İnsanlığın en çok kayıp verdiği hastalıklardan olan kanserde erken teşhis hayat kurtarıyor. Bu nedenle her yıl 4 Şubat Kanser Günü’nde hastalıkla ilgili farkındalık kazandırmak çalışmalar yapılıyor. Bu yazımızda kanser ile ilgili bilinen yanlışları ve erken teşhisin ne kadar önemli olduğunu inceliyoruz.
Kanser nedir?
Kelime olarak ilk kez tıp biliminin kurucusu olarak kabul edilen Yunan hekim Hipokrat tarafından kullanılan kanser, bir organ ya da dokudaki hücrelerin düzensiz olarak bölünüp çoğalmasıyla beliren kötü tümörlere verilen isim. Vücudumuzun çeşitli yerlerinde hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalmasıyla oluşan kanserin çok çeşitli türleri de bulunuyor. Tedavi edilmezse ciddi rahatsızlıklara hatta ölüme neden olan bu hastalıkta, sağlıklı hücreler şu şekilde kanserli hücreye dönüşüyor:
● Vücudumuzdaki sağlıklı hücreler bölünebilme yeteneğine sahip. Fakat kas ve sinir sisteminde bu özellik bulunmuyor. Ölen hücrelerin yenilenmesi ve yaralanan dokuların onarılması amacıyla bu özelliği kullanıyorlar.
● Yaşamımızın ilk zamanlarında hücreler daha hızlı bölünürken erişkin yaşlara geldiğimizde bu hız yavaşlıyor.
● Her hücrenin hayatı boyunca belli bir bölünme sayısı var ve sağlıklı bir hücre ne zaman bölünüp ne zaman ölmesi gerektiğini de biliyor. Buna apoptosis, yani hücrenin programlı ölümü deniyor. Ancak bazen süreç doğru yoldan sapıyor ve yeni hücreler gerek olmadan bölünmeye devam ediyor.
● Gereksiz bölünen hücreler gittikçe çoğalmaya başlıyor ve fazla hücre kütleleri bir tümör oluşturuyor.
Neden kanser oluyoruz?
Kanser olmamızın sebebi genetik olduğu kadar çevresel faktörlere de dayanıyor. Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Nurten Elkin, “Günümüzde kanserin yüzde 30 – 50’si önlenebilir ancak bu, risk faktörlerinden kaçınma ve erken teşhis ile mümkün. Kansere neden olan faktörlerin yüzde 90’ı çevresel, yüzde 10’u ise genetik” diyor.
Dr. Nurten Elkin ayrıca çevresel faktörler içinde en çok alkol ve tütün ürünü kullanımı, enfeksiyonlar, sağlıksız beslenme ve obezitenin kansere neden olduğunu ve bunların önlenebilir nedenler olduğunu da sözlerine ekliyor.
Toplum bilgisi artırılmalı
Kanser erken teşhis ile birlikte tedavisi mümkün olan bir hastalık. Bu konuda elbette toplumsal bilincin artırılması gerekiyor. Eğer bu hastalığın işaretlerini kendinizde görüyor veya hissediyorsanız bir an önce doktora başvurmalısınız çünkü erken tanı, tedavide olumlu sonuçlar yaratıyor.
Ülkemizde meme, kalın bağırsak ve rahim ağzı kanserleri için tarama programları bulunuyor. Ek olarak, toplum tabanlı kanser tarama programları, Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) de yürütülüyor. Ayrıca meme, kalın bağırsak ve rahim ağzı kanserlerine karşı tarama hizmetleri ücretsiz olarak veriliyor.
Ülkemizde en çok hangi kanser türleri görülüyor?
Kanser tiplerinin görülme açısından kadın ve erkekler farklılık gösteriyor. Hem erkeklerde hem kadınlarda en çok görülen kanser çeşidi, deri kanseri. Türkiye'de bunu erkeklerde akciğer, prostat, kalın bağırsak, rektum, mide ve pankreas; kadınlarda meme, akciğer, kalın bağırsak, rektum, serviks, over, mide ve pankreas kanserleri takip ediyor. Son yirmi ila otuz yıl içinde ortalama ömrün uzamasıyla nüfusun içindeki yaşlı sayısının artmasına ve aynı zamanda sigara içenlerin de sayısında artış olmasına bağlı olarak kanser hastalarının sayısında gözle görülür bir artış oldu. Kadınlarda sigara kullanımının yaygınlaşması ile paralel olarak akciğer kanseri sıklığı meme kanserine yaklaşıyor.
En sık görülen kanser türleri ise şöyle:
● Cilt kanseri
● Meme kanseri
● Akciğer kanseri
● Prostat kanseri
● Mide kanseri
● Kalın bağırsak (kolon) kanseri
● Rahim ağzı (serviks) kanseri
● Lenf bezi tümörleri
Doğru bilinen yanlışlar
Kanserle ilgili olarak doğru bilgiye erişmek çok önemli. İnsanlar arasında pek çok yanlış bilgi doğruymuş gibi paylaşılıyor. Aşağıda sıralanan maddeler de kanserle ilgili herhangi bir bilimsel dayanağı olmayan ama halk arasında doğru sanılan yanlışlar:
● Şeker kanseri besliyor.
● Tatlandırıcılar kanser yapar.
● Kanser hastasının morali kanserin iyileşmesine etkilidir.
● Bitkisel tedaviler kanseri iyileştirir.
● Asidik diyetler kanser yapar.
● Kanser tedavileri iyileştirmekten çok öldürür.
● Kansere bıçak vurulması ya da biyopsi yapılması kanserin vücuda yayılmasına sebep olur.
● Stres kanser yapar.
● Kanser olan hastalar mutlaka hastanede yatar ve tedavisi bu şekilde gerçekleşir.
● Kanserden sonra iş yaşamına dönülemez.
● Pozitif düşünceyle kanseri yenmek mümkün.
● Kanser bulaşıcıdır.
Quick Hekim Mesleki Sorumluluk Sigortası
Mesleki risklere karşı kendini güvenceye alacağın e-imzalı poliçen saniyeler içinde e-postana gelsin.
Detaylı bilgi için:
