Kütüphanelerin zamana açılan kapılar olduğu söylenir. Asırlar boyu çok farklı amaçlarla kurulan birçok kütüphane, geçmişi günümüze ustalıkla taşır. Peki kütüphaneler birbirinden nasıl farklılaşıyor? Bir kütüphane ne kadar ilginç olabilir? Sizler için ilginç özellikleriyle nam salan kütüphaneleri derledik.
Tarih boyunca önemini kaybetmeyen mekanların başında geliyor kütüphaneler. Öyle ki geçmişten beri belirli olayları kendinden sonrakilere aktarmak isteyen insanlar; duvarlarla başlamış, papirüslere geçmiş, daha sonra da kağıtlara yazmaya başlamış. Bu kayıt alma ihtiyacı da kütüphaneleri işlevsel hale getirmiş. O günlerden bu günlere değişen çok da bir şey olmadı aslında. Teknoloji ve internetin gelişmesiyle birlikte bazı kaynaklar dijitalleşmeye başlayıp sanal ortama alınmış olsa da kütüphaneler de modernleşmeye ayak uydurdu. Artık pek çok kütüphanede sanal arşiv bulunuyor ve bu arşive kütüphanelerdeki tabletler ve bilgisayarlarla erişilebiliyor. Bunun yanı sıra dijitalleşmeye ayak uydurmak istemeyen kütüphaneler için de popülaritelerini yitirdiğini söylemek yanlış olur. Gelişmiş ülkelerdeki kütüphaneye gösterilen ilginin hala çok yüksek olması kütüphanelerin zamanının dolmayacağının da bir kanıtı olsa gerek.
Dünyanın en büyük bilim kurgu yazarlarından biri olan Ray Bradbury, “Kütüphaneler olmasaydı geçmişimiz ve geleceğimiz hiç olurdu” diyor. Hatta kitapsız, kütüphanesiz dünyayı resmettiği distopik Fahrenheit 451 romanıyla da bu durumun ne kadar kötü olabileceğini bizlere anlatıyor. Hâl böyle olunca kütüphanelerin de farklı amaçlarla kurulmuş olmaları yadsınamayacak bir durum olarak karşımıza çıkıyor. Üniversite kütüphaneleri, halk kütüphaneleri, milli kütüphaneler ve özel araştırma kütüphaneleri gibi farklı tür kütüphanelerle karşılaşabiliyoruz. Özel araştırma kütüphaneleri de kendi içinde alt dallara ayrılıyor: Tıp kütüphaneleri, hukuk kütüphaneleri, yazma ve nadir eserler kütüphaneleri, medya kütüphaneleri, çocuk kütüphaneleri...
İLGİNÇ ÖZELLİKLERİYLE NAM SALAN KÜTÜPHANELER
Doğa Koruma Kütüphanesi / Türkiye
Biyolojik çeşitliliği yaşatmak ve doğa koruma alanında çalışma yapan araştırmacıların bu alandaki bilgilere daha kolay oluşması için açılan doğa kütüphanesi, ilgililerinin aradığı her şeyi bulabileceği bir donanıma sahip. İmece usulü bağışlarla toplanan kütüphane eserlerine internet üzerinden de erişilebiliyor. Doğayla ve biyolojik çeşitlilikle alakalı 5 bine yakın eser doğaseverleri ve araştırmacıları bekliyor.
Dokk1 / Danimarka
Dokk1, nehir kıyısına konumlanmış aydınlık ve ferah bir kütüphane. 2015 yılında kurulan kütüphane Danimarka’nın Aarhus şehrinde yer alıyor. İskandinav ülkelerinin en büyüğü olan kütüphanenin en ilginç özelliği ise binanın ortasındaki dev çan. Bu çan şehirde her doğum olduğunda çalıyor.
Delft Üniversitesi Teknoloji Kütüphanesi / Hollanda
Kütüphane, modern mimarinin en güzel örneklerinden. Dünyanın en iyi ve en büyük teknoloji üniversitelerinden biri olan Delft Üniversitesi, yangında kaybettikleri kütüphanenin yerine 1997 yılında bu yer altı kütüphanesini yaptı. Kütüphanenin girişinde yangından kurtarılan kitaplardan oluşturulmuş bir masa ziyaretçileri karşılıyor. Kütüphanenin koni biçimindeki bölümünün etrafının çimlerle kaplı olması yürünebilir ve üzerinde vakit geçirilebilir bir sosyal alan oluşturuyor.
Resim Kitapları Kütüphanesi / Japonya
Iwaki şehrinde kurulan bu kütüphane, mimar Tadao Ando tarafından okul öncesi çocuklar için tasarlanmış. Aydınlatmalarıyla ve kütüphane içi renkleriyle çocukların ilgisini çeken kütüphanede, yalnızca çocuk kitapları ve boyama kitapları bulunuyor. Aynı zamanda müze haline gelen bu kütüphane, çocuklara uygun olarak dekore edilmiş.
Liyuan Kütüphanesi / Çin
Pekin’e iki saat mesafede küçük bir köyde ormanın içerisine yapılan bu çevreci kütüphane, tam bir inzivaya çekilme noktası. Bu çevre dostu kütüphane ahşap mimarisiyle ve dış cephesinin dallarla yapılmış olması sebebiyle oldukça popüler. Binanın içerisindeki masalar, merdivenler, sandalyeler yani her şey kitap raflarından oluşuyor.
Stuttgart Şehir Kütüphanesi / Almanya
Modern mimarinin güzel örneklerinden biri olan Stuttgart şehir kütüphanesi, dokuz katlı dev bir küp olarak tasarlanmış. Kütüphanenin en ilginç özelliği ise kitaplar hariç her şeyin bembeyaz olması. Stuttgart Belediyesinin “geleceğin bilgi toplumu” için oluşturduğu kütüphane, teknolojik gelişmelerden de yararlanıyor. Ziyaretçilerinin her türlü multimedya olanaklarından yararlanmasına fırsat veren kütüphane, dokunmatik ekran ve bilgisayarlardan araştırma yapma ve kitap okuma fırsatı sunuyor. Kütüphane bünyesinde Almanca dışında 25 dilde daha eser barındırmasıyla şehirdeki göçmenlere de hizmet veriyor.
Conarte Kütüphanesi / Meksika
Anagrama mimarlık atölyesinin tasarladığı bu ilginç kütüphane, baş aşağı kitap rafları ve oturma tasarımlarıyla ziyaretçilerine farklı bir deneyim yaşatıyor. Deniz köpüğü mavisi rengindeki duvar yansıtmalarıyla samimi bir ortam yaratıyor. 2015 yılında Meksika’nın Monterrey şehrinde kurulan bu kütüphane mimarisinde yarattığı derinlik hissiyle ve sağladığı ortamla verimli bir çalışma ortamı hedefliyor. Çocuklar için de özel olarak oluşturulan alanlar da oyun alanı gibi gözükse de hedef, yine kitap okumaya yönlendirmek.
Vennesla Kütüphanesi / Norveç
2011 yılında tamamlanan bina hem kütüphane hem de kültür evi olarak tasarlanmış. Okuma alanlarının eşsiz mimarisiyle görenleri şaşırtıyor. Uzay gemisini andıran görüntüsüyle, fiber cam ve ahşaptan yapılan balina kaburgası biçimindeki kemerlerle farklı bir konsept oluşturulmuş. Bu kemerler binanın dışında estetik bir detayken binanın içerisinde hem aydınlatmada hem de okuma alanları oluşturmak üzere tasarlanmış.
AÇIK HAVA KÜTÜPHANELERİ
Herman Kompernas Plaj Kütüphanesi / Bulgaristan
Bulgaristan’ın Albena plajındaki bu açık hava kütüphanesinde suya ve güneşe dayanıklı malzemeler kullanılmış. Dünyanın ilk plaj kütüphanesi olmasının yanı sıra 10 farklı dilde 3 bini aşkın kitapla okuyucularının deniz kum güneş üçlüsüne dördüncü olmaya aday.
Bookyard (Açık Hava Kütüphanesi) / Belçika
Belçika Sanat Festivali için Massimo Bartolini tarafından tasarlanan kütüphane, 12 kitaplıktan oluşuyor ve bir üzüm bağının içerisinde yer alıyor. Eğimli bir yapıya sahip olmasının sebebi de üzüm bağı formundan kaynaklanıyor.
Okuma Kulübü 2000 / Filipinler
Filipinlerin Makati şehrinde bulunan bu mini kütüphane aslında bir girişim ürünü. Hernando adında bir Filipinlinin ailesinin anısına başlattığı bu sosyal girişim, birçoklarına örnek teşkil edecek cinsten. Hernando hem bu mini kütüphanede hem de kendi seyyar aracıyla kitaplar topluyor ya da kitapları ödünç veriyor. Herhangi bir üyelik yaptırmak ya da para ödemeniz de gerekmiyor. Günümüz sahaflarının ücretsiz versiyonunu oluşturan Okuma Kulübü 2000, ortaya çıkış hikayesiyle dünya çapında ün yapmış durumda.
Ücretsiz Mini Kütüphaneler / Amerika
New York sokaklarında karşılaşabileceğiniz bu küçük kütüphaneler, içlerinde 40 kitap barındırıyor. Şehrin koşuşturmacasına küçük bir ara vermek isteyen vatandaşlar için tasarlanan bu şirin kütüphanelerden kitapları ücretsiz ödünç alabiliyorsunuz.
Biblioburro (Eşekli Kütüphane) / Kolombiya
Ayaklı kütüphane Biblioburro, Kolombiyalı ilkokul öğretmeni Luis Soriano’nun girişimi. İki eşeği Alfa ve Beto’yla köy köy gezerek çocukları kitaplarla buluşturan öğretmen, Kolombiya’dan dünyaya yayılan bu fedakarlığıyla alkışları toplamayı hak ediyor.
Hayvanlarla birlikte kütüphane, kitaplık yapıp kitaplara erişimi olmayan insanlara ulaştıran birçok örnek var. Örneğin Kenya’da deve kütüphanesi de benzer bir amaçla çöl boyunca kitapları taşıyor. Ülkemizde de Eşekli Kütüphaneci olarak bilinen Mustafa Güzelgöz’ün 1943 yılında köyleri gezerek insanları kitaplarla buluşturması gibi pek çok örneğini bulmak mümkün.
