Kadınlarda en sık görülen kanser türü, meme kanseri. Akciğer kanserinden sonra ölümün en çok görüldüğü tür olmasının yanı sıra erken teşhisin çok önemli olduğu ve erken teşhis durumunda tedavilerin olumlu sonuçlar verdiği bir hastalık. Meme Kanseri Bilinçlendirme ve Farkındalık ayında bu konuya dikkat çekmek istedik ve kadınların rutin kontrolleri hakkında bir rehber hazırladık.
Meme kanseri hakkında veriler
Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) tarafından yayınmlanan GLOBOCAN 2020 verilerine göre meme kanseri; Türkiye, ABD, Batı Asya, Orta ve Doğu Avrupa’da yaşayan kadınlarda en sık görülen kanser türü. Araştırmanın Türkiye bölümü 2017 verilerine dayanıyor ve maalesef güncel bir bilgi bulunmuyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre ise Türkiye'de yılda yaklaşık 19 bin kadına meme kanseri teşhisi konuluyor.
Meme Vakfı’nın web sayfasındaki verilere göre son 50 yıldır meme kanseri vakaları her yıl 1,2 oranında artıyor. Türkiye’deki kadınların %24’ünde görülen meme kanseri, son yıllarda tüm dünyada artış gösteriyor. Maalesef meme kanseri görülme yaşı da gittikçe düşüyor. Amerikan Kanser Derneği’nin rakamlarına göre 2021 yılında tahmini 284 bin meme kanseri vakası görüldü ve ortalama 44 bin kişi bu nedenle hayatını kaybetti.
Meme kanserinde risk faktörleri
Erkeklerde de çok ender görülebilen meme kanserine bir kadın hastalığı demek mümkün. Kadınlarda meme kanseri riskini artıran faktörler mevcut ve vakadan vakaya değişen bu maddelerin bazıları şöyle:
● BRCA1, BRCA2 gibi kalıtsal genlere sahip olmak
● Birinci derece akrabalarda meme kanseri öyküsü
● Memede fibroadenom gibi bir lezyon olması
● Uzun süre kullanılan doğum kontrol hapı gibi hormon ilaçları
● Menopozdan sonra hormon tedavisi
● Erken adet görmeye başlamak
● Menapoza daha geç yaşlarda girmek
● Uzun süre radyasyona maruz kalmak
● Doğum yapılmamak veya 30 yaşından sonra doğum yapmak
● 50 yaş ve üzerinde olmak
● Sağlıksız beslenmek, aşırı kilolu olmak
● Yoğun meme yapısına sahip olmak
● Rahim veya yumurtalık kanseri öyküsü
● Aşırı alkol kullanımı
● Sigara kullanmak
● Fiziksel aktivitelerden uzak kalmak
Meme kanseri belirtileri
Meme kanserinin ileri evre belirtileri olan ağrı ve akıntı, genellikle erken dönemde görülmez. Riskli bir durumda erken teşhis için elle muayene ve düzenli tarama testleri önem taşır. Memede hissedilen veya görülen bazı kanser belirtileri ise şöyle:
● Memede gittikçe büyüyen bir kitle (Bu kitle, elle muayene esnasında fark edilebilir)
● Meme şeklinde bozulma veya değişme
● Meme derisinde kalınlaşma veya bozulma
● Memede şişlikler
● Meme ucunun hassaslaşması
● Koltuk altında ele gelen kitle
Elle muayene nasıl yapılır?
Öncelikle tüm kadınların, kendi göğüslerinin yapısı ve şeklinin farkında olmaları çok önemli. Normal olmayan şüpheli bir gelişmeyi en iyi kendiniz anlarsınız. Göğsünüzün normalde nasıl göründüğünü ve nasıl hissettirdiğini bilmeli, herhangi bir değişikliği hemen bir sağlık kuruluşuna bildirmelisiniz. Tabii ki elle muayene tek başına yeterli değil, klinik muayenelerin düzenli yaptırılması erken teşhiste çok kıymetli.
Ayda bir kez yapılması önerilen elle muayene esnasında şu adımları izleyebilirsiniz:
● Aydınlık bir ortamda aynanın karşısına geçin.
● Her iki kolunuzu serbestçe yanlarda tutun, omuzlar dik olacak şekilde ayakta durun.
● Memeyi, meme uçlarını, koltuk altları ve meme altını gözlerinizle inceleyin.
● Kollarınızı tek tek yukarı kaldırarak veya kollarınızı başınızın üstüne alarak tüm bölgeleri tekrar inceleyin.
● Ellerinizi belinize koyun leğen kemiklerinin üstüne bastırın. Omuzlarınızı hafifçe çıkarıp öne doğru eğilin. Önden ve iki yandan göğüslerinize bakın.
● İşaret, orta ve yüzük parmağınızı birleştirin, küçük dairesel hareketler çizerek ve hafif hafif bastırarak elle muayene edin.
● Bu muayeneye köprücük kemiğinin altından başlayın ve tüm meme bölgesinde yapın.
● Bu taramayı yaparken sağ meme için sol, sol meme için de sağ elinizi kullanın.
● Meme ucunu baş ve işaret parmaklarınızla hafifçe sıkarak akıntı olup olmadığına bakın.
Meme kanseri tarama testleri
20 yaşından sonra her kadına; ayda bir kez elle muayene yapması, yılda bir kez de doktor kontrolünde meme muayenesi yapılması öneriliyor. Her kadının öyküsüne ve risk faktörlerine göre kontrollerin başlayacağı yaş ve klinik muayene çeşidi değişebiliyor. Doktorunuz aksini belirtmedikçe 40 yaşına kadar ultrason taraması, 40 yaş ve üzerinden sonra da artı mamografi taraması yapılıyor. Bu taramaların sıklığı yine vakadan vakaya değişebiliyor. Örneğin göğsünüzde incelenmesi gereken bir kitle varsa, doktorunuz kontrolünüzün altı ayda bir yapılmasını önerebiliyor.
Kaynak:
