Roma döneminde İstanbul’un büyük bir bölümünün su ihtiyacını karşılayan ve yüzyıllardır ayakta kalmayı başaran Yerebatan Sarnıcı’nı sizler için anlattık.
Yerebatan Sarnıcına yakından bir bakış
Yerebatan Sarnıcı veya diğer ismiyle Yerebatan Bazilikası, Ayasofya’nın güneybatısında bulunuyor. Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından 527- 565 yılları arasında yaptırılan bu sarnıç, suyun içinden yükselen mermer sütunları sebebiyle halk arasında “Yerebatan Sarayı” olarak da biliniyor.
Uzunluğu 140, genişliği 70 metre olan dikdörtgen biçimindeki bu devasa sarnıç, toplamda 9 bin 800 metrekare alanı kaplıyor ve 100 bin ton su depolayabiliyor. 52 basamaklı taş bir merdivenle inilen sarnıcın içerisinde her biri dokuz metre yüksekliğinde 336 sütun bulunuyor. Bu sütunların 98 tanesi Korint üslubu ile inşa edilmişken geri kalanlar ise Dor üslubunu yansıtıyor. Kuzeydoğu önünde yer alan sekiz sütun 1955- 60 yılları arasında yapılan bir inşaat sırasında kırılma tehlikesi geçirince, sütunların her biri kalın bir beton tabaka içine alındı. Sarnıcın tuğladan örülmüş 4,80 metre kalınlığındaki duvarları ve tuğla döşeli zemini, Horasan harcından kalın bir tabakayla sıvanarak su geçirmez hale getirildi.
Sarnıç 1453’e kadar kullanıldı
Bizans döneminde, imparatorların yaşadığı bölgenin ve çevrede yaşayanlarının su ihtiyacını karşılayan Yerebatan Sarnıcı, İstanbul’un Osmanlılar tarafından alınmasından sonra bir süre daha kullanıldı ve Topkapı Sarayı’nın bahçelerine buradan su verildi.
Temizlik esasları gereğiyle durgun su yerine akar vaziyetteki suyu tercih eden Osmanlılar, şehirde kendi su tesisini kurduktan sonra Yerebatan Sarnıcı’nı kullanmadı. 16’ncı yüzyılın ortalarına gelene kadar batılıların ilgisini çekmeyen sarnıç, 1544- 50 yılları arasında Bizans kalıntılarını araştırmak için İstanbul’a gelen Hollandalı gezgin P. Gyllius tarafından Batı dünyasına tanıtıldı.
P. Gyllius sarnıcı kaşfediyor
Hollandalı gezgin P. Gyllius’un sarnıcı keşfetme hikayesi ise şu şekilde: Araştırmalarının birinde Ayasofya civarında dolaşırken buradaki evlerin zemin katlarında bulunan kuyu benzeri yuvarlak büyük deliklerden ev halkının aşağıya sarkıttığı kovalarla su çektiklerini, hatta ve hatta buradan balık tuttuklarını öğrendi. Büyük bir yeraltı sarnıcının üzerinde bulunan ahşap bir binanın duvarlarla çevrili avlusundan, yerin altına inen taş basamaklardan elinde bir meşaleyle sarnıcın içerisine girdi. P. Gyllius, çok zor şartlarda sarnıcı sandalla dolaşarak ölçülerini alıp sütunlarını tespit etti. Gördüklerini ve edindiği bilgileri seyahatnamesinde yayımlanan Gyllius, birçok seyyahı etkiledi ve Yerebatan sarnıcının Batı’da tanınmasına olanak sağladı.
Görenleri taşa çeviren Medusa
Sarnıcın kuzeybatı köşesinde iki sütunun altında kaide olarak kullanılan iki Medusa başı, Roma Dönemi heykel sanatını yansıtıyor. Yerebatan Sarnıcı’nı ziyaret edenlerin oldukça dikkatini çeken Medusa başlarının ne zaman sarnıca yerleştirildiği hakkında ise net bir bilgi bulunmuyor. Sarnıçtaki Medusa başlarıyla ilgili ilginç olan ise görenleri taşa çevirmesin diye ters yerleştirilmiş olması.
Bill Clinton da ziyaret etti
İstanbul’a gelen yerli, yabancı turistlerin ve hatta diplomatların bile ziyaret ettiği Yerebatan Sarnıcı’nı bugüne kadar ABD eski Başkanı Bill Clinton, Hollanda eski Başbakanı Wim Kok, İtalyan eski Dışişleri Bakanı Lamberto Dini'den İsveç eski Başbakanı Göran Persson'a ve Avusturya eski Başbakanı Thomas Klestil'e kadar birçok kişi ziyaret etti.
Yerebatan Sarnıcı ayrıca Dan Brown’ın 2013’te yayımlanan Cehennem adlı romanına konu oldu ve 2016 yılında uyarlanan film versiyonunda sarnıca yer verildi. Tom Hanks’in başrolünde oynadığı filmde, Yerebatan Sarnıcı’na zarar vermemek adına Budapeşte’de bir plato kuruldu.
Quick Yurt İçi Seyahat Sigortası
Yurt İçi Seyahat Sigortası, Türkiye içinde ister tatil ister iş amaçlı tüm seyahatlerinizde beklenmedik durumlara karşı yanınızdadır.
Yurt içi seyahatlerinde beklenmeyen olaylar canını sıkmasın.
Detaylı bilgi için:
