Okul döneminin başlamasıyla ebeveynlerin yaz tatili boyunca kurduğu beslenme düzeni yıkılıyor ve yeni bir düzene ailecek adapte olmaları gerekiyor. Okul saatlerinin karmaşıklığı da iyice kafaları kurcalayabiliyor. Gelin beslenme düzenini adım adım değerlendirelim.
İlk adım kahvaltı
Kahvaltı beslenme düzenimizin içinde çok önemli bir yere sahip bunu biliyoruz ama çocuklar için çok daha önemli bir öğün. Çünkü çocuklukta kazanılan alışkanlıkların, çocuğun gelecekteki tüm hayatına yansıyacağını unutmamak gerekiyor.
Diyetisyen ve Beslenme Uzmanı Büşra Düzyol Benton, kahvaltının atlanan bir öğün haline gelmemesi konusuna ve yiyecek seçimlerine şöyle dikkat çekiyor:
“Kahvaltı öğününde ilk seçenek klasik kahvaltı olmalı. Yumurta, peynir, zeytin ve tam buğday ekmeği hem harika hem de sağlıklı seçenekler arasında yer alıyor. Ama asıl dikkat edilmesi gereken şey yenmemesi gerekenler. Çocuk kahvaltı etmek istemiyorsa porsiyonlar küçültülebilir evet ama şekerli ya da paketli gıdalar bir alternatif olarak kullanılmamalı. Şekerli mısır patlakları, çikolatalı ekmekler ya da meyve suları... Tüm bunların şeker oranı oldukça yüksek yiyecekler olduğu unutulmamalı. İkinci ihtimal ise çocuk okulda kahvaltı ediyor olabilir. Ancak bu durumda dahi ailenin yemek listelerini kontrol etmeyi atlamaması gerekiyor. Ne yazık ki gelen danışanlarımdan yemek listelerini istediğimde üzücü listelerle karşılaşabiliyorum. Ara öğünde meyve yemesi gereken çocuk için çikolatalı ekmek bir seçenek olmamalı. Bu konuda aileler dikkatli olmalı ve daha sağlıklı seçenekleri okuldan talep etmeliler.”
Günün büyük bölümünde okulda olan çocukların acıktıklarında sağlıklı olmayan gıdalara ilgi duyduğunu biliyoruz. Ne yazık ki bazen buna engel olmak mümkün olmuyor. Ama tedbir almak, alternatifler sunabiliyor olmak çocuğun beslenme alışkanlığının şekillenmesine de yardımcı oluyor. Bu gibi durumlarda çocuğun yanına mutlaka kuruyemiş, ev yapımı kek ya da meyve gibi ara öğünler konulabilir, böylece okul içinde ya da okul dışında da paketli gıdalara yönelimi azaltılabilir.
Su tüketimine dikkat!
Sadece yiyeceklerle sınırlı olmayan beslenmede aynı zamanda sıvı tüketiminin de desteklenmesi ve takip edilmesi son derece önemli. Diyetisyen ve Beslenme Uzmanı Büşra Düzyol Benton bu konuya özellikle vurgu yapıyor:
“Bir diğer atlanan konu ise su! Her yaş grubu için su tüketimi büyük öneme sahip. Gün içerisinde olumlu psikolojik etkisinden tutun da vücuttaki toksinlerin atılması dahi yeterli su içmekten geçiyor. Böbrek fonksiyonlarının düzenli çalışabilmesi için çocuğun ne kadar su içtiğini de kontrol etmek gerekir. Az su içen bir çocuksa, su tüketimini artırmak için renkli termoslar teşvik edici olabilir.”
Öğle vakti, yemek saati
Öğle yemeğinde çocuğunuz, bir yemekhanede yemek yiyorsa bir nebze daha şanslı. En azından yeterli enerjiyi alabiliyor. Ancak bazı okullarda yemek molası çok kısa, çocukların yemek seçenekleri de çok az. Yeni düzenleme ile paketli gıdalar kantinlerde yasaklanmış olsa da öğle yemeği için seçenekler hamburger, köfte ekmek, döner ile sınırlı. Kantininde salata satan okul sayısı oldukça az. Aynı zamanda yemekhanesi olan okul sayısı da çok az. Belki ilerleyen zamanda kantin işletmeleri uygun fiyatlı yemekhanelere dönüştürülebilir. Başka bir seçeneğin olması başarılı sonuçlar doğurabilir. Ama şimdilik bu konuda görev yine aileye düşüyor. Bunun için Diyetisyen ve Beslenme Uzmanı Büşra Düzyol Benton sorumluluğun büyük kısmının aileye düştüğünü söylüyor ve ekliyor: “Eğer okul sağlıklı bir seçenek sunmuyorsa bir gece önceden sağlıklı seçeneği yaratmak aileye düşüyor. Örneğin, tam buğday lavaşın içine bol yeşillikli peynirli dürümler hazırlanabilir. İçecek olarak da ayran koyulabilir. Hem çocuğu tok tutacak hem de sağlıklı besinler tüketmiş olacaktır. Tabii ki yine de ara öğünler atlatılmadan uygulanmalı.”
Artık kantinlerde neler satılamayacak?
2019 yılı kantin düzenlemesi hem ebeveynlerin hem de beslenme uzmanlarının çok hoşuna gitti. Uzun zamandır kantin ile ilgili düzenlemeler yapılıyordu ancak bu son düzenleme ebeveynleri biraz rahatlattı. Artık satılamayacak ürünlere gelince şöyle sıralayabiliriz:
● Enerji içecekleri, gazlı içecekler, aromalı içecekler, kolalı içecekler, sporcu suları, meyve nektarı, meyve suyu konsantresi
● Kızartmalar
● Cipsler
● Tüm çikolata türleri, gofretler
● Tüm şeker ve şekerleme türleri
● Kremalı, çikolata dolgulu, jöleli, kekler ve pastalar
● Hamurlu, şerbetli tatlılar
● Tatlandırıcı içeren gıdalar
Yani bizim junk food (abur cubur) dediğimiz her şey yasak. Bunun yerine satılabilir şeyler; meyveler, salatalar, süt ve süt ürünleri gibi daha sağlıklı besinler. Yasaklar çok güzel ancak burada dikkat edilmesi gereken şey ise çeşitlilik. Kantin işletmeleri okul gıdası logolu ürünleri satabiliyor ama bu ürün yelpazesi oldukça sınırlı. Bu yüzden özellikle velilerin daha fazla sağlıklı ürün talep etmesi gerekiyor.
Son adım akşam yemeği
Çocuklar eve geldikten sonra yorgun ve isteksiz olabiliyor. Akşam yemeğinin birçok anlamı olduğunu dile getiren Diyetisyen ve Beslenme Uzmanı Büşra Düzyol şunları kaydediyor:
“Akşam yemeğinin hem duyguları hem de bedeni besleyen bir öğün olduğu kesinlikle unutulmamalı. Biz uzmanların ailelere söylediği ilk şey, ‘Çocuğunuzla sofraya oturun’ şeklinde. Televizyon karşısında yemek yemeyin. Bu çocuğunuzun her şeyden önce yemeğe duygusal olarak da anlam yüklemesini ve saygı göstermesini sağlar. Tüm bunlardan sonra çocuğunuza yemek yedirmenin en kolay yöntemi tabak modelidir. Tabağını dörde bölün, bir parçası et-tavuk-balık seçeneklerinin içerisinde yer alabileceği protein grubu için olsun. Bir diğeri ekmek grubu dediğimiz ekmek-makarna-pilav seçeneklerine ayrılsın. Bir diğeri ise sebze grubu için salata, haşlanmış sebze ya da sebze yemeği için ayrılabilir. Son bölgemizde ise yoğurt ya da ayran seçenekleri olabilir. Bu çocuk için tam anlamıyla besleyici bir tablo oluşturur.”
