Sağlığı için herkesin spor yapması gerektiği konusunda uzmanlar her fırsatta uyarıyor. Peki ya kronik rahatsızlığınız varsa, nasıl spor yapmanız gerekiyor? Kronik hastalığı olan kişilerin spor yaparken daha dikkatli ve seçici olmaları gerekiyor. Spor yapmak, hastalıklarını dengelemek ve hastalığın olumsuz etkilerini azaltmak için hemen her kronik hastalıkta tedavinin bir parçasını oluşturuyor.
Kronik hastalıklar pek çok yan etkiyle birlikte kişinin sağlığını ve yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor. Bu etkileri azaltmada hatta hastalığın yan etkilerinden kurtulmada spor yapmak kilit rol oynuyor. Örneğin, iki türü bulunan diyabette ilaç ve insülin tedavisi ön plana çıkarılırken egzersizin de göz ardı edilmemesi gerekiyor. Öyle ki yapılan uygun egzersizler sayesinde kan şekerini düşürmek, tansiyonu dengelemek mümkün.
Kronik rahatsızlığı olan ve spor yapmak isteyen hastalara konusunda uzman eğitmenlerle çalışmalarını öneren Pratisyen Hekim Mert Çınar, diyabet hastalarında egzersizin önemini şu sözlerle anlatıyor: "Düzenli egzersiz yapmanın kan şekerini düşürme etkisi olduğundan, diyabet hastalarına olumlu etkisi oluyor. Yemeklerden sonra yapılan yürüyüş, koşu ya da yüzme gibi egzersizler kan şekerini düşürüp dengelenmesine yardımcı oluyor. Egzersiz yapmak aynı zamanda kan basıncını ve kalp damar tıkanıklığına yol açan kolesterolü de düşürüyor."
Düzenli egzersiz kan şekerini dengeliyor
Düzenli egzersizin hipertansiyon hastalığına yakalanma riskini de azalttığını belirten Çınar, hiper tansiyon hastalarının, tansiyonları kontrol altına alındığı takdirde egzersiz yapmalarını ve mutlaka kardiyoloji uzmanına danışarak hareket etmeleri gerektiğine dikkat çekiyor ve ekliyor: "Doğru dozda yapılan doğru egzersiz tipiyle de bağlantılı olarak tansiyondaki düşüş miktarı 5-10 mmHg kadar olabiliyor. Egzersizin damar elastikiyetini artırması hiper tansiyon ve kalp damar rahatsızlığı bulunan hastalar için kalp krizi, inme gibi riskleri aza indiriyor."
Sabah vücudu aşırı zorlamanın kortizol seviyesinin yüksekliğinden dolayı da riskli olabileceğini belirten Çınar, yemeklerden sonra egzersizi öneriyor. Egzersiz yaparken ani şeker düşmeleri ve ani tansiyon çıkışları konusunda dikkatli olunması gerektiğine dikkat çeken Çınar, yürüme, bisiklete binme, koşma, merdiven çıkma, yüzme gibi aerobik egzersizlerin yanı sıra, uygun olan hastalarda ideal ağırlıklarla yapılan egzersizlerin de uygulanabileceğini belirtiyor.
"Sağlık için spor ilaç yerine geçer"
Kronik hastalığı olan kişilere yıllardır spor danışmanlığı yapan spor uzmanı Ayfer Sağlam, "Çok yüksek tempoda egzersizleri kronik hastalığı olan kişilere önermiyoruz, düşük tempoda başlayarak vücuduna göre hızı ve süreyi ayarlamak gerekiyor. Diyabet hastalarında hastalığın tipine göre ani kan şekeri düşmesi ya da yükselmesi yaşanabilir. O nedenle egzersize mutlaka düşük tempodan başlayıp arada kan şekerini kontrol ederek devam etmek gerekiyor" diyor.
Ayfer Sağlam, sporun zamanının seçimiyle ilgili şunları paylaşıyor: "Sabahları aç karnına alınan ilaçlarla birlikte kan şekeri düşük olabildiğinden diyabet hastalarının sabah değil yemeklerden iki saat sonra spor yapmasını tavsiye ediyoruz. Sabah sporu yapacaklarsa kan şekerlerini mutlaka kontrol etmemeliler." Sağlam, tansiyon hastalarının da tansiyonu kontrol altında tutarak ve kendini en iyi hissettiği saatte spor yapmasını öneriyor: "Doktorun ve hastanın da görüşünü alarak kişinin en verimli saatlerini takip ederek ayarlıyoruz."
"Doktor, spor uzmanı ve hasta iş birliği önemli"
Astım hastalarında ise belirli mevsimlerde hastalık tetiklenebildiğini belirten Ayfer Sağlam, "Hastanın nabzını kontrol ederek ve yüzündeki renk değişimlerini de gözeterek spor yapmasını sağlıyoruz. Hastalar yanında mutlaka ilacını bulundurmalı. Spor eğitmeninin tecrübeli olması burada büyük önem taşıyor. En basit yürüyüş egzersizinde bile kişi nefes alma sorunu yaşayabilir. İlacı ne zaman kullanması gerektiği konusunda doktorun da tavsiyesiyle birlikte hasta bilinçli olmalı. Kronik hastalığı bulunan kişilerde, doktor, hasta ve spor eğitmeni iş birliği içinde çalışmalı."
Nasıl bir egzersiz programı uygulanmalı?
"Kronik hastalıklar vücudu, organları yıpratırken, spor ise metabolizmayı hızlandıran, vücudun onarılması sağlayan bir aktivite" diyen Sağlam, ideal spor programıyla ilgili şu detayları paylaşıyor:
“Doğru düzeyde ve doğru şekilde yapılırsa spor oldukça faydalıdır. Sporla vücuda aşırı yüklenmeler, amatör birinin profesyonel spor yapması ona zarar verir. Sağlık için yapılan spor, doktorların da belirttiği gibi ilaç yerine geçer. Kronik hastalıklarda onarım süresi daha da uzun olduğundan ağır yüklenmemeye daha da dikkat edilmesi gerekiyor. Kaliteli kalorinin yakılması gerekiyor. En başta yürüyüş ardından da kendi vücut ağırlığıyla bölgesel çalışma karın, bacak hareketlerini içeren aeorobik tarzda çalışmalar öneriyorum. Özetle cardio egzersizi mutlaka yapılmalı, önce vücut ağırlığıyla başlayıp bir parça da ağırlık egzersizi eklenmeli. Kişinin yaşı genç ve hastalığının seyri başındaysa koşu programı da yürüyüş programından bir süre sonra spor programına eklenebilir."
