Bir süredir derinleşen ilaç sorununda kısa süre önce resmi olarak açıklanan kur fiyatları sonrası gelinen son noktaya bakıyoruz.
Resmi Gazete’de yayımlanan kararla birlikte ilaçlar için belirlenen euro kurunda 2024 yılı boyunca bir güncellemeye gidilmeyeceği ilan edildi. Bu kapsamda beşeri tıbbi ürünlerin fiyatlandırılmasında kullanılacak TL cinsinden euro değeri 17,5483 TL olarak kaldı. Bir euro değeri 2023 yılı Aralık ayında yüzde 25 artırılmıştı.
İlaç euro kuru, önceki yıllarda yılda bir kez şubat ayında güncelleniyordu ve bu tarih yaklaştığında bazı ilaçlar sadece kısa bir süre bulunamıyordu. Ancak ilaç euro kuruyla, reel kur arasındaki makas açıldıkça sorunlar da baş gösterir oldu. 2021 yılında ayak sesleri duyulmaya başlayan ilaç problemi gitgide derinleşiyor.
Ağustos 2023'te İsviçre kökenli Roche firması organ nakli hastalarında kullanılan ilacını Türkiye’ye getirmeyeceğini ilan etmişti. Yakın zamanda yaşanan son gelişmelere bakıldığında ise Roche'nin ardından Novartis de ilaçlarını Türkiye’den çekmeye başladı. Novartis, 14 kalem ilacın satışını "stokları bulunmadığı" gerekçesiyle durdurma kararı aldığını açıkladı. Satışına son verilen ilaçlar arasında KOAH, göz tansiyonu, göz enfeksiyonu, göz ağrısı, alzheimer, migren ve epilepsi hastalarının kullandığı ilaçlar bulunuyor. Eczacılar, satışı yapılmayacak ilaçların bazılarının eşdeğerlerinin de olmadığına dikkat çekiyor. İlaçlardan bazılarının muadili olmayışı da sorunu da farklı bir boyuta taşıyabilir; hastalar için ciddi risk ortaya çıkabilir.
İlaç firmalarının birer birer Türkiye’den çekildiğini vurgulayan Tüm Eczacı İşverenler Sendikası (TEİS) ilaç fiyatlarının hesaplanmasında kullanılan euro kurunun gerçek piyasa değerinin yarısında sabitlenmesi ile birlikte pandemi sonrası artan ham madde, ambalaj ve nakliye maliyetlerinin de etkisiyle ilaçların ülkeye girişinin ve yerli ilaç üretiminin zorlaştığına işaret ediyor. Bu durum, ilaçların bulunabilirliği ve ulaşılabilirliği konusunda ciddi problemler yaratıyor.
TEİS Genel Başkanı Eczacı Nurten Saydan, winally.com sitesi aracılığıyla basına yansıyan açıklamasının bir kısmında, “… tüm ilaçların bulunabilir olması için fiyatlandırma konusunda yaşanan sorun bir an önce giderilmeli. Bakanlıkça ilaç fiyatlandırmasında belirlenen avro kuru bugün hala reel kurun ancak yüzde 50’sine erişebilmiş durumdadır. Netice olarak birçok ilaç bulunmamaya ve ‘yok’ta olmaya devam etmekte, ithal edilen ürünler ithal edilmemekte, yeni çıkan, tedaviye yeni verilen ilaçlar ülkemize getirilmemektedir" diyor.
TEİS’in bazı acil talepleri de söz konusu :
- İlaç fiyatlandırma sisteminin yeniden düzenlenmesi
- Eczacı kârlılığını belirleyen baremlerin artırılması
- Kamu kurum iskontolarında ilaç firmalarınca uygulanan keyfiliklerin ortadan kaldırılması
- Eczanelerdeki satış koşullarında değişiklikleri önleyecek düzenlemeler
- SGK’nın Eczane Hizmet Bedellerinin gerçekçi seviyeye getirilmesi
- SGK tarafından yapılan kesintilere düzenleme getirilmesi ve yardımcı eczacı çalıştıran eczanelere maaş ve SGK Prim desteği sağlanması
Sağlık Bakanlığı tarafındaki gelişmeler
Sağlıkta sözleşmeli personel sayısını 36 bine çıkaracak yasa teklifi 21 Şubat 2024 tarihinde TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı. Yasa ile yerli ilaç sektörünün desteklenmesi yönünde adımlar da atılıyor. Bu amaçla ilaç ruhsatlandırma süreci kolaylaştırılırken, iki aylık bekleme süresi kaldırılıyor. Yine ruhsatname harçları ise yeni kriterlere göre belirlenecek. Ayrıca hem ilaç üretimi hem de ilacı piyasaya arz eden tüzel kişilerin taşıması gereken nitelik ve şartlar da Sağlık Bakanlığınca belirlenecek, düzenleme yetkisi de sadece Bakanlıkta olacak. Eczanelerde, Sağlık Bakanlığı veya müdürlüğünce tensip edilecek resmi tabipler, sağlık müfettişleri veya sağlık müdürleri tarafından teftiş yapılabilecek.
Öte yandan Sağlık Bakanlığının internet sitesinde de “İlaç Tedarik Sorunları” başlığı altında konuya dair “Bu kapsamda, ilaç erişiminde yaşanan sıkıntılara ilişkin, vatandaş, hekim ve ilgili kurumların piyasada bulamadıkları ilaçlarla ilgili şikayetleri değerlendirilerek ilaca erişimi sağlayacak çözüm bulunmakta ve tedbirler alınmaktadır” deniyor.
Bakanlık sitede, ilac.tuketici@titck.gov.tr mail adresine ilaca erişimde yaşanan sıkıntılarla ilgili SABİM-BİMER- BİLGİ EDİNME- TİTCK WEB PORTALI yoluyla gelen şikayetleri değerlendirdiklerini, recetebasvuru@titck.gov.tr mail adresinden ise endikasyon dışı ilaç kullanım başvurusu bulunulan hastaların sonuç takibi için yaptığı başvuruların cevaplandırıldığını kaydediyor.
Kaynaklar :
