İnsan sağlığını doğrudan etkileyen hava kirliliği, kalp hastalıklarından diyabete, kanserden çeşitli akciğer hastalıklarına kadar ölümcül risk taşıyan sağlık sorunlarına neden olabiliyor. Kirli hava soluyanlarda ortaya çıkan astım, KOAH gibi kronik akciğer rahatsızlıkları, telafisi olmayan sorunlar yaratabiliyor. Üstelik bu tür rahatsızlığı olanlar için COVID-19 gibi virüslerin etkileri daha ölümcül bir hal alıyor.
Dünyada her yıl 7 milyonu aşan insan hava kirliliğinden yaşamını yitiriyor
Bilimsel araştırmalar, hava kirliliğine bağlı olarak gelişen akciğer hastalıklarının tedavisinde hava kalitesinin iyileştirilmesinin büyük bir önemi olduğunu gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre dünyada her yıl 7 milyonun üzerinde insan hava kirliliğine bağlı gelişen akciğer rahatsızlıklarından ötürü yaşamını yitiriyor. Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2013 yılında kanserojen ilan edilen PM2,5 zararlı partikül maddesi akciğer hastalıklarına kapı aralıyor. Saç telinin 1/30’u kadar küçük olduğu için gözle görülemeyen bu madde, akciğerlerimizin en büyük düşmanı. Dünyada alt solunum yolu enfeksiyonundan kaynaklanan her altı ölümden biri PM2,5 maruzuna bağlı olarak yaşanıyor. Gözle görülemeyen bu küçük maddeler akciğerleri hedef alarak iltihaplanmaya ve çeşitli akciğer hastalıklarına neden olabiliyor. Partiküllerin soluduğumuz havadaki temsil gücü, hava kirliliği oranının belirleyicisi bir faktör olarak karşımıza çıkıyor.
Zehirli partikül meddeler akciğer kanserine kapı aralıyor
Civa, kurşun, kadmiyum gibi ağır metaller ile kanserojen kimyasalları bünyesinde barındıran PM2,5, akciğer sağlığı üzerinde büyük bir tehdit oluşturuyor. Bu zehirli ve kanser yapıcı madde, nemle birleşerek aside dönüşüyor. Kurum, uçucu kül, benzin ve dizel araç egzoz partiküllerde kanser yapıcı maddeler içerdiğinden, uzun süre solunması akciğer kanserine kapı aralıyor.
Kirli havanın yoğunluğu belirleyici role sahip
Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği, hava kirliliğinin olumsuz etkilerinde havanın vücuda giriş şekli, maruz süresi, etkenlerin yoğunluğu ve kişinin genel sağlık durumunun belirleyici bir role sahip olduğunu öne sürüyor. Derneğin açıklamalarına göre solunum sistemi rahatsızlığı olan kişilerde hava kirliliği kaynaklı oluşan akciğer rahatsızlıkları, sağlıklı bir insana göre çok daha erken yaşlarda görülebiliyor.
Dikkat kanser olabilirsiniz!
Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği, hava kirliliğinin akciğer hastalıklarıyla doğrudan ilişkisinin fotoğrafını çektiği değerlendirmesinde şu tespitlerde bulunuyor: “Hava kirliliğinin başlıca sağlık etkileri astım, alerji, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve kanser. Hava kirliliğinden en çok etkilenenler ise 5 yaş altı çocuklar, kronik hastalar ve yaşlılar. Bu durumlara düşük sosyal statü, sağlık kuruluşuna ulaşamama, sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklar, beslenme bozuklukları gibi etmenler eklendiğinde sağlığı daha şiddetli etkiliyor.
Sanayileşme hava kirliliğini hızlandırdı
Sanayileşme ve fosil yakıt kullanımıyla giderek artan hava kirliliği, özellikle astımlı hastaların sağlığını etkileyen en önemli sorunların başında geliyor. Türkiye Ulusal Alerji ve Klinik İmmünoloji Derneği, astım kaynaklı acil başvuruların sayısının giderek arttığına dikkat çekiyor. Astım sorununa neden olan unsurları ise trafik, sanayi, ısıtma, enerji üretimi, hayvancılıktan kaynaklanan organik atıklar ile amonyak ve metan gibi gazlar olarak gösteriyor.
Akciğer kanseri riskini yüze 30 artırıyor
Küresel vaka araştırmaları, hava kirliliğinin akciğer kanseri gelişme riskini %30 artırdığını gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütü tarafından insan sağlığı için en önemli 4. risk olarak belirlenen hava kirliliği, çocuklarda ve yetişkinlerde farklı sağlık sorunlarına neden oluyor. Akciğer kanseri de yetişkinler üzerinde yarattığı olumsuz etkilerden biri. Hava kirliliği KOAH ve astım ataklarının yanı sıra çeşitli göğüs hastalıklarına da davetiye çıkarıyor. Çocuklarda akciğer gelişim geriliği, tüberküloz ve akciğer damar hastalıkları başta olmak üzere göğüs hastalıkları alanına giren çeşitli sağlık sorunlarına neden oluyor.
Hava kirliliği kış aylarında alarm veriyor
Sağlık ve çevre alanında faaliyet gösteren 16 kurumun oluşturduğu Temiz Hava Hakkı Platformu’nun açıklamasına göre Türkiye’de hava kirliliği özellikle kış aylarında alarm veriyor. Platformun hazırladığı “Kara Rapor 2021: Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri” çalışmasına göre Türkiye, çözülemeyen hava kirliliği nedeniyle sınıfta kalıyor. Buna göre Türkiye’de 45 il, hava kirliliğinde ulusal değerleri aşıyor. Türkiye’de en kirli havanın solunduğu iller şöyle sıralanıyor: Muş, Iğdır, İstanbul, Sinop, Malatya, Edirne, Tokat, Kayseri, Denizli, Düzce, Karabük, Ağrı ve Ankara.
Türkiye’deki tüm kurum ve kuruluşlara hava kirliliğini azaltan yapısal önlemler alınması için işbirliği çağrısında bulunan Temiz Hava Hakkı Platformu, temiz hava solumaya yönelik atılacak adımları içeren 10 maddelik yol haritasında şunlara yer veriyor:
Temiz hava solumak için 10 maddelik yol haritası
● Ölçüm: Hava kalitesi ölçüm istasyonlarının veri kalitesi artırılmalı ve hava kalitesi konusunda şeffaf ve güvenilir veri paylaşımı yapılmalı.
● Sınır değer: Kanserojen ince partikül madde (PM5) ile ilgili DSÖ’nün kılavuz değerleri ile uyumlu olan ulusal sınır değerleri içeren mevzuat düzenlemeleri yapılmalı.
● Eylem planı: Tüm iller için hava kirliliği kaynaklarını ve azaltılması için bağlayıcı tedbirleri açıklayan Temiz Hava Eylem Planları hazırlanarak acilen uygulanmalı.
● Şeffaf veri: Hava kirliliğinin etkilerini ve Türkiye’de her ildeki tahmini erken ölüm sayısını ortaya koyabilecek tüm veri kaynakları kamuoyuna açıklanmalı.
● Sağlık etkisi: Yapılması planlanan sanayi tesislerinin izin süreçlerinde sağlık etki değerlendirmesi (SED) yapılmalı.
● İzin süreçleri: Çevre yatırımlarını tamamlamamış kömürlü termik santralların çalışmasına izin verilmemeli.
● Teşvikler: Kömüre dayalı enerji üretimine verilen teşvikler sona erdirilerek enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi için verilen teşvikler artırılmalı.
● Ulaşım: Kentlerde toplu taşıma ve bisikletli ulaşım teşvik edilmeli, yeşil alanlar artırılmalı. Araçlardan kaynaklanan kirletici emisyonları azaltacak yasal değişiklikler yapılmalı.
● Isınma: Evsel ısınma için kömür ve doğalgaz gibi fosil yakıtlar yerine alternatif kaynaklar yaygınlaştırılmalı.
● Sağlıklı toparlanma: Salgın sonrası süreçte halk sağlığını merkeze koyan, adil bir geçiş sunan istihdam planları, krizlere dirençli ekonomik toparlanma paketleri oluşturulmalı.
Quick Tamamlayıcı Sağlık Sigortası
Şehrin en iyi hastanesi bana yeter.
Farkı Quick öder.
Detaylı bilgi için:
