Sağlık turizmi denildiğinde ilk akla gelen alan estetik cerrahi olsa da ülkemizde sağlık turizmi kapsamında birçok alanda hizmet veriliyor. Öyle ki 2020 yılının ilk üç çeyreğinde 341 bin 495 dolar olan sağlık turizmi geliri 2021 yılının ilk üç çeyreğinde 704 bin doların üstüne çıktı.
Sağlık turizminde hasta hareketliliği analizi
Sağlık alanındaki uluslararası hareketlilik sayesinde sağlık kuruluşlarının büyümesine destek olan sağlık turizmi sektörü temelde kişilerin hem koruyucu hem de tedavi edici sağlık hizmetlerini almak için başka bir ülkeyi ziyaret etmesi anlamına geliyor. Medikal turizm, termal turizm, yaşlı turizmi ve engelli turizmi sağlık turizmi kapsamındaki ana başlıklar olarak görülebilir.
Ülkelere yapılan sağlık hareketliliğinin nedenleri incelendiğinde sağlık hizmet ve teknolojileri çok geliştiği için Almanya ve Güney Kore; coğrafi ve politik konumları avantajlı olduğu için Ürdün, Malezya ve Brezilya; yabancı sermaye girişi ve yurt dışında eğitim almış doktor avantajlarından dolayı Malta ve Hindistan; geçmişten gelen turizm ve sağlık turizm politikalarından dolayı İspanya (yaşlı turizmi) ve Macaristan (termal turizm) tercih ediliyor. Bunun yanında Türkiye ve İsrail gibi ülkeler, sağlıkta ileri teknoloji, ekonomik fiyatlar, coğrafi konum ve kaliteli hizmet gibi çeşitli nedenlerden dolayı tercih edilen ülkeler arasında.
Türkiye’ye doğru olan hasta hareketliliğinin nedenleri
Sağlık turizmi kapsamında yolculuk yapan hastaların tercih nedenleri çeşitli etkenlere dayanıyor. Türkiye genel olarak hastaların kendi ülkelerinden daha uygun fiyatlar ve yüksek kalitede hizmet sunduğu için tercih ediliyor. Bunun yanında bekleme süresinin olmaması, yakın uçuş mesafesi, kalifiye personel ve eşlik eden turistik faaliyet çeşitliliği diğer nedenler arasında gösterilebilir.
Ayrıca ülke ve bölge bazında incelendiğinde farklı nedenler görülebilir. Örneğin Bulgaristan, Yunanistan ve Suriye gibi ülkeler yakın ve sıkı akrabalık ilişkileri nedeniyle; Almanya ve Hollanda gibi ülkeler oradaki Türk nüfusun çok olması nedeniyle; Libya, Irak ve Ortadoğu’daki Türk Cumhuriyetleri kendi ülkelerindeki altyapı ve hizmet yetersizliği nedeniyle Türkiye’ye hasta hareketliliğinin yoğun yaşandığı ülkeler olarak öne çıkıyor.
Türkiye estetik alanında dünyada yedinci sırada
Estetik turizminde dünyada yedinci sırada olan Türkiye; Amerika, Brezilya, Japonya, Meksika, İtalya ve Almanya’dan sonra geliyor. 2019 yılı verilerine göre Türkiye’de cerrahi ve cerrahi olmayan toplamda yedi yüz 54 binden fazla operasyon gerçekleşti. Bu operasyonların üç yüz 51 binden fazlası cerrahi işlem gerektiren operasyonlar olarak belirtildi. Cerrahi işlem gerektirmeyen operasyonlar arasında en çok tercih edilen botoks ise rakam olarak iki yüz bini buldu. Estetik için Türkiye’yi tercih eden kişilerin çoğunlukla Rusya ve Ortadoğu vatandaşı olduğu belirtildi.
Estetik, Türkiye’nin sağlık turizmi açısından önemli bir alan ama tek değil. Yurt dışından gelen hastaların tercih ettiği diğer klinik branşlar kadın hastalıkları, iç hastalıkları, göz hastalıkları, tıbbi biyokimya, genel cerrahi, diş hekimliği, ortopedi ve travmatoloji, enfeksiyon hastalıkları ve kulak - burun - boğaz olarak sıralanıyor.
Covid - 19 salgını sağlık turizmini de etkiledi
2019 yılında sağlık turizmi kapsamında elde edilen gelir 1 milyar 65 milyon 105 bin dolar iken 2020 yılında bu gelirin beş 48 milyon 882 bin dolar olduğu görülüyor. 2021 yılının ilk üç çeyreğinde ise sağlık turizminden toplamda yedi yüz dört milyon dolar üzerinde gelir elde edildi.
Görsel kaynak: www.ushas.com.tr
2015 yılından itibaren düzenli olarak artan sağlık turist sayısı 2019 yılında en yüksek sayıya ulaşıyor. 2019 yılının son zamanlarında çıkan ve tüm dünyayı etkileyen Covid - 19 salgınının sağlık turizmini de etkilediği görülüyor. Verilere göre 2019 yılında altı yüz 62 bin üstünde olan sağlık turisti sayısı 2020 yılında üç yüz 88 bin yüz 50’ye düşüyor.
Sağlık turizminde Türkiye’nin güçlü ve zayıf yönleri
SATURK tarafından Türkiye’nin sağlık turizmindeki yeri üzerine hazırlanan raporda bulunan GZFT (Güçlü yönler, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler) analizinde Türkiye’nin sağlık turizmindeki güçlü yönlerine ve zayıf yönleri ortaya konuluyor.
Buna göre THY gibi çok fazla uçuş noktasına sahip bir havayolunun olması, tüm sağlık hizmetlerinin ve kurumlarının tek çatı altında toplu olması (SATURK), JCI akreditasyonu olan sağlık kuruluşu sıralamasında ikinci olması, sağlık kapsamın birçok termal kaynağa sahip olması ve kullanılabilir termal kaynak bakımından Avrupa’da ikinci sırada yer alması, sağlık turizmi bakımından gelişmiş diğer ülkelere kıyasla daha uygun fiyatlı olması, eğitimli personelinin fazla olması, iklim çeşitliliği ve turistik faaliyet bakımından zengin olması Türkiye’nin sağlık turizmi bakımından güçlü kılıyor.
Türkiye’nin zayıf yönleri ise sağlık turizminde yetersiz ve yanlış tanıtım çalışmaları, lojistik hizmetlerindeki yetersizlik ve koordinasyon eksikliği, bazı ülkelerin Türkiye hakkında olumsuz görüşleri, yurt dışı sigorta şirketleriyle yetersiz iletişim ve karmaşık mevzuat olarak gösteriliyor.
Türkiye’nin fırsatları arasında gelişmiş ülkelerdeki uzun bekleme süreleri, yine bu ülkelerdeki artan yaş ortalaması, Türk kökenli kişilerin kendi kültürlerine yakın ülkelerden hizmet almayı tercih etmesi ve rekabet ettiği Güneydoğu Asya ülkelerindeki hijyen eksikliği sayılabilir. Bununla birlikte Türkiye’nin sağlık turizminde karşılaştığı veya karşılaşma ihtimali olan birçok tehdit de bulunuyor. Farklı ülkelerden gelen hastaların getirdiği bulaşıcı hastalıklar, kontrolsüz uygulanan fiyat uygulamaları, yurt dışından gelen hastalara odaklanan kurumların yurt içindeki hastalara yeterli hizmeti sunmaması bu tehditlere örnek verilebilir.
Kaynaklar:
“Türkiye’nin Dünya Sağlık Turizmindeki Yeri ve Ekonomik Boyutu” - Özlem Özer, Cuma Sonğur
