Deloitte'un Art&Finance Raporu gösteriyor ki yüksek varlıklı kişilerinin, sanat ve koleksiyon serveti 1,44 trilyon dolara ulaştı. Özellikle genç koleksiyonerler, blok zinciri, yapay zekâ ve büyük veri gibi teknolojilerin sanat dünyasındaki yansımasına göre yatırım tavrını belirliyor.
Pandemiden görece az hasarla çıkan piyasalardan biri; ani gelen değişimlere ve teknolojiye hızla uyum sağlayan “sanat” oldu. Özellikle NFT gibi dijital teknolojilerdeki gelişmeler, yatırımı da hedefleyen genç koleksiyonerlerin sanat eserlerine ilgisini arttırdı. Çevrimiçi müzayedelerde beklenmeyen rekor denebilecek satışlar yapıldı. Sanat eserleri dünyada güçlü bir yatırım aracı olarak öne çıktı. Danışmanlık şirketi Deloitte’un iki yılda bir hazırladığı Art&Finance raporu da bu ilginin altını çiziyor.
Birbirinden farklı konularda raporlara imza atan Deloitte, Art&Finance Raporu’nun sonuçlarını duyurdu. Rapora göre dünya genelinde yüksek varlığa sahip kişilerin sanat ve koleksiyona ayırdıkları servet 1,44 trilyon dolara yükseldi.
Teknolojinin etkisinin artacağına inanılıyor
Raporda, özellikle 2020 yılında 35 yaş altı genç koleksiyonerlerin yüzde 86’lık bir bölümünün sanat eserleri ve yatırımlara daha çok ilgi gösterdiği belirtiliyor. 2020'de, bir blokzincirine kaydedilen NFT (non-fungible token) tarzı eserlere, sanat ve koleksiyon dünyasından talep olduğunun altı çiziliyor.
Araştırmaya katılan 35 yaş altı koleksiyonerlerin yüzde 64'ü NFT'lere güçlü bir ilgi duyuyor, yüzde 43'ü sanat eserleriyle bağlantılı kısmi yatırımlarla ilgileniyor. Genç koleksiyonerlerin yüzde 85'i blokzinciri, yapay zekâ ve büyük veri gibi teknolojilerin sanat dünyasındaki iş yapış şekillerine yön vereceğine emin olduğunu söylüyor. 35 yaş altı koleksiyonerlerin yüzde 86'sı sanat eserlerini, sosyal etki ve amaca yönelik yatırım olarak satın aldığını belirtiyor. Katılımcıların yüzde 30'u ABD, Birleşik Krallık ve Avrupa'nın ardından Hong Kong kentinin geleceğin sanat pazarı merkezleri arasında olacağını düşünüyor.
Sanat çevrelerinin ilgiyle takip ettiği rapordan öne çıkan diğer başlıklardan öne çıkanlar şöyle:
- Aile şirketlerinin yüzde 86’sı sanat koleksiyonu yönetiminin kısa vadede yüksek öncelikli bir alan olacağını söylüyor.
- 35 yaş altı koleksiyonerlerin yüzde 86’sı sanat eserlerini ‘sosyal etki ve amaca yönelik yatırım’ olarak satın aldığını söylüyor.
- Sotheby’s, Christie’s ve Phillips gibi önde gelen müzayede evlerinin internet üzerinden gerçekleştirdikleri açık arttırmalarda elde ettikleri gelir 2020 yılında 1 milyar doları aştı.
- 2021 yılının ilk yarısında gerçekleşen müzayede satışlarında ilk sırayı yüzde 71 ile tablo ve heykeller aldı.
- En fazla ilgiyi, savaş sonrası dönem ve çağdaş sanat eserleri gördü. Asyalı alıcılar ise açık arttırmalarda en çok ödeme yapanlar oldu.
Sanata yatırımda riskler
Hangi araç kullanılırsa kullanılsın yatırımın temel amacı, kâr elde etmek suretiyle kişi ve kurumların gelecekteki gelirlerini arttırmak olarak açıklanabilir. Ancak bazı durumlarda yatırım, salt prestij ve kişisel zevkler için de yapılabiliyor. Amaç prestij hedefli bir yatırımsa antikalar, tarihi ve sanatsal eserler ön plana çıkıyor.
Suudi Kraliyet Ailesi tarafından, 2017 yılında düzenlenen bir açık artırmadan 450,3 milyon dolara satın alınan ve böylece dünyanın en pahalı sanat eseri unvanını elde eden Leonardo da Vinci’nin “Salvator Mundi” isimli ünlü tablosu prestij yatırımı olarak değerlendirilebilir. Tam da bu noktada bir yatırım aracı olarak sanat eserinin orijinalliği konusu gündeme geliyor. Öyle ki 2021 yılında, Leonardo da Vinci'nin tarihteki en pahalı tablosu olarak kabul edilen “Salvator Mundi” ilgili konuşan İspanyol ulusal sanat müzesi Museo Nacional del Prado yetkilisi, tablonun Leonardo da Vinci tarafından yapılmadığını ve tablonun derecesini düşürme kararı aldıklarını açıklamıştı. İddianın doğrulanması durumunda tablonun fiyatında büyük değer kaybı yaşanması kaçınılmaz.
Bu durumda eserin orijinalliği gibi taşıdığı diğer riskler de fiyatın belirlenmesinde önem kazanıyor. Bu riskler arasında; eserin çalıntı olması, fiziksel olarak hırsızlık ve yangın tehlikesine maruz kalması gibi. Fiyatı belirlemek için finansal açıdan bir uzmanlık gerektiği de açık. Bir sanat eserinin değeri, sanat uzmanlarının da detaylı incelemeleri neticesinde varılan bir fikir birliği diyebiliriz.
Türkiye ve dünyada kripto yatırımcılarının tercih ettiği bir alan olan NFT için ise sular biraz daha bulanık. NFT yatırımı şu an son derece yeni ve tam anlamıyla güvenli sayılabilecek bir alan olmayabilir. Eserlerin görülerek alınması, piyasadaki bilgi kirliliğine dikkat edilmesi, para aktarımında siber dolandırıcılık konusunda gereken önlemlerin alınması, ister dijital ister fiziksel varlık olsun sanat eserine yatırım yapılacaksa dikkat edilmesi gereken diğer unsurlar.
Sanatın teknolojiyle uyumlu dansının sanat ve finans dünyasına ne gibi yenilikler getireceği merakla izlenen bir konu olmaya devam edecek.
KAYNAKLAR
Deloitte Art&Finance raporu
AA
Sotheby’s
