Dünya yılda 2,01 milyar ton kentsel katı atık üretiyor ve bunun en az yüzde 33'ü çevre açısından güvenli bir şekilde yönetilmiyor. Dünya çapında günde ortalama kişi başına düşen atık 0,74 kilogram. Bu üzücü veriler karşısında devletler de kendi politikalarını daha sürdürülebilir bir çevre yaratmak adına dönüştürüyor. İşte Pasifik Adaları’ndan İngiltere’ye kadar devlet ve eyaletlerin geri dönüşüm konusunda daha bilinçli bireyler yetiştirmek ve daha temiz bir çevre için yaptıkları düzenlemeler.
Geri dönüşümde hayat var
Farklı etnik kökenlerden yaklaşık 2 milyon insanın yaşadığı Brezilya’daki Curitiba şehrinde kişi başına 52 metrekare yeşil alan düşüyor. Curitiba şehrini meşhur eden şey ise yeşil alanlarından çok Ecocitizen projesi. Bu projeyle sadece sürdürülebilir bir çevre değil aynı zamanda vatandaşların işsizlik gibi sorunları da ele alınarak sürdürülebilir bir şehir amaçlanıyor. Proje kapsamında yaklaşık 200 bin kişi atık işçisi olmuş. Atık işçiliği devlet tarafından gelir vergisi alınan bir meslek. Bu şekilde atık işçilerinin emeklerini sömüren aracı şirketlerin önü kesilmiş. Ecociziten sayesinde hem sosyal haklarına hem de temiz bir çevreye sahip olan şehirde geri dönüşüm oranı 2013’ten bu yana yüzde 15’ten yüzde 70’e kadar çıkmış. Ecocitizen projesine ek olarak “yeşil takas” adı altında başka bir programları da bulunuyor. Yeşil takasla atık işçileri her 4 kiloluk atığa karşılık 1 kilo taze meyve veya sebze alıyor. Bunun yanında takas karşılığında kitap, otobüs bileti gibi başka şeyler de almak mümkün.
İngiltere de geri dönüşüm konusunda çok sıkı yaptırımlara sahip. Sadece İngiltere her yıl 177 milyon ton atık üretiyor. Sıfır atık ekonomisine geçmeyi planlayan İngiltere’deki geri dönüşüm yasalarına göre belli alanlarda hizmet veren şirketlerin atıklarını belirli ölçüde düzenli olarak geri dönüştürmeleri bir zorunluluk. Buna göre ambalajlama, batarya üretimi, elektrik ve elektronik cihaz sektörü gibi alanlardaki şirketler sattıkları hizmetle orantılı bir şekilde geri dönüşüm yapmakla yükümlü. Aynı zamanda hükümet bu şirketlerle gönüllü projeler düzenleyerek şirketlerin geri dönüşüm konusunda sorumluluk almasını amaçlıyor.
En iyi plastik hiç plastik
Ülkemizde 2019 yılında gelen düzenleme ile artık naylon alışveriş poşetleri ücretli olarak satılıyor. Bununla plastik kullanımını azaltmak hedefleniyor. Benzer şekilde İngiltere’de de 2015 yılından beri poşet başı belli bir ücretlendirme mevcut. Plastik kullanımıyla mücadele kapsamında Afrika, Asya ve Avrupa’daki birçok ülke belli yaptırımlar uyguluyor. Kenya'da, Ağustos 2017'den itibaren plastik kullanımı tamamen yasaklanmış ve bu yasayı ihlal edenler için 4 yıla kadar hapis ve 40 bin dolara kadar para cezası mevcut. Öte yandan 2008 yılında plastik poşet ve ambalaj kullanımını yasakladıktan sonra Ruanda neredeyse tamamen plastikten arınmış bir ülke haline geldi. Çok sert kuralların bulunduğu ülkede sınır karakollarına girildiğinde araçların içinde plastik poşet veya ambalaj malzemesi olup olmadığına bakılıyor. Bu yasayı ihlal edenlere 6 aya kadar hapis cezası veriliyor.
2016 yılında plastik kullanımına dair çıkardığı yasadan önce Fas, Amerika’dan sonra ikinci en çok plastik tüketen ülkeydi. Fas artık plastik üretimi, ithalatı ve ihracatı konusunda çok sıkı. Yasadan sonra yapılan teftişlerde 7 bin 500 tondan fazla plastiğe el konulup imha edilirken 750’den fazla dava sonucu 520 bin dolardan fazla para cezası ödendiği biliniyor.
2025 yılına kadar tamamen sadece dönüştürülebilir plastik kullanımını hedefleyen Fransa tek kullanımlık plastik ürünlerin fiyatlarını artırarak insanları çevreye zarar veren bu tüketimden caydırmayı amaçlıyor. Plastik kullanımıyla mücadelenin öncülerinden Tayvan ise 2018 yılında plastik mutfak eşyaları, pipet ve poşetlere yasak getirdi. 2030 yılında daha kapsamlı bir düzenleme yapmayı planlayan Tayvan’da yasayı çiğneyenler bin 800 ile 9 bin dolar arasında değişen cezalar ödüyor.
Sıfır atık hayal değil
2015 yılında Teksas’ta yapılan bir araştırma ile atılan çöplerin yüzde 85’inin ticari işletmeler, birden fazla üyesi olan evler ve gıda sektöründekiler tarafından üretildiği ortaya çıkmış. Üstelik bu çöplerin yüzde 37’si geri dönüştürülebilir organik atık. Bunun sonucunda harekete geçmeye karar veren yetkililer restoranlara yönelik bir çalışma başlatmış. Restoranların gıda atıklarını bağışlaması, tüketilmeyecek kadar kötü olanların çiftçilere gübre olarak vermesi ya da geri dönüştürmesi zorunlu hale getirilmiş. Ayrıca gıda sektöründeki çalışanlara bu konuda eğitim veriliyor. Amerika genelinde temiz gıdaya ulaşım bu kadar zorken Teksas 2040 yılına kadar sıfır atık üreten bir eyalet olmayı planlıyor. Benzer şekilde Fransa da süpermarketlere uyguladığı bir yaptırımla hem sosyal adaletsizliğin önüne geçmeyi hem de atık oranını azaltmayı planlıyor. Buna göre yıllık çöp miktarında yüzde 11 payı olan süpermarketler kullanmadıkları gıdaları bağışlamak zorunda.
Bu çöpler ateş pahası
Ülkemizde çöpten koltuk bile alabilirken bazı ülkelerde nereye çöp atacağınızı şaşırmak mümkün. Almanya da bu ülkelerden biri. Yıllık 30 milyon çöpün üretildiği Almanya global anlamda geri dönüşüm ve sıfır atık savaşının en büyük destekçilerinin arasında. Her türlü çöp için ayrı renklerde çöp kutusu bulunan ülkede sokak başı rastlayacağınız 5 farklı renkteki bu çöp kutularının dışında kalan atıklar için farklı yönetmelikler mevcut. “Green Dot” yani “Yeşil Nokta” uygulamasıyla da üreticilere çeşitli yaptırımlar uygulanıyor. Bu uygulama kapsamında ne kadar çok plastik ya da ambalajlama yaptıysan o kadar çok vergi ödeniyor. Bunun sonucunda fazla vergiden kaçmak isteyen üreticiler geri dönüştürülebilir malzemeleri tercih ediyor.
Güney Kore’deki “Pay as you trash” yani “Attığın kadar” öde uygulaması da tüketicileri çöplerini ayrıştırmaya teşvik eden projelerden biri. Bu sistemde çöplerini ayrıştırmayan ve geri dönüşüme uygun olmayan ürün kullananlar, çevreye duyarlı olanlardan daha fazla para ödüyor.
Kaynaklar
s360.com.tr
Quick Sigorta
Trafik Sigortası, Kasko, DASK gibi birçok ürünü ekonomik, hızlı, güvenli ve anlaşılır biçimde sunan yeni nesil dijital sigortacılık!
Detaylı bilgi için:
