Organik tarım ve organik gıda, ne kadar biliniyor? Organik olarak bildiğimiz her şey doğal mı ya da doğal olarak bildiğimiz her şey organik mi? İşte organik gıda hakkında bilinmesi gerekenler.
Günümüzde sağlıklı beslenme felsefesi hemen her alanda karşımıza çıkıyor. Bu felsefenin en önemli dayanaklarından biri de “organik tarım” ile elde edilen “organik gıda”. Organik tarım, yapay gübreler yerine doğal gübrelerle toprak verimliliğini artırmayı öngören “sürdürülebilir tarım” kavramını temel alıyor. Organik tarımdan elde edilen organik gıdaların yapay kimyasallar, hormonlar, antibiyotikler veya genetik olarak modifiye edilmiş organizmalar içermemesi gerekiyor.
Havayı, suyu ve toprağı kirletmeksizin, erozyonu, toprağın tuzlulaşmasını, diğer hastalık ve zararlıların etkisini en aza indirecek tarımsal tekniklerin geliştirilmesine duyulan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. Bu ihtiyacı karşılayacak, doğaya dost üretim metodu, organik tarım olarak nitelendirilmektedir.
Organik tarımın T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan tanımı ise şöyle: “İnsan sağlığına ve çevreye zarar vermeyen ve üretimde kimyasal girdi kullanılmadan, üretimden tüketime kadar her aşaması kontrollü ve sertifikalı tarımsal üretim biçimi.”
Organik tarımda önemli noktalardan bir diğeri ise ürünün yetiştirilmesi aşamasından başlayarak toplanma, hasat, kesim, işleme, tasnif, ambalajlama, etiketleme, muhafaza, depolama, taşıma ile ürünün tüketiciye ulaşmasına kadar olan diğer tüm süreçlerde kimyasal madde veya tarım ilacı kullanılmaması geliyor.
Doğal mı organik mi?
Burada sık karşılaşılan durum “doğal gıda” ile “organik gıda”nın birbirine karıştırılması. Bu noktada organik gıdayı, en basit anlatımıyla tarım ürününün işlenmesinde, yetiştirilmesinde hiçbir kimyasal madde kullanılmaması olarak tanımlayabiliriz. Bunun yanında genetiği değiştirilmemiş ürünler de bu isimle anılıyor.
Peki, doğal ürün nedir? Doğal ürün, katkı maddesi bulunmayan ürünlerden öte “doğada yetişen” olarak düşünülebilir. Örneğin tarlanın yanında bir fabrika varsa ve bu fabrikanın bacasından çıkan duman tarlada yetişen ürüne temas ediyorsa o ürün doğallığını yitirir. Doğal üründe sertifikasyon olmadığından, bir ürünün doğal olduğundan da emin olamazsınız.
Sertifika en önemli dostunuz
Sertifika sistemi, tüketicinin güvenebileceği, organik ürünü ayırt edebileceği bir sistem. Peki bu sertifika ürüne nasıl veriliyor? Organik ürünlere geçerli sertifikanın verilebilmesi için, ürün satışa sunulana kadar geçen üretim ve ulaştırma süreçlerinin her aşaması kontrol ediliyor. Bu süreçlere bir bakalım:
- Ürünlerin ekili olduğu tarlanın belirli aralıklarla denetlenmesi
- Üretimi yapacak kuruluş ya da çiftçinin sertifikalanması
- Üretimde kullanılan tohumun GDO’lu olup olmadığı konusunda kontrolü
- Tarımda kullanılacak gübrenin sertifikalanması
- Üretim sırasında böcek ilacı kullanıp/kullanılmadığının belirlenmesi
- Bitmiş ürünlerin sertifikasyonu
- Paketlenmiş ürünün denetlenip sertifikalandırılması
Anlatılan tüm süreçleri başarılı bir şekilde yerine getirebilen ürünler, organik olarak adlandırılıp sertifikasyon alıyor. Bu ürünlerde T.C. Tarım Bakanlığı’nın yetkilendirdiği sertifika kuruluşlarına ait onay etiketi ya da "Organik Tarım - Türkiye Cumhuriyeti" logosu bulunması gerekiyor.
Yurt içinde üretilmiş ve paketlenmiş ya da paketlenmemiş ürünlerde tüketicinin şunları araması gerekiyor:
- Paketlenmemiş ürünlerde organik ürün sertifikası
- Paketlenmiş ürünlerde, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı organik ürün logosu
- Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşlarının logosu ve kuruluş kod numarası
- Etiketlerinde sertifika numarası, kontrol ve sertifikasyon kuruluşunun kodu
Tüm bunlara ek olarak, ithal edilmiş ürünler ithal edildiği ülkelerin mevzuatında yer alan logoları da taşıyabilir. İthal edilen ürünlerin üzerinde yer alan “eko” ya da “bio” gibi tanımlamalar organik ürün anlamına geliyor. İthal edilen her bir ürün yurt içinde pazarlanmadan önce tekrar sertifikalandırılıyor. İthal ürünün sertifikalandırılmasında ithal edildiği ülkede eğer organik mevzuata ilişki düzenleme bulunmuyorsa bu ürünün organik olarak satışı amacıyla sertifika düzenlenmez.
Daha güvenli ya da besleyici mi?
Yapay kimyasallar, hormonlar, antibiyotikler veya genetik olarak modifiye edilmiş organizmalar içerme olasılığı bulunan ya da içeren besinlere kıyasla organik gıdaların sağlığa yararlarını gösteren bazı kanıtlar bulunuyor.
Organik ürünlerin temel faydaları arasında şunları sıralayabiliriz:
- Organik hayvancılık ile üretilen hayvanların süt ve yumurtalarının omega-3 yağ asitleri açısından zengin olması
- Organik tahıllarda, meyve ve sebzelerde geleneksel olarak yetiştirilen ürünlere kıyasla daha düşük kadmiyum (topraklarda doğal olarak bulunan ve bitkiler tarafından emilen toksik bir kimyasal) bulunması
- Normal olarak yetiştirilen ürünlerle karşılaştırıldığında, organik olarak yetiştirilen ürünlerde pestisit kalıntısının düşük bulunması
- Organik olarak yetiştirilen hayvanlarda da normal besi hayvanlarına göre antibiyotiğe dayanıklı bakterilerin daha az olması
Neden daha pahalı
Organik gıdaların raflardaki ya da pazarlardaki fiyatlarına bakıldığında, alışılmış sistemle üretilen gıdalardan çok daha pahalı oldukları görülüyor. Tüketici için en önemli handikap kuşkusuz organik ürünlerin fiyatı. Fiyatların yüksek olmasının temel nedeni ise maalesef organik gıda ve tarımın, tüketiciler tarafından da kamu tarafından da gerekli ve yeterli desteği henüz alamaması. Talep azlığı sebebiyle organik gıda üreticileri, bu işi küçük çaplı tarlalarda yapıyor; geniş topraklarda kitle üretimi yapan üreticilerle maliyet konusunda rekabete giremiyor.
Şikayetiniz varsa
Türkiye’de satın alınmış olan organik ürünle ilgili şikayet söz konusuysa ürüne ait etiket bilgileri ve sertifika numarası ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bünyesindeki en yakın il veya ilçe müdürlüğüne ve Alo 174 Gıda Hatt'ına bildirim yapılabiliyor.
Organik tarım öncelikle çiftçi, hayvancı ya da ailesinin ardından genel olarak toplumun sağlığını koruması açısından önemlidir. Organik tarım yaygınlaştıkça, tedavisi çok pahalı olan hastalıklara yakalanma oranları da azalacaktır. Bugün hem ülkemizde hem de dünyada zirai ilaç ve kimyasalların, işleme esnasında kullanılan diğer katkı maddelerinin insan sağlığında meydana getirdiği tahribatlar konusunda bilinçlenme artıyor. Buna bağlı olarak da organik ürün yetiştiricileri dünya genelinde daha fazla destek alacağı zamanların gelmesini bekliyor.
KAYNAKLAR
gidabilgi.com
tarimtema.org
tarimorman.gov.tr
