Monero, bir dijital para. Tıpkı Bitcoin gibi, güvenli ve bağımsız. Bunun yanında Monero sisteminde her şey gizli ve izlenemiyor; kim ne kadar paranızın olduğunu bilmiyor. İşte, suç dünyasının da dikkatini çeken Monero’nun çalışma prensibi ve şu anki durumu…
Dijital paralar veya diğer isimleriyle kripto paralar, çağımızın hem birer ödeme yöntemi hem de dijital ekonominin temellerinin sağlam atılmış birer aracı. Elbette herhangi bir ülke ya da kurum tarafından yönetilmiyor oluşu ve evrensel olması, paranın bir hüküm sağlama aracı olarak kullanıldığı devletler için aynı zamanda bir tehdit olarak görülebilir. Tarihe baktığımızda bağımsızlığın en önemli araçlarından birinin, her zaman kendi parasını basmak olduğunu görebiliriz. Tahta çıkan hükümdar kendi adına sikkeler bastırır, kalpazanlığın suçu ise en ağır şekilde verilirdi.
Bu açıdan bakıldığında eğer bir yeni dünya düzeni var olacaksa ve bu düzenin, devletlerin değil şirketlerin yönetiminde olacağını düşünüyorsak, en azından ekonomik kısmının şirketlerden de bağımsız olacağını düşünebiliriz...
Monero’nun farkı ne?
İlk etapta BitMonero olarak anılan ve ardından kısaltılan Monero, ismini Esperanto dilinde bozuk para anlamına gelen sözcükten almış. İnternet üzerine işlem gördüğü borsalarda ise ismi XMR olarak kısaltılan Monero, önemli bir özelliğiyle diğer kripto paralardan ayrılıyor: Gizlilik.
Monero da Bitcoin, Litecoin ve benzerlerinde olduğu gibi bir blok zinciri sisteminde çalışmasına rağmen, kullandığı farklı bir yaklaşım sayesinde alıcı ve göndericinin adresleri ve Monero cüzdanları arasında geriye dönük bir takip yapılmasını imkansız hale getiriyor. Nasıl mı? Siz Monero sisteminde kendi oluşturduğunuz bir gönderici adresiyle karşı tarafın oluşturduğu alıcı adresine gönderim yapıyorsunuz; bu işlem tüm blok zincirine bu şekilde duyuruluyor. Buraya kadar her şey olağan ve diğer sistemlerde olduğu gibi.
Bu noktadan sonra ise matematik devreye giriyor: Sistemdeki harmanlama fonksiyonlarının geriye döndürülememe nitelikleri, onları tek yönlü fonksiyon haline getiriyor. Dolayısıyla harman değerinden geriye dönülerek esas değerin ne olduğu bulunamıyor. Dolayısıyla, Monero ağı, paranın doğru hesaba gittiğini biliyor ama onun kim olduğunu bilmiyor.
Kara para olarak Monero!
Monero sisteminin gizliliği ön plana çıkaran bu niteliği, son zamanlarda değerinin yükselmesine de neden oldu. Elbette insanlar “Ah ne güzel, her şey gizli” dediği için bu yükselişin olduğunu düşünmek safça olur. Karanlık ağ (darknet) olarak anılan ve TOR ağında gizlenen servisler de Monero ile birlikte yavaş yavaş ödeme alma sistemlerini Bitcoin ve diğer kripto paralardan Monero’ya doğru çevirdiler. Özellikle ProtonMail ve TOR ağı ile oluşturulan tamamen gizli, yasa dışı ticaret, Monero ile de kendine alternatif bir yöntem bulmuş oldu.
Kara para Monero’ya dönüştüğünde, sistem onun geçmişini görmeye izin vermediğinden, siz aldığınız Monero’nun eskiden kara para olduğunu asla bilemeyeceksiniz. Ve tabii kimse bu paranın eskiden ne olduğunu bilmediğinden, sistemdeki değeri bu yüzden düşmeyecek.
Bitcoin, Litecoin, Ethereum… Aklınıza gelen her türlü kripto para sistemi kolayca takip edilebilirken Monero, bünyesinde barındırdığı birkaç güvenlik zafiyetinin aşılmasından sonra neredeyse takip edilemez hale geldi. Bu özelliği ateş olarak düşünebilirsiniz: Evi de yakabilir, yemeği de pişirebilir.
“Kazmak” isteyen var mı?
Konuya aşina olmayanlar için madencilik, (aşırı basitleştirilmiş bir anlatımla) bir blok zinciri üzerinde gerçekleştirilen işlemleri doğrulayıp diğer ağ düğümlerine (network node) bildirim yapmak ve tüm zincirin bir kopyasını tutmaktır.
Monero için, her kripto para biriminde olduğu gibi bir madencilik işlemi yapmak mümkün. Uygulamaya özel entegre devre (application spesific integrated circuit, ASIC) konusunda ciddi dirence sahip olan Monero, bu nedenle daha demokratik bir ortamda, bilgisayar bileşenleriyle madencilik yapılabilen bir kripto para birimi. Elbette bunun için düzenek kurup farklı yolları tercih edebilirsiniz ama evdeki bilgisayarın yaktığı elektriği görmezden gelecekseniz, açık bırakıp gitmek de bir seçenek. Ne kadar makul ve verimli bir yatırım olduğu da şu anki verilere, elektrik ve donanım yıpranma maliyetine bakıldığında tartışmalı bir mesele.
Bu donanım uyumluluğu nedeniyle kolay kazılabilme durumunun bir de kötü tarafı var. Bazı web siteleri işlemci gücünüzü internet tarayıcınız üzerinden kullanabilecekleri bazı betikleri, siz istemeden çalıştırıyor. Böylece bilgisayarınızın performansının bir kısmını kendi adlarına madencilik için kullanabiliyorlar. Bu sayede haberiniz olmadan belki piliniz siz o sitedeyken daha hızlı bitiyor, fanlarınız birden anlamsız şekilde çalışmaya başlıyor. Güçlü bir sisteminiz varsa durum daha fena, ruhunuz bile duymaz! O nedenle saldırgan siteleri ve betikleri anlayabilen güvenlik yazılımlarından faydalanabilirsiniz.
Monero ağına madenci veya blok zincir barındırıcısı olarak dahil olmak için gerekli bilgi ve yazılımları getmonero.org adresinden edinebilirsiniz.
