmamak.
● Bekleme anında kontağı kapatmak.
● Egzos gazı emisyon ölçümünü düzenli yaptırmak.
● Araç bakım zamanlarını ve muayenesini takip etmek.
● Araç kapasitesi üzerinde yük taşımamak.
● Benzinli taşıtlarda katalitik dönüştürücü kullanmak.
● Tek başına araç kullanmak yerine, araç paylaşımı yapmak veya toplu taşıma kullanmak.
● Otomobil lastiklerinin havasını kontrol etmek.
● Elektrikli araç kullanmak.
Sağlığa etkisi çok büyük
Hava kirliliği dünyaya zarar verirken insan sağlığına etkisi de her geçen gün artıyor. Bu konuda yapılan araştırmalarda, en önemli sağlık sorunu nedenlerinden birinin de araç kaynaklı hava kirliliği olduğu ortaya çıkıyor. Çoğumuz trafiğin, gürültünün, hava kirliliğinin az olduğu yerlerde yaşamayı hayal etsek de büyük şehirlerden kaçamıyor ve bu riske dahil oluyoruz. Birleşmiş Milletler Çevre Programı’na göre her yıl 400.000 bin ölümün nedeni, ulaşım kaynaklı hava kirliliği. Neden olduğu sağlık harcaması ise 1 trilyon dolar.
Hava kirliliğinden kaynaklanan önemli hastalıklar ise şöyle belirtiliyor:
● Sinir hastalıkları
● Kalp hastalıkları
● Doğum sorunları
● Solunum hastalıkları
● Kanser
Dünya Sağlık Örgütü’nün (World Health Organization) açıkladığı, ulaşım kaynaklı hava kirliliği etkilerini de şöyle sıralayabiliriz:
● Ulaştırma, hava kirliliğinin ana kaynaklarından biri; ölümlere neden olur, solunum ve kalp hastalıklarında doğrudan etkisi kanıtlanmıştır.
● Avrupa’da her yıl hava kirliliği kaynaklı yaklaşık 100.000 erken yetişkin ölümü meydana geliyor.
● Avrupa Birliği'ndeki 115 en büyük şehirde yaşayan yaklaşık 40 milyon insan, Dünya Sağlık Örgütü Hava Kalitesi Kılavuz’unun değerlerini aşan havaya maruz kalıyor.
● Ağır vasıta trafiği olan yollara yakın yaşayan çocuklar, daha az trafiğin olduğu bölgelerde yaşayan çocuklara göre iki kat daha fazla solunum hastalığı riskine sahip.
Geçtiğimiz mart ayında, İsviçre merkezli hava kalitesi teknolojisi şirketi IqAir’in yayımladığı “Dünya Hava Kirliliği” raporuna göre kirliliğin en yüksek olan ülkeler; Bangladeş, Çad, Pakistan, Tacikistan ve Hindistan. Türkiye ise 46’ncı sırada. Türkiye’deki temiz hava eylem planlarının yetersizliği ise çok sık konuşuluyor.
