Pandemi sonrası seyahat dinamizmi yükselirken yurt dışına çıkmak için gerekli olan pasaport türleri ve pasaport yenileme işlemleri merak konusu oldu.
Pasaport, ülkeler arası seyahat edebilmek için alınması gereken zorunlu bir belge. Dünya vatandaşlarının yurt dışına seyahat ederken vatandaşı oldukları ülkelerin pasaportlarını yanlarında bulundurması gerekiyor. Türkiye Cumhuriyeti, 2011 yılından bu yana çipli pasaport uygulamasını sürdürüyor. Ülkemizde kapsama alanı farklı olan, dört farklı renkte pasaport kullanılıyor. Her bir pasaport rengi, pasaportun özelliklerini ve kullanım şartlarını belirliyor. Bu dört pasaporttan birini alabilmek için kişilerin gerekli şartları sağlamaları gerekiyor.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde pasaport türleri
5682 sayılı Pasaport Kanunu’nun 12’nci maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti Devleti adına dört çeşit pasaport veriliyor. Türlerine göre pasaportlar ve bu pasaportların düzenlenebilmesi adına istenen birtakım belgeler bulunuyor.
Diplomatik Pasaport (Siyah Kapaklı)
Son derece ayrıcalıklı bir pasaport türü olan siyah kapaklı Diplomatik Pasaport’un 28 tane sayfası oluyor. Türkiye Cumhuriyeti’nin Diplomatik Pasaport’u, Pasaport Kanunu’nda şöyle tanımlanıyor: “Diplomatik pasaportlar, muvakkat görev veya seyahat için gidenlere görevlerinin veya seyahatlerinin mahiyetine göre, bir seyahate mahsus olmak üzere veya azami iki sene için, daimi görevle gidenlere de Dışişleri Bakanlığınca tespit edilecek sürede geçerli olmak üzere verilir.” Diplomatik pasaportlar hiçbir harca tabi değildir.
Diplomatik Pasaport alabilecek kişiler yine kanun çerçevesinde belirlenmiş. Bu kişiler şöyle sıralanabilir:
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyeleri
- Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi olmayan Bakanlar
- Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyeleri
- Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Uyuşmazlık Mahkemesi, Sayıştay, Genel Kurmay birinci ve ikinci başkanları
- Cumhuriyet Başsavcısı
- Orgeneral, Oramiral gibi askeri rütbe sahipleri
- Eski Cumhurbaşkanları, eski Başbakanlar ve Dışişleri Eski Bakanları
- Yasama Meclisleri eski Başkanları
- Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı Genel Sekreteri
- Başbakanlık ve Bakanlık Müsteşarları
- Diyanet İşleri Başkanı
- Valiler
- Büyükşehir Belediye Başkanları
- Büyükelçi unvanı almış olanlar
- Dışişleri Bakanlığı’na dair meslek mensupları
- Yurt dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanı
- Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanı ve bu Başkanlığın yurtdışındaki Program Koordinasyon Ofisi Sorumlusu
- Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği üst düzey görevlilerinden resmi bir görevle gönderilenler
- Türkiye Cumhuriyeti dış temsilcilikleri kapsamında memur edilen müşavirler, ataşeler ve muavinler
- Din Hizmetleri Koordinatörleri
- Hükümet adına milletlerarası resmi müzakereler yapılması
- Mukavelenameler akdi için veya milletlerarası toplantılarla kongre ve konferanslara katılmak üzere gönderilenler
- Yabancı devletler veya milletlerarası teşekküller nezdinde sürekli veya geçici görev yapmak üzere gönderilenler
- Siyasi kuryeler
Diplomatik görevdekilerin eş ve çocukları ayrıcalıklı
Diplomatik Pasaport alan ya da alabilecek durumda olanların taşıdıkları görev sıfatları veya vazifeleri devam ettiği müddetçe, eşlerine dahi Diplomatik Pasaport verilmesi mümkün oluyor. Yine aynı şartlarda bu kişilerin ergin olmayan veya ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan, iş sahibi olmayan öğrenimi devam eden çocukları (25 yaşına kadar) da aynı özellikli pasaporta sahip olabiliyor. Yine Diplomatik Pasaport sahibinin ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli olmayan, iş sahibi olmayan aynı zamanda bedensel, zihinsel veya ruhsal engellerden en az biri nedeniyle raporla sabit sürekli bakıma muhtaç durumdaki çocukları da Diplomatik Pasaport alabiliyor
Hususi Damgalı Pasaport (Yeşil Kapaklı)
Dış kapağı yeşil olan Hususi Damgalı Pasaport 30 sayfadır. Pasaport Kanunu’nda Hususi Damgalı Pasaport ve kapsamı şöyle belirlenmiş: “Birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunan veya bu kadrolar karşılık gösterilmek veya T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden kesilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri ile birinci derece kadro ile emekliliğe hak kazanmış olan belediye başkanlarına, diplomatik pasaport verilmesini gerektiren vazifelerden başka herhangi bir resmi vazife ile veya kendi hesaplarına yabancı ülkelere gittikleri zaman verilir.”
Bu pasaportların sahiplerinin ve varsa refakat hanesine kayıtlı bulunanların birer fotoğraflarının pasaportlarına yapıştırılması gerekiyor.
Devlet memurlarına ve kamu görevlilerine verilen Hususi Damgalı Pasaport, bütün Avrupa ülkeleri dahil olmak üzere birçok ülkeye vizesiz giriş imkanı sağlıyor. Yeşil pasaport şu kişilere veriliyor:
- 1, 2 ve 3. dereceli kadrolarda bulunan sözleşmeli devlet memurları
- Görevini bitirmiş eski TBMM üyeleri
- Eski Bakanlar
- Devlet Sporcusu olan atletler
Hizmet Damgalı Pasaportlar (Gri Kapaklı)
Dış kapağı gri renk olan Hizmet Damgalı Pasaportlar, 30 sayfadır. Hizmet Damgalı Pasaportlar Pasaport Kanunu’nda; “Bu kanun gereğince kendilerine diplomatik veya hususi damgalı pasaport verilmesi mümkün olmayan kimselere, Hükümetçe, hususi idarelerce veya belediyelerce resmi vazife ile dış memleketlere gönderildiklerinde veya dış memleketlerde vazifeye alındıklarında verilir.”
İlaveten Türkiye Cumhuriyeti’nin üyesi bulunduğu milletlerarası kuruluşlarda memur statüsünde çalışanlar ile Türk Hava Kurumu ve Türkiye Kızılay Cemiyetince görevlendirilenlere de aynı nevi pasaport veriliyor.
Umuma Mahsus Pasaportlar (Bordo Kapaklı)
Ülkemizde en çok kullanılan pasaport çeşidi Umuma Mahsus Pasaportlar’dır. Herhangi bir Türk vatandaşı bordo pasaport alabilir. Bordo pasaport, Türk konsoloslukları, yetkisi olan valilikler ve İçişleri Bakanlığı tarafından veriliyor. Bordo pasaportla Türkiye’nin anlaşmalı olduğu ülkelere vizesiz seyahat edilebiliyor. En az altı ay, en fazla ise 10 yıl geçerli olabilen bordo pasaportun kapsama alanı diğer pasaportlara göre sınırlı olsa da pasaport sahibi olanlar, toplamda (günümüzde) yüz on bir ülkeye vizesiz, kapıda vize ya da online vize seçeneğiyle giriş hakkına sahip oluyor. Bu seyahatler sırasında yaşanabilecek kaza ya da hastalık durumlarında giderleri kolayca karşılayabilmek adına yurt dışı seyahat sağlık sigortası yaptırılabiliyor.
Türk vatandaşlarının umuma mahsus münferit ve umuma mahsus müşterek pasaportları yurt içinde İçişleri Bakanlığınca veya İçişleri Bakanının vereceği yetkiye göre valiliklerce, yabancı memleketlerde Türkiye Cumhuriyeti konsoloslukları tarafından veriliyor. İlaveten pasaport talep eden her kişinin ayrı ayrı başvuru yapması gerekir. Yaş farkı gözetilmeksizin herkes için ayrı pasaport defteri düzenlenir.
Reşit olmayanlar ve mahcurlar
Reşit olmayanların ve mahcurların yalnız seyahat etmek üzere pasaport alabilmeleri için kanuni mümessillerinin muvafakatlerini havi resmi bir makamdan tasdikli vesika ibraz eylemeleri lazımdır. Reşit olmayanların pasaport başvurularında muvafakatnameleri NVİGM başvuru merkezlerinde alınıyor. Ebeveynler başvuruya gelemiyorsa muvafakatnameyi noter aracılığıyla düzenleyebiliyor. Anne ya da babanın yabancı uyruklu olması durumunda muvafakatnamenin yine noterden düzenlenmesi gerekiyor. Anne ya da babanın yurtdışında bulunması halinde yabancı ülke noterliklerinden (apostil ve yeminli tercüme şartı aranmaktadır) veya dış temsilciliklerimizden müracaatla muvafakatname düzenlenebiliyor.
Pasaport nereden alınır?
Pasaport almak isteyenlerin pasaport türlerine göre defterleri alabilecekleri yerler söz konusu. Bordo yani Umumi Pasaport “epasaport.gov.tr” internet sitesi üzerinden ve İlçe Emniyet Müdürlükleri aracılığıyla alınabiliyor. Yeşil, Gri ve Siyah pasaportlar sadece İl Nüfus Müdürlükleri üzerinden edinilebiliyor. Her pasaport için öncesinde randevu alınması gerekiyor. Gri, Yeşil ve Bordo pasaportlar için başvuru yapılması gerekirken, Siyah Pasaport almak için başvuru yapılması gerekmiyor. Siyah Pasaport devlet tarafından veriliyor.
Pasaport için gerekli evraklar
Gerekli belgeler, alınacak pasaport türüne göre değişiklik gösteriyor.
Umuma Mahsus Pasaport (Bordo) Evrakları
- T.C. kimlik kartı, nüfus cüzdanı veya geçici kimlik belgesi
- Son altı ay içerisinde çekilmiş bir adet biyometrik fotoğraf
- Kişinin yasal temsilcilerinin (ebeveyn ya da resmi olarak hamisi) başvuru merkezinde hazır bulunamamaları halinde; kısıtlı veya ergin olmayan kişiler için gereken muvafakatname
- Öğrencilerin harçsız pasaport başvurularında; "Öğrenci Belgesi" (Başvuru esnasında sistemde öğrencilik durumunun doğrulanması halinde belge talep edilmez.)
- Pasaport defter ve harç bedelinin ödenmesi, ödemenin ibrazı
- Varsa eski pasaport
Hususi Pasaport (Yeşil) Evrakları
- T.C. kimlik kartı, nüfus cüzdanı veya geçici kimlik belgesi
- Son altı ay içerisinde çekilmiş bir adet biyometrik fotoğraf
- Çalışan kamu görevlileri ve ihracatçılar için hususi damgalı pasaport talep formu
- “Emeklilik veya çekilme nedenleri ile görevinden ayrılanlar” için bir defaya mahsus kadro durumunu gösterir elektronik veya ıslak imzalı resmi yazı. (Bu belge kişilerin görev yaptıkları son kurumdan alınmalı.)”
- Birinci derece kadro ile emekliliğe hak kazanmış olan belediye başkanları için; Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığından alınan durumlarını gösterir resmi yazı
- Kişinin yasal temsilcilerinin (ebeveyn ya da resmi olarak hamisi) başvuru merkezinde hazır bulunamamaları halinde; kısıtlı veya ergin olmayan kişiler için gerekli noter onaylı muvafakatname
- Ebeveynlerinin hakkından dolayı hususi damgalı pasaport alacak çocuklar için; "Öğrenci Belgesi" (Sistemde öğrencilik durumunun doğrulanması halinde belge talep edilmeyecektir. Ayrıca ergin olmayan çocukların öğrenci olmamaları halinde 18 yaşına kadar hususi damgalı pasaport verilir.)
- Ebeveynlerinin hakkından dolayı hususi damgalı pasaport alacak engelli ergin çocuklar için "Sağlık Kurulu Raporu"
- Varsa eski pasaport
- Başvuru öncesinde pasaport defter bedelinin ödenmesi
Hizmet Pasaportu (Gri) Evrakları
- T.C. kimlik kartı, nüfus cüzdanı veya geçici kimlik belgesi
- Son altı ay içerisinde çekilmiş bir adet biyometrik fotoğraf
- Hizmet damgalı pasaport talep formu
- Kamu görevlisi olmayanlar için talep formu ile birlikte görev onayı
- Ebeveynlerinin hakkından dolayı hizmet damgalı pasaport alacak çocuklar için; "Öğrenci Belgesi" (Sistemde öğrencilik durumunun doğrulanması halinde belge talep edilmiyor.)
- Ergin olmayan çocukların öğrenci olmamaları halinde 18 yaşına kadar hak sahibinin pasaport süresi dikkate alınarak hizmet damgalı pasaport düzenlenebiliyor.
- Ebeveynlerinin hakkından dolayı hizmet damgalı pasaport alacak engelli ergin çocuklar için "Sağlık Kurulu Raporu"
- Yasal temsilcilerin başvuru merkezinde hazır bulunmamaları halinde; kısıtlı veya ergin olmayan kişiler için muvafakatname
- Varsa eski pasaport
- Başvuru öncesinde pasaport defter bedelinin ödenmesi
Öğrenci pasaport başvuru süreci: Öğrenci pasaportu çıkarırken 25 yaşa kadar harç bedeli ödenmiyor. 2023 yılı itibarıyla pasaport defter bedeli 501 TL ve öğrencilerin sadece defter bedeli ödemesi yeterli oluyor. 25 yaşından büyük öğrenciler ise bordo pasaport harç bedeli ve defter bedeline tabi. Öğrenim görülen kurumlardan getirilen ıslak imzalı, e-imzalı veya e-devlet kapısı üzerinden alınan 60 günü geçmemiş öğrenci belgeleri hususi, hizmet damgalı ve harçsız umuma mahsus pasaport başvurularında kabul edilecektir.
Yurtdışında öğrenim görenler için; öğrenim görülen kurumdan alınan öğrenci belgelerinin apostil edilmiş/dış temsilcilikçe onaylanmış aslının yeminli tercüman tarafından yapılmış noter onaylı Türkçe tercümesi gerekiyor. Ek olarak T.C. Büyükelçilik/Başkonsolosluk, Eğitim Müşavirlikleri/Ataşelikleri tarafından verilen kişinin öğrenci olduğunu belirten belge de yaş sınırı 20 olmaksızın Umuma Mahsus (Harçsız) Pasaport başvurularında öğrenci belgesi olarak kabul ediliyor.
Pasaport randevularınız için randevu.nvi.gov.tr adresine gidebilirsiniz.
- e-Devlet pasaport randevu sayfasına gidin.
- e-Devlet kimlik bilgilerinizi doğrulayın.
- Yeni Randevu butonuna tıklayın.
- Bilgilendirme yazısını okuyun ve onaylayın.
- Pasaport türünü seçin.
- İl, ilçe bilgilerini seçin ve ‘Devam Et’e basın.
- Kişi bilgisini seçin ve ‘Devam Et’e basın.
- Karşınıza gelen ekranda Kişi’yi seçin. Randevu tarihi, randevu saatini belirleyin.
- Randevu Oluştur butonuna basın.
Bütün bu işlemlerden sonra randevunuz oluşturulur. Pasaport randevusu ALO 199 Vatandaş İşleri Genel Müdürlüğü üzerinden de alınabiliyor. Randevu oluşturulduktan sonra bankaya pasaport ücreti yatırılmalı ve gerekli evraklar ile birlikte randevu saatinde ilgili nüfus müdürlüğünde olunmalı.
2023 yılı pasaport ücretleri
Süre Harç Ücreti Defter Bedeli Toplam
6 Ay 689,70 TL 501,00 TL 1.190,70 TL
1 Yıl 1.008,30 TL 501,00 TL 1.509,30 TL
2 Yıl 1.646,10 TL 501,00 TL 2.147,10TL
3 Yıl 2.338,50 TL 501,00 TL 2.839,50 TL
3+ Yıl 3.295,50 TL 501,00 TL 3.796,50 TL
KAYNAKLAR
