Siz de kendinizi Instagram'da yemek videoları izledikten sonra eve paket servis siparişi verirken buluyor musunuz? Yalnız değilsiniz! Sosyal medya beslenme alışkanlıklarımızı da değiştiriyor. Peki ama nasıl?
Instagram’da yemek videoları ve fotoğrafları paylaşmayı seviyoruz. Bunun sonunda harekete geçen iştah merkezi nedeniyle kendimizi gecenin ilerleyen saatlerinde yemek siparişi verirken bulabiliyoruz.
Sosyal medya hashtag’lerinin en popülerlerinden #FoodPorn yemek paylaşma akımını başka bir boyuta taşıyor. Yemek fotoğraflarını gelişigüzel yayınlamak yerine, yemeğin en çekici, en lezzetli görünmesini sağlayacak şekilde en yakından çekilen görseller #FoodPorn hashtag’i ile paylaşılıyor.
Günümüzde “sanal gıdalar”a yani yemek fotoğraf ve videolarına düzenli maruz kalmak; nöral, fizyolojik ve davranışsal tepkiler dizisi eşliğinde fizyolojik açlığımızı tetikliyor. Peki tüm bu görseller bizi nasıl acıktırıyor? 2009 yılında yapılan bir araştırma aç olmasa dahi iştah açıcı yiyecekleri görmenin yemek arzusunu uyandırabileceğini ortaya koyuyor. Asıl önemli olan, kişinin psikolojik durumuyla da yakından ilintili olarak, bu etkilenme sürecini ne tür bir yiyeceği ne kadar yiyerek sonlandırdığımız. Yemek görsellerinin beyin üzerindeki etkisini araştıran, 2011 yılında yapılan bir başka araştırma da yüksek kalorili yiyeceklerin insan beynini düşük kalorili yiyeceklere göre daha çok motive ettiğini ortaya koyuyor. İnsan beyni sınırlı dikkat kaynağını yüksek kalorili yiyeceklerin analizi için harcıyor.
Yiyeceğe bakma dürtüsü olarak da tanımlanabilen göz açlığı (visual hunger) #foodporn akımıyla tetikleniyor. South Carolina'nın Charleston kentinde Trident Tıp Merkezi'nden psikiyatri ve iç hastalıkları uzmanı Yevgeniy Gelfand “Yiyecek reklamlarının beyni harekete geçirecek şekilde kurgulandığını, bu amaçla da görselliğin kullanıldığını” belirtiyor.
Yemeğin fotoğrafına bakmak onu yemekten daha zevkli
Sürekli aynı tür fotoğraflara bakmak ise yediğimiz yemekten aldığımız zevki azaltıyor. Yani yemeğin görseline bakmak aslında bize daha çok zevk verir hale geliyor. 232 kişi yiyecek fotoğraflarını incelediği bir araştırmada grubun yarısı patates kızartması ve onun gibi tuzlu yiyecekleri, diğer yarısını ise tatlı yiyecekleri inceledi. Daha sonra, herkes tuzlu fıstık yedi. Tuzlu yiyeceklerin resimlerini gören insanlar, yer fıstığı resmi görmemiş olsalar da yer fıstığından daha az keyif aldılar.
Physiology & Behavior (Psikoloi ve Davranış) dergisinde yayımlanan bir çalışmada yemeğin görüntüsünün, rengini, kokusunu, tadını algılamamıza etki ettiği belirtiliyor. Bir başka araştırma ise görüntü, renk ve kokunun açlık durumunda salgılanan ghrelin hormonunun (açlık hormunu) seviyesini de yükselttiğini ortaya koyuyor. Göz açlığına neden olan bu durum aşermeyle sonuçlanıyor. Aşermenin açlık, duygular, alışkanlıklar gibi nedenleri var. Aşerme durumunun düzenli olarak tetiklenmesiyle mutluyken salgılanan dopamin hormonunun seviyesi daha da artıyor.
Bundan dolayı eğer bilgisayar ekranı başından her kafanızı kaldırdığınızda yiyecek bir şeye el atıyorsanız sayfaları aşağı kaydırdığınız sürece bir şeyler yeme davranışı geliştirmiş olacaksınız. Sosyal medyada dolaşırken bir şeyler atıştırmaya daha eğilimli oluyoruz. Bu aşerme durumundan kurtulmak için işe yarayabilecek bazı önerileri paylaşıyoruz.
Göz açlığından kaçınmak için öneriler
● Sağlıklı yiyecekler paylaşan yemek sayfalarını ve hesaplarını takip edin. Sosyal medyada sağlıklı yiyecek paylaşımı kendine misyon edinmiş birçok hesap bulunuyor.
● “Food porn” hesaplarında geçirdiğiniz süreyi sınırlandırın. Bu tür sayfalara sıklıkla girmezseniz, iştahınız üzerinde büyük bir etkisi olmayacaktır.
● Her hafta sağlıklı bir tarifi belirleyin, hazırlayın ve paylaşın.
● Ekran başında geçirdiğiniz 30 dakika yerine okumak ya da yürümek gibi başka bir aktivite gerçekleştirin. Bu yeni hobiler zihninizi yemek yemekten uzaklaştırarak sizi sağlıklı yaşam tarzına itecektir.
● Canının sağlıklıksız şeylerden yemek istediğinde, ilk başta sağlıklı muadilini yemeyi deneyin. Emin olun, kısa zamanda sağlıklı abur cuburlara da alışacaksınız.
