Dünya üzerinde birçok insanın günlük yaşamını etkileyen fobiler, psikologlar tarafından onlarca başlık altında inceleniyor. Kapalı alan, yükseklik, örümcek, yalnız kalma, gök gürültüsü ve karanlık korkusu gibi fobiler yaygın görülürken ayna, uzun kelime, diz, karar verme çiçek korkusu gibi çok ilginç ve az bilinen fobiler de literatüre girmiş durumda.
Bir çeşit kaygı bozukluğu
Fobi, bir durum veya objeye karşı yüksek derecede, mantık aranmadan ve sürekli olarak korku hissi yaşamaya neden olan bir kaygı bozukluğu olarak tanımlanıyor. Özgül fobiler, sosyal fobiler ve agorafobi olarak üç ana kategoriye ayrılan fobinin onlarca çeşidi bulunuyor. Özgül fobi, bir hayvan veya nesneye duyulan korkuyu; sosyal fobi, sosyal ortamlarda duyulan korkuyu; agorafobi ise kalabalık ortamlar gibi uzaklaşmanın veya kaçmanın zor olduğu yerde kalma korkusunu temsil ediyor.
Panik atak belirtilerine benziyor
Uzmanların açıklamalarına göre Türk toplumunun yüzde 10’unda görülen bu rahatsızlık; panik atak benzeri fiziksel, duygusal ve davranışsal belirtilere yol açıyor. Bu belirtiler arasında göğüste sıkışma veya ağrı, zor nefes alma, ağız kuruması, çarpıntı, titreme, sıcak basması, boğulma hissi, bilinç bulanıklığı, baş dönmesi, mide bulantısı, terleme, kontrolünü kaybetme ve ölüm korkusu yer alıyor. Tabii fobiler tedavi edilebiliyor. Maruz kalma terapisi, bilişsel davranışçı terapi, EMDR terapisi ve uygun ilaç kullanımıyla yapılabilen tedavilerin mutlaka bir uzman tarafından uygulanması gerekiyor.
En yaygın görülen fobiler; klostrofobi (kapalı alan korkusu), akrofobi (yükseklik korkusu), araknofobi (örümcek korkusu), otofobi (yalnız kalma korkusu), astrofobi (gök gürültüsü ve şimşek korkusu), niktofobi (karanlık korkusu), hemofobi (kan korkusu), atikifobi (başarısızlık korkusu), tripanofobi (iğne olma korkusu), dentofobi (dişçi korkusu), coulrophobia (palyaço korkusu), glossofobi (topluluk önünde konuşma korkusu), nekrofobi (ölümden veya ölüden korkma) iken, az bilinen fobiler arasında ilginç korkular yer alıyor. İşte bunlardan bazıları…
Katoptrofobi: Ayna korkusu
Nadir görülen ve ayna korkusu olarak tanımlanan bu fobi, kişinin aynada kendi yansımasını ve aynalara yansıyabilecek farklı varlıkları veya hayaletleri görmekten korkması demek. Ayna ve yansıma gördüğünde hatta düşündüğünde fiziksel ve duygusal belirtiler gösterebilen katoptrofobi yaşayan kişiler, günlük yaşam akışlarında önemli sıkıntılar yaşayabiliyor.
Anthofobi: Çiçek korkusu
Yunanca “anthos” yani “çiçek” kelimesinden türeyen ve çiçekten korkma anlamına gelen anthofobi yaşayan kişi; çiçeğin sapından, kökünden ve yaprağından korkabiliyor. Genellikle büyük bir bahçeden geçerken yaşanan travmatik bir olaydan kaynaklanan bu fobi, çiçek kokusunun bir travma hatırlatmasıyla da ilişkilendirilebiliyor. Bu fobiye sahip kişiler çiçek gördüğünde, hayal ettiğinde, ilgili bir film veya belgesel izlediğinde tetikleniyor ve fiziksel, semptomlar yaşıyor.
Desidofobi: Karar verme korkusu
Karar verme ve yanlış karar verme korkusu olarak açıklanan desidofobi, kişinin ne yiyeceğinden ne giyeceğine, hangi işi seçip nereye tatile gideceğine kadar tüm karar süreçlerini negatif etkiliyor. Bir kararın felç edici etkisi olduğunu düşünen bu kişiler; karar vermeyi sürekli erteliyor, dışa bağımlı yaşayabiliyor, gergin iletişimler kuruyor ve değer görmediğini düşünüyor. Desidofobi genetik faktörler, kötü deneyimler veya öğrenilmiş davranışlar sonucu görülebiliyor.
Genufobi: Diz korkusu
Latince “genu” yani “diz” kelimesinden gelen genufobi, en ilginç fobilerden biri. Evet kulağa garip gelse de genufobisi olan kişiler; kendi dizi dahil herhangi birinin dizini görmekten ve dokunmaktan, birinin dizlerine değmesinden, diz çökmek veya bacak bacak üstüne atmaktan, dizini sakatlamaktan korkuyor. Yaygın olarak çocukluk çağında gelişen bu fobi, olumsuz deneyimlerden veya travmatik olaylardan dolayı tetiklenebiliyor.
Hippopotomonstro-sesquipedaliofobi: Uzun kelimelerden korkma
Bu yazılışı upuzun olan fobi, uzun kelimelerden korkma anlamına geliyor. Kökeni “uzun kelime” anlamındaki “sesquipedalian”dan gelen bu fobi, kişilerin uzun heceli kelimelerle karşılaştığında endişe duymasına neden oluyor. Bu fobiye sahip olan kişiler; uzun bir kelimeden oluşan bir film veya kitap adıyla karşılaştığında, iş hayatında ve eğitimde ilgili bir kelime gördüğünde reddetme ve hatta zihinsel olarak kitlenme yaşayabiliyor. Genellikle travmatik bir olay kaynaklı bu fobi, kişinin okuma yazma korkusundan kaynaklanabiliyor.
Diğer ilginç fobiler ve anlamları
Arachibutyrophobia: Fıstık ezmesinden korkma
Kromofobi: Renklerden korkma korkusu
Ephebiphobia: Gençlerden korkma
Lökofobi: Beyaz renkten korkma
Octophobia: Sekiz sayısından korkma
Ozmofobi: Kokulardan korkma
Papirofobi: Kağıttan korkma
Tripofobi: Delikli yüzeylerden korkma
Zuigerphobia: Elektrikli süpürgeden korkma
Selenofobi: Aydan veya ay ışığından korkma
Kaynak:
