Lösemi hastası Öykü Arin için donör arayışı devam ediyor. İzmir’de yaşayan 3.5 yaşındaki Öykü için Türkiye’de başlatılan kök hücre bağış kampanyaları dünyaya da yayıldı. Biz de kök hücre ve ilik bağışı hakkında bilinmesi gerekenleri mercek altına aldık.
Kampanya Türkiye’den tüm dünyaya yayılınca Minik Öykü için sevindirici haber Brezilya’dan geldi. Fakat sonuçlar, yüzde 70 uyumlu bulunan donörün diğer testlere tabi tutulmasıyla olumsuza döndü. Öykü’nün annesi Eylem Şen, ilik nakli için yüzde 100 uyum olması gerektiğini belirtiyor. Ayrıca Türkiye’de donör sayısının çok düşük olduğunu ve birçok şehirde kök hücre bağışı için çalışma başlattıklarını açıkladı.
Kök hücre ve kemik iliği nakli nedir?
Çocukluk çağında ortaya çıkan lösemilerde tercih edilen ilk yöntem ilaçla tedavi. Kemoterapi sonucunda yüzde 85 oranında iyileşme sağlanabiliyor fakat bu tedaviye cevap vermeyen hastalar da olabilir. Bu gibi durumlarda hastalara kemik iliği nakli uygulanması gerekebilir.
Kemik iliği naklinin amacı, hücre yapımını sağlayan kök hücrelerin sağlıklı bir bireyden (verici donör) alınarak damar yoluyla lösemi hastasına verilmesidir. Kök hücre, bireylerin bedenindeki her dokunun oluşmasını, çoğalmasını ve onarılmasını sağlayan asıl hücrelere verilen isimdir.
Bağışçı olabilmek için gerekli şartlar
18 ile 60 yaşı arasındaki sağlıklı bireyler bağışta bulunabilir. 18 - 44 yaşları arasındaki bireyler, daha yaşlı bireylere göre daha fazla ve daha kaliteli hücre üretme eğilimindedir. Kemik iliği nakli konusunda dünya lideri olan Be The Match adlı kuruma göre doktorlar, yüzde 95 oranla 18 - 44 yaş arasındaki donörleri seçiyor.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ise bağış yapmanıza engel olacak hastalıklara sahip olmanız. Eğer aşağıdaki hastalıklardan birine sahipseniz, donör olamazsınız.
● Otoimmün hastalıklar
● Kanama bozuklukları
● Kalp hastalıkları
● AIDS
Aşağıdaki rahatsızlardan birine sahipseniz, kök hücre bağışında bulunmadan önce uzmanlara mutlaka belirtmelisiniz. Bu durumda uzmanlar tarafından donör olup olamayacağınıza karar verilir.
● Madde veya alkol bağımlılığı
● Şeker hastalığı
● Hepatit
● Bazı akıl sağlığı problemleri
● Kemoterapi ve radyasyon gerektirmeyen erken kanser
Donör olmak için süreç nasıl ilerliyor?
Bir kanser hastasına kök hücre bağışında bulunabilmeniz için sizin dokularınızın hastanın doku özelliklerine uyum göstermesi gerekiyor. Eğer donör olmak istiyorsanız en yakın Kızılay Kan Bağış Merkezi’ne gidip, kök hücre bağışcısı olmak istediğinizi belirtmelisiniz. Kök hücre bağış formunu doldurduktan sonra kan verdiğinizde kök hücre bağışı için ilk adımı atıyorsunuz. Sağlık Bakanlığı sizinle iletişime geçiyor ve hamilelik gibi olası bir engel olmaması durumunda potansiyel bir hayat kurtarıcı olarak bağışta bulunup bulunmayacağınız konusunda karar vermeniz gerekiyor.
Donör ve hasta ile doku uyuşuyorsa hem donör hem de hasta ameliyathane koşullarında bir operasyon geçiriyor. Özel iğnelerle kemik içine girilerek ilik enjektörlere çekiliyor ve alınan kök hücreler özel torbalara alınarak, lösemi hastasına damar yoluyla enjekte ediliyor.
Donörden, çok az sayıda kök hücre alındığı için bu operasyonun donörler için sakıncası yok. Vücuttan alınan kök hücre miktarı tüm kemik iliğinin yüzde 5’i kadar. İki hafta içerisinde vücut alınan kemik iliğini tamamen yeniden üretiyor.
Kemik iliği naklinin başarı oranı
