BM’nin ilan ettiği Dünya Dostluk (Arkadaşlık) Günü her yıl 30 Temmuz’da kutlanıyor. Bugün vesilesiyle dostluğun psiko-sosyal faydalarına ve sağlık açısından getirilerine odaklanıyoruz.
Bir vesileyle her ay neredeyse her güne bir anlam, değer atfedip onu kutluyoruz. Bu günlerden belki de en özellerinden biri 30 Temmuz Dünya Dostluk (Arkadaşlık) Günü.
Arkadaşlar, dostlar çok değerli ve önemlidir çünkü hayatı çok daha anlamlı ve yaşanabilir kılarlar. Hem üzüntüyü hem de mutluluğu paylaştığımız dostlarımız yaşamımızı renklendirir. Bu nedenle Dünya Dostluk Günü özel günler arasında ayrı bir yere sahip.
Bu günün dünya çapında kutlanması ilk olarak 1930'da Joyce Hall tarafından önerilmiş; hatta o yıl Ağustos ayının ilk Pazar günü kutlanmış. Joyce Hall kim mi? Kendisi, Hallmark Cards, Inc.'in kurucusu. Ancak ABD’liler bunun tebrik kartlarının pazarlanması için bir yöntem olduğunu düşünerek 1940’a kadar bu güne olan ilgilerini kaybetmiş. 20 Tеmmuz 1958 yılınа gelindiğinde ise asker kökenli bir doktor olan Ramon Artemio Bracho, daha barışçıl bir toplumu teşvik etmek amacıyla dostluğun değerini vurgulamayı amaçlayan bir organizasyon olan Cruzada Mundial de la Amistad'ın (Dünya Dostluk Haçlı Seferi) kurulmasına ön ayak olmuş. Aynı yıl Paraguay'da arkadaşlarıyla bir akşam yemeği sırasında dünya genelinde bir günün Dünya Dostluk Günü olarak kutlanmasını da önermiş. Zaman içinde kendisinin çabaları sayesinde, 30 Temmuz 'Dostluk Günü' olarak belirlendi. Bu gün her yıl Paraguay ve diğer Güney Amerika ülkelerinde kutlanıyor. 2011’e gelindiğinde ise 30 Temmuz günü Birleşmiş Milletler tarafından “Dünya Arkadaşlık Günü” olarak ilan edildi. Daha sonra Dünya Dostluk Günü, diğer ülkeler tarafından da benimsendi. Hatta Hindistan gibi bazı ülkelerde Dünya Arkadaşlık Günü adıyla, Ağustos ayının ilk pazar günü kutlanıyor.
Arkadaşlık psikolojisi, son birkaç yılda popülerlik kazanan nispeten yeni bir alan. Sosyal psikoloji alanında ortaya çıkmış ve yakın ilişkilere odaklanması nedeniyle önem kazanmış. Büyümekte olan bu çalışma alanı, yakın insan etkileşimleri de dahil olmak üzere insanlık durumunun tüm yönlerini anlamayı amaçlıyor. Nasıl arkadaş olunacağı, insanların neden diğerlerinden daha fazla arkadaşı olduğu, bazı arkadaşlıkları diğerlerinden daha iyi yapan şeyler ve belirli kişilik özelliklerinin daha fazla veya daha az arkadaşlığa sahip olup olmadığı gibi başlıklar bu alanda tartışılan konulardan bazıları.
Refah ve uzun ömür dopingi
Arkadaşlık daha da ötesinde dostluk, kişiye psiko-sosyal faydalar sağlıyor. Arkadaşlık üzerine çalışan psikologlar, okuldaki arkadaşlıklar, sonraki yaşamdaki arkadaşlıklar, aynı cinsiyetten arkadaşlıklar ve iş arkadaşı ilişkileri gibi konuları ele alıyor. Ayrıca bazı arkadaşlıkları diğerlerinden daha iyi yapan şeyleri ve belirli kişilik özelliklerinin daha fazla arkadaşlığa yol açıp açmadığını araştırıyor.
Psikolojik araştırmalar, istikrarlı, sağlıklı arkadaşlıkların refah ve uzun ömür için çok önemli olduğunu gösteriyor.
The American Journal of Psychiatry’de 2020 yılında yayımlanan bir makaleye göre arkadaşları ve yakın sırdaşları olan insanlar hayatlarından daha memnun oluyor; depresyona yakalanma olasılıkları düşüyor. Ayrıca kalp problemleri ve bir dizi kronik hastalık da dahil olmak üzere pek çok nedenden ölme olasılıklarının da daha düşük olduğu görülüyor. Brigham Young Üniversitesi'nden psikoloji ve sinirbilim profesörü Julianne Holt-Lunstad, insanların sosyal bağlantıları -izolasyon, yalnızlık veya düşük kaliteli ilişkiler nedeniyle- zayıf olduğunda erken ölüm riskinin artmasıyla karşı karşıya kalabildiğini söylüyor.
Dartmouth College Psikolojik ve Beyin Bilimleri Bölümü'nde sosyal bağlantı üzerine çalışan Profesör Thalia Wheatley ise arkadaşlıkların her yaşta kurulup sürdürülebileceğini, arkadaşlarla ilişkilerin romantik ilişkileri de güçlendirebileceğini kaydediyor.
Arkadaşlıklar, strese tepki verme şeklimizi değiştirerek bizi kısmen de olsa stresin yarattığı olumsuzluklara karşı koruyor. Kararsız hissettikleri bir arkadaş yerine destekleyici bir arkadaşla konuştuklarında insanların kan basıncı reaktiviteleri düşüyor. Kuzey Carolina'daki Davidson Koleji'nde psikoloji profesörü olan Catherine Bagwell, "Yaşamın zorlukları karşısında, başvuracak yakın bir arkadaşa sahip olmak, bazı olumsuz sonuçlara karşı bir tampon veya koruyucu faktör gibi" diyor.
Sosyal izolasyonun riskleri
Tüm risklere rağmen Amerikalılar ise yalnızlaşıyor. 2021 yılında ABD'li yetişkinlerin yüzde 12'si yakın arkadaşları olmadığını belirtmiş. Amerikan Yaşamı Anket Merkezi’nin 2021 yılında geçekleştirdiği “Amerikan Dostluğunun Durumu: Değişim, Zorluklar ve Kayıp" anketinde bu durumun Covid-19 pandemisinden çok önce başladığı, arkadaşlar, aile ve diğerleri arasındaki arkadaşlık ve sosyal katılımın 1990 yılından bu yana istikrarlı bir şekilde azaldığı vurgulanıyor. Anket sonuçlarına göre yaş grupları arasında yükselen sosyal kopukluğun, akıllı telefonların ve sosyal medyanın neredeyse her yerde olduğu 2012'den sonra daha da kötüleşmiş gibi göründüğü de belirtiliyor.
İnsanlar genellikle garip görüneceklerini varsayarak yabancılarla konuşmaktan kaçınıyor ancak araştırmalar bu endişenin abartılı olabileceğini gösteriyor. Chicago Üniversitesi'nden psikolog Nicholas Epley ve meslektaşları, yabancılarla yapılan konuşmaların insanların beklediğinden daha az garip, daha eğlenceli ve daha bağlantılı olma eğiliminde olduğunu bulmuş.
Dostluk kurmanın faydaları
Tüm bu araştırmalara değindikten sonra arkadaş edinmenin faydalarına işaret etmek gerekiyor.
Bilişsel işlevler: İyi ilişkilere sahip olmak beyne iyi geliyor. Araştırmalar, güçlü arkadaşlık bağına sahip kişilerin yaşlılıkta daha iyi bilişsel işlevlere sahip oluyor.
Fiziksel sağlık: Arkadaşlar egzersiz yapmaya, sağlıklı beslenmeye teşvik ediyor. Ayrıca hastalık veya yaralanma gibi zor zamanlarda sosyal destek sağlayabiliyor.
Mutluluk: Araştırmalar güçlü arkadaşlıkları olan kişilerin, olmayanlara göre genellikle daha mutlu olduğunu gösteriyor.
İş başarısı: İyi bir arkadaşlık ve aile hayatı dengesine sahip olmak, üretken olmayı beraberinde getiriyor. İşverenler de güçlü kişisel yaşamları olan çalışanlara değer veriyor. Bu çalışanların depresyona kapılması daha az olası bulunuyor.
Problem çözme becerisi: Arkadaşlıklar ayrıca öğrenmeye, uyum sağlamaya, problem çözmeye ve büyümeye yardımcı oluyor.
Bir arkadaşlığı benzersiz kılan karışım, mizah, empati, esneklik ve özveri açısından zengin olması olabilir mi? Arkadaşlık ve dostluk saf ve temiz duygularla taçlandırılmış, insan olmanın bize verdiği en önemli armağanlardan biri. Kıymetini bilmek gerek!
Dostunuzu gülümsetecek Dostluk Günü mesajları…
- Benim ben olmamı sağlayan en özel kişi sensin. Arkadaşım olduğun için en şanslı olan da benim. Dostluk Günümüz kutlu olsun!
- Bugün Dünya Dostluk Günü… Dünyanın en iyi dostunun günü kutlu olsun!
- Dün, bugün, yarın… Her halimle seven, her haliyle sevdiğim biricik dostum. Bugün bizim günümüz. Kutlu olsun!
- İyi bir dostu olanın aynaya ihtiyacı olmaz. Sen benim aynamsın. Dostluk Günümüz kutlu olsun!
- Ağlarken ve gülerken, hayatın her anında her zaman yanımdasın. Dostluk Günün kutlu olsun!
KAYNAKLAR
apa.org
hürriyet.com.tr
gonullupsikolog.org
