Ortodoks Rumların geleneği olan, İsa’nın vaftiz edilişinin yıl dönümünü kutlamak amacıyla düzenlenen denizden haç çıkarma töreni, bu yıl da Balat sahilinde gerçekleşti. Fener Rum Patrikhanesi’nde gerçekleşen ayin, tören ve kilise hakkındaki bilgileri yazımızda bulabilirsiniz.
Ahşap haç dualarla denize atılıyor
Hristiyan Ortodoks inancına göre İsa’nın vaftiz edilişinin yıl dönümü, her yıl ocak ayının altıncı günü kutlanıyor. Hz. İsa’nın Ürdün Nehri'ndeki vaftizini anmak için düzenlenen ve Ta Fota Bayramı olarak da bilinen denizden haç çıkarma töreni, kiliselerde gerçekleştirilen ayin sonrası yapılıyor. Ayine ve törene, kiliselerdeki cemaat ve ruhani temsilciler katılıyor. Patriğin dualarla ahşap haçı denize attığı, sahil kenarında bekleyenlerin denize atlayarak haça ulaşmaya çalıştığı bu tören, haçı bulan kişinin haçı öperek Patriğe vermesiyle son buluyor. Haçı çıkaran kişiye, Patrik tarafından bir altın haç hediye ediliyor.
Doğu Roma İmparatorluğu döneminden beri yapıldığı söylenen bu tören, Haliç’te 1953-2003 arasında yaşanan kirlilik nedeniyle yapılamadı. Bugünlere uzanan gelenek, bazı dönemler protestolarla da İstanbul sularında devam etti.
Thanos Apostolakis haçı denizden çıkardı
6 Ocak 2023’te, Balat'taki Fener Rum Patrikhanesi, Aya Yorgi Kilisesi'nde düzenlenen ayin sonrasında, Fener Rum Patriği Bartholomeos ile ziyaretçiler Haliç kıyısına yürüdü. Haliç kıyısında gerçekleşen haç çıkarma töreni, Bartholomeos’un haçı denize atmasıyla başladı. Denize atlayan 20 kişi arasından, Girit Adası'ndan gelen Thanos Apostolakis haça ulaştı ve öperek denizden çıkardı. Törende, deniz polisi ve sahil güvenlik tekneleri hazır bulundu.
Denizden haç çıkarma töreni, her yıl İstanbul’un farklı sahil semtlerinde eş zamanlı olarak düzenleniyor. Bu yıl Çengelköy’deki Rum Ortodoks Aya Yorgi Kilisesi’nde, Kınalıada’daki Panayia Rum Ortodoks Kilisesi’nde, Yeşilköy’deki Ayastefanos Kilisesi’nde, Ortaköy’deki Ayios Fokas Rum Ortodoks Kilisesi’nde ayinler, kiliseye yakın sahillerde de törenler gerçekleşti.
Aya Yorgi Rum Kilisesi hakkında
İstanbul’daki Hristiyan Ortodoks dünyasının dini merkezi olan, bu ayinlerin gerçekleştiği ana kiliseden bahsetmeden olmaz… Yıllar içinde şehirde sürekli taşınarak yer değiştiren Fener Rum Patrikhanesi, 1602 yılından beri aynı yerde bulunuyor. Aziz Georgios Manastırı olarak da bilinen patrikhane, 1614 yılında tekrar inşa edilmiş. Birkaç yangın yaşayan ve ardından restorasyon geçiren yapı, 1941’de yaşadığı bir yangından sonra siyası nedenlerden dolayı uzun süre bakımsız kalmış. 1989 yılında başlayan restorasyon çalışmaları, 1991 yılında son bulmuş ve Aya Yorgi Rum Kilisesi günümüzdeki haline kavuşmuş.
Kilise içinde bulunan Kırbaçlanma Sütunu, buranın en önemli özelliklerinden biri. Hz. İsa’nın Kudüs’te Romalılar tarafından kamçılandığına inanılması nedeniyle önem taşıyor. Kiliseye hacı olmak için gelen kişiler sütuna dokunarak İsa’nın çektiği acılara yoğunlaşıyor.
Kilisedeki mermer işlemeli sandıklar içinde bulunan Basileios, Nenizili Gregorios ve Ioannis Hrisostomos patriklerinin kemikleri, zamanında İstanbul’dan kaçırılmış; Vatikan‘daki Aziz Petrus Bazilikası‘nda muhafaza edilen naaşlar 2004 yılında da Papa II. John Paul tarafından Aya Yorgi Kilisesi’ne iade edilmiş.
Kilise içinde Azize Euphemia, Azize Theophano ve Azize Solomoni’nin tabutları; Hz. Meryem, Hz. İsa ve azizlerin ikonaları; altın varaklarla süslü ahşap oyma ikona duvarı; ceviz ağacı, sedef ve fildişinden yapılmış patriklik tahtı; ceviz ayağından yapılmış vaiz kürsüsü görülebiliyor.
Aya Yorgi Rum Kilisesi, Fatih ilçesinin Fener semtinde, Sadrazam Ali Paşa Caddesi’nde bulunuyor. Pazar ayinleri dışında her gün 08.30-16.00 saatleri arasında ziyaret edilebilen kiliseye, yerli ve yabancı turistler yoğun ilgi gösteriyor.
