Arabalardaki en yaygın stabilizasyon sistemlerinden biri olan ve yeni model arabaların birçoğunda bulunan elektronik stabilite programı (ESP), son zamanlarda otomobil meraklıları tarafından sıkça araştırılan konulardan biri. Peki ESP nedir, ne işe yarar, nasıl çalışır? Tüm bu soruların ve daha fazlası haberimizde!
ESP nedir?
Elektronik stabilite programı veya elektronik denge programı isimleriyle bilinen ESP, otomobillerde kullanılan bir sürüş destek birimi. 1995 senesinde ilk kez Mercedes’in CL modellerine opsiyon olarak piyasaya sürmeye başladığı ESP, günümüzde arabalardaki en yaygın denge sistemlerinden biri.
ESP sisteminin düzgün şekilde çalışması için arabalarda yanal hız algılayıcıları, ABS fren sistemi, teker hız algılayıcıları, direksiyon açısı algılayıcısı, elektronik kontrol ünitesi gibi belli başlı sensörler ve kontrol üniteleri yer alıyor. Bu sensörler ve kontrol ünitelerinin olmaması ve birlikte çalışmaması durumunda ESP sisteminden de söz edilemiyor. ESP’deki bileşenlerin her birine ayrı ayrı bakacak olursak…
● Elektronik kontrol ünitesi: Algılayıcılardan gelen bilgileri değerlendirerek gerekli hallerde ESP sistemini devreye sokan ünite.
● Direksiyon açısı algılayıcısı: Sürücünün gitmek istediği yönü algılayan parçalar.
● Tekerlek hızı algılayıcıları: Tekerleklerin her birinin hızını ayrı ayrı ölçen algılayıcılar.
● ABS: Ani frenlerde tekerleklere yüklenen basıncı algılayarak tekerleklerin kilitlenmesini engelleyen sistem.
● Yanal hız algılayıcıları: Aracın yönünden hangi ölçüde saptığını hesaplayıp ESP sistemine bildiren alıcılar.
Ani virajlarda bile araç kontrolünü sağlıyor
Sürücünün yapmak istedikleriyle araba arasında mükemmel bir denge kurmaya çalışan ESP, herhangi bir nedenden kaynaklanan denge problemlerinin tespit edilmesi durumunda hızlıca devreye girmek için her daim bekliyor. ESP, her bir tekerleğe farklı basınçlar uygulayarak fren şiddetini ayarlıyor. Bu sayede ani ve sert şekilde girilen virajlarda bile sürücünün araç kontrolünü kaybetmesinin önüne geçiyor. Ayrıca aracın viraja girmesi ya da beklenmedik bir engelle karşılaşması durumunda, arabaların ön kısmında kaymalar olabiliyor. ESP sistemi bu gibi durumları algılayarak hemen devreye giriyor ve iç arka tekerlere uyguladığı frenle otomobilin sürücünün gitmek istediği yönde ilerlemesine destek oluyor.
ESP’nin faydaları nelerdir?
Sürücüler tarafından artık olmazsa olmak gözüyle bakılan ESP’nin başta sürüş güvenliği olmak üzere çok sayıda faydası da bulunuyor. ESP’nin çalışma teknoloji oldukça basit olmasına rağmen hayat kurtarıcı bir etkisi olduğu otomobil uzmanları tarafından da fazlasıyla vurgulanıyor. Öne çıkan yararlarına göz atmak gerekirse…
● Kaygan zeminli yollarda ve virajlarda aracın kaymasını önlüyor.
● Ters yöne giren araçlardan kaçma manevrası ile kurtulmayı sağlıyor.
● Araç kazalarını çok ciddi oranda azaltıyor. Araç kaymasından kaynaklanan kazaların yüzde 80 oranında önüne geçiyor.
● Arabanın gittiği hız ile tekerleğin dönme hızını bildiği için kayan tekerleği frenleyerek ya da motordan gelen gücü keserek gereksiz patinajı engelliyor. Böylece sürücüler güvenli şekilde yollarına devam edebiliyor.
● Amerikan Otoyol Güvenlik İdaresi (NHTSA) tarafından 1997-2002 yılları arasında yapılan bir araştırmaya göre ESP savrulmadan dolayı yaşanan ölümcül kazaları yüzde 30 oranında azaltıyor.
ESP bazı durumlarda devre dışı bırakılmalı
Patinaj ya da kayma durumlarında ESP savrulma sinyali aldığı için karlı ve buzlu yollarda sürerken, böyle bir zeminde arabayı yokuş yukarı çıkarırken araba patinaj yapacağından ESP bunu bir tehlike gibi algılayıp tekerlekleri durdurmaya çalışacaktır. Bu ve benzeri durumlarla karşılaşmamak adına ESP’yi devre dışı bırakmakta fayda var. Koşulların düzeldiği ilk zamanda ESP düğmesine basarak sistemi tekrardan devreye sokabilirsiniz. Kısacası ESP’nin kış aylarında kullanılması problemlere de davetiye çıkarabileceği için dikkatli olmak, gerekli görüldüğü zaman sistemi kapatmak sürücüler için hayati önem taşıyor.
ESP sistemi araçlara harici olarak eklenebiliyor mu?
ESP sistemi olmayan araçlara harici olarak bu sistemi ekletmek mümkün. Ancak arabanın markası ve aracın modeli, maliyetin hesaplanmasında belirleyici rol oynuyor. Öyle ki kimi eski model araçlara ESP sistemini ekletmek yeni bir araç almakla eşdeğer maliyette. Eğer aracınızın modeli bu sistemi ekletmeye uygunsa, aracın teknik özellikleri detaylıca incelendikten sonra maliyet hesabı yapılıyor.
