Kısa süre içinde tüm dünyayı etkileyen yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını, sadece insanların değil, sokak hayvanlarının hayatını da olumsuz etkilemeye devam ediyor. Salgın nedeniyle yiyecek bulmakta zorlanan sokak hayvanları ve tüm gün eve kapanan evcil hayvanlar için neler yapılması gerektiğini veteriner hekimlere sorduk.
Milyonlarca hayvan aç ve susuz kalıyor
Türkiye’de de tıpkı dünyada olduğu gibi hayatını sokaklarda, çoğu zaman temel gereksinimlerini bile sağlayamadan sürdürmek zorunda olan hayvanlar var. Türkiye’de milyonlarca hayvan sokaklarda yaşıyor ve sayıları günbegün artıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin 2018 verilerine göre bunu yaklaşık 300 bin kei ve köpek sokakta yaşıyor. İstanbul’da açlık, susuzluk ve alan yetersizliği gibi pek çok problemle mücadele eden sokak hayvanlarının hayatı, bugünlerde tüm dünyayı etkileyerek milyarlarca kişinin evine kapanmasına neden olan koronavirüs salgını nedeniyle iyice zorlaştı. Özellikle sokakta yaşayan dostları için düzenli olarak mama ve su bırakan pek çok kişinin de evlerinden çıkamaması, belediyelerin ve sivil toplum örgütlerinin sorunla mücadele etmesini iyice zorlaştırdı.
Sokak hayvanlarının yanı sıra artık çoğu zaman tüm günü evde geçiren evcil hayvanların ve sahiplerinin de hayatında önemli değişiklikler oldu. Sosyal medyada da gündem olan ve her gün daha fazla kişi tarafından konuşulan “salgın döneminde hayvanlar” konusunu işin uzmanlarına, veteriner hekimlere danışarak bugünlerde neler yapılması gerektiğine dair tavsiyeler aldık.
Yemek artıkları değerlendirilmeli
Kafe ve restoran gibi yemek servisi yapan yerlerin kapanması nedeniyle sokak hayvanlarının açlıkla daha çok mücadele etmek zorunda kaldığının altını çizen Haliç Veteriner Kliniği'nden Veteriner Hekim Tolga Ordukaya, şunları öneriyor:
● Evdeki yiyecekler çöpe atılmamalı. Bir kaba dökülerek yolda insanları rahatsız etmeyecek bir kenara, sokak hayvanları için bırakılmalı.
● Su kapları ip veya tel yardımıyla direklere sabitlenebilir.
● Hasta ya da zor durumdaki sokak hayvanları vakit kaybetmeden 153 Beyaz Masa’ya bildirilmeli ve İBB mobil veteriner tarafından tedavilerinin yapılması sağlanmalı.
● Yeni doğmuş veya yavru sokak hayvanlarının ise imkanlar dahilinde depo gibi bir yere götürülerek bakımlarını kısa bir süre için de olsa üstlenmek ve onlara ev bulmak için uğraşmak gerekli.
Evcil hayvanlar için az kalorili mamalar tercih edilmeli
Ordukaya, tüm dünyayı etkileyen koronavirüs (COVID-19) salgını nedeniyle sahipleriyle birlikte eve kapanmak zorunda kalan evcil hayvanlar için de şu önerileri paylaşıyor:
● Mamaları daha az kalori içeren ürünlerle kademeli olarak değiştirilmeli veya günlük verilen miktar azaltılmalı. Özellikle ödül mamaları mümkün mertebe az verilmeli, hatta hiç verilmemeli.
● Top atmaca gibi oyunlarla evcil hayvanların daha çok kalori yakmaları sağlanabilir. Dahası bugünlerde onlarla oyun oynamak sahiplerine de psikolojik olarak iyi gelecektir.
● Köpeklere ev içinde belli bir rotasyonda tasma ile yürüyüşler yaptırılabilir. Yürüme bandı olan sahipler ise eğer alışkınsa köpeklerine bant üzerinde de yürüyüş yaptırabilirler.
● Aşı zamanı gelen evcil hayvanlar için de tavsiye vermekte fayda var. Her zaman gidilen veteriner kliniğinden randevu alınmalı, klinikte başkalarının bulunmamasına özen gösterilmeli. Böylece başka insan ve hayvanların temasından kaçınmış olurlar. Eve dönüldüğünde ise hayvanların ayakları sabunlu ılık su ile yıkanmalı.
Evcil dostlarınızın da yalnız kalmaya ihtiyacı var
Vetco Veteriner Kliniği'nden Veteriner Hekim Aslıhan Tan, pandeminin insanlara hayatın ne kadar kırılgan, ölümle burun buruna yaşamanın ise ne denli zor olduğunu öğrettiğini belirtiyor ve ekliyor: “Karantina günleri dostlarımızla güvene dayalı bir ilişki kurmak ve mevcut bağlarımızı güçlendirmek için harika bir fırsat. Örneğin, insanlar gibi sosyal olan köpeklerle evde daha çok ve kaliteli zaman geçirmek, ilişkiyi kuvvetlendirmenin yanı sıra kaygıları da ortadan kaldıracaktır. Ancak onların da yalnız vakit geçirme ihtiyacı olduğunu unutmamalıyız. Bu nedenle evde yalnız kalabilecekleri bir alan yaratmalıyız.”
Belediyeler ve sivil toplum örgütlerine daha çok iş düşüyor
Bandırma Veteriner Yaşam Merkezi’nde görev yapan Veteriner Hekim Mustafa Akın, sokak hayvanlarının temel gereksinimi olan mama, su ve sağlık hizmetlerine ulaşmasının salgın döneminde zorlaştığını herkesin bildiğine vurgu yapıyor. Alınabilecek önlemlerle ilgili ise şunları kaydediyor:
"Belediye ve sivil toplum örgütlerinin sokak hayvanları için rutin olarak gerçekleştirdiği çalışmalar normal zamanlarda da yeterli değildi. Kaldı ki şu an birçok belediyenin personel ve hizmet kısıtlamasına gitmesi, sivil toplum örgütü profesyonel çalışanlarının ya da gönüllülerinin ise sokağa çıkamaması gibi nedenler mevcut durumu daha da kötüleştiriyor. Sivil toplum örgütleri ve gönüllüler, gezici ekipler oluşturarak sokak hayvanlarının ihtiyaçlarını karşılamak için çalışmalı. Bakıma muhtaç sokak hayvanları da belediye ekiplerince koruma altına alınmalı ve kısırlaştırma, aşılama gibi sağlık hizmetlerinden mahrum bırakılmamalı."
İçişleri Bakanlığından sokak hayvanlarına yönelik genelge
İçişleri Bakanlığı, geçtiğimiz günlerde 81 ilin valiliğine ilettiği genelgede, sokak hayvanlarına düzenli olarak mama, yem, yiyecek ve su bırakılmasını, hayvanların yaşam alanlarının dezenfekte edilmesini talep etti. Genelgede; sosyal izolasyonla birlikte restoran kapasitesinin azalması sonucu başta barınaklar olmak üzere yiyecek artıklarıyla beslenen sokak hayvanlarının yiyecek bulmakta zorlandığı ifadelerine yer verildi.
Sokak hayvanlarının aç kalmaması için ilgili kurum ve kuruluşların gerekli tedbirleri alması istendi. Bu kapsamda, başta hayvan barınakları olmak üzere park, bahçe gibi sokak hayvanlarının yaşadığı yerlerde belirlenen noktalara düzenli şekilde mama, yem, yiyecek ve su bırakılacak. İhtiyaç duyulan alanlar dezenfekte edilecek, halkın da konuyla ilgili duyarlılığı artırılacak.
