Çocuk gelişiminde önemli bir yere sahip olan kitap okuma alışkanlığı ilk olarak ailede kazanılıyor. Peki, ebeveynler çocuklara okuma ve öğrenme sevgisini kazandırmak için neler yapmalı?
Kitap okumak, bir çocuğun dil becerisini geliştiren, onu bilişsel, duygusal ve ahlaki açıdan destekleyen en önemli unsurlardan biri. Çocuklar kitaplar sayesinde hayal kurmayı, kendini daha iyi ifade edebilmeyi, çok yönlü düşünmeyi öğreniyor. Ancak teknolojinin, akıllı telefonların, tabletlerin oldukça popüler olduğu günümüzde, ebeveynler çocuklara kitap okuma alışkanlığı kazandırma konusunda zaman zaman çıkmaza girebiliyor.
Temellerin ailede atıldığı kitap sevgisini aşılamak düşündüğünüz kadar da zor değil. Zira bir çocuğu kitapla tanıştırmanın yaşı yok. Daha anne kucağındayken ilk oyuncağını kucaklayan bir bebeğin, ilk kitabıyla da bu yaşlarda tanışması gerekiyor. İlk olarak yumuşak malzemeden yapılmış kitaplar, sonrasında kartonlu baskılarla tanışan minikler, iyi bir okuyucu adayı olarak yetişiyor. Okullarda öğretmenler ve velilerle çocukların okuma motivasyonu kazanması ve okumayı sevmesi için neler yapılabileceği hakkında eğitimler veren, seminerler düzenleyen yazar Özge Lokmanhekim, kitap okumayı seven çocuklar yetiştirmenin yollarını anlattı.
Kitap sevgisini çocuklara nasıl aşılamalıyız? Hangi yaştan itibaren kitap okumaya başlamalı?
Kitap okuma sevgisini aşılamak bence doğumla başlıyor. Bebeklikten itibaren yaşına göre kitapları almak ve oyuncakla birlikte kitapla da ilgilenmesini sağlamak, birlikte okuma saatleri yapmak, çocuk kitapçılarına gitmek çocukların kitapla dost olması, okumayı sevmesi için oldukça önemli. Bebeklikten itibaren kitapla tanışmayı öneriyorum. BPA içermeyen banyo kitapları, yumuşak malzemelerden yapılmış kitaplar ile karton kitaplar 0-2 yaş grubu çocuklar için tercih edilebilir. Çocuklar kendilerini güldüren, macera içeren, yeni şeyler keşfedecekleri ya da tecrübe öğrenebilecekleri, kendi yaşadıkları sorunları kahramanın da yaşadığı kitapları dinlemeyi ve okumayı tercih ediyorlar. Didaktik ve ders veren kitaplar ise pek hoşlarına gitmiyor.
“KİTAP AMAÇ OLMALI ARAÇ DEĞİL”
Kitap okuma alışkanlığı kazandırma konusunda ebeveynlerin tutumlarında gözlemlediğiniz hatalar var mı?
İstemediği kitabı okumaya zorlamamalıyız. “Kitabını bitirirsen tabletle oynayabilirsin” şeklinde, kitabın araç olduğu, amaç olmadığı ve ceza gibi algılanacağı cümleler kurulmamalı. Bir de okumayı öğrenince okuma saatini bırakıp “Sen okumayı öğrendin, artık kendin okumalısın” dememek gerek. Çocuklar, okumayı öğrendiklerinde ilk zamanlarda akıcı okuyamıyorlar. Bu sebeple birlikte okumayı sürdürmek okuma keyfine devam etmek demek.
Özellikle küçük yaş grubunda aynı kitabı tekrar tekrar okumak isteyen çocuklar olabiliyor. Çocuklara aynı kitapları okumak doğru mu?
Aynı kitabı tekrar tekrar okumak isteyen çocuk, kitaptaki karakterle, hikayeyle bir bağ kurmuştur. Tekrar okumanız, çocuk ve ebeveyn arasındaki güven duygusunu ve bağı kuvvetlendirir. Çocukların tekrar etme sayesinde öğrendiklerini de unutmamak gerek. Yeni kelime ve kavramları tekrar tekrar duydukça bir süre sonra bunları günlük konuşmalarına dahil edebilirler. Eğer aynı kitabı okumak anne ya da babaya artık sıkıcı gelmeye başlarsa diğer eşten, abla veya ağabeyden okumasını rica edebilirsiniz. Haftalık program yaparak hangi günler kitabın okunacağına çocuğunuzla birlikte karar verebilirsiniz.
“OKUMAYI ÖĞRENDİKTEN SONRA DA BİRLİKTE OKUYUN”
Çocuk okumayı öğrendikten sonra kendi başına kitap okumasını teşvik etmek için neler yapmalı?
Birlikte okumaya devam etmenin önemli olduğunu düşünüyorum. Çocuğunuzla sayfaları bölüşerek okuyabilirsiniz. İstediği, ilgi alanına giren kitaplar almak, kitapçı ziyaretlerine devam etmek, merak uyandırmak ve kitabın arkasındaki emeği görebilmesi için yazar/çizer buluşmaları ve imza günlerine gitmek, evde kitaplarının olduğu bir raf/kütüphane yapmak ilk akla gelenler. Size sesli okuma yaptığında, sürekli hatalarını düzeltmek de motivasyonunu olumsuz etkileyecektir. Okuduktan sonra beğendiğinizi dile getirmek, seçtiği kitap için de teşekkür etmek önemli.
“DİJİTAL KİTAPLAR SEYAHATTE KOLAYLIK SAĞLIYOR”
Teknoloji çağında dünyaya gelen çocukları dijital kitaplara yönlendirmek doğru mu?
Yeni nesil dijital dünyaya doğdu. Bu çocuklar, teknoloji olmayan bir dünyayı bilmiyorlar. Teknolojiyi okuma motivasyonunu desteklemek için kullanmayı seviyorum. Sesli kitaplar dinlemek, kitapların filmini izlemek, yeni öğrenilen kelimelerle Scrabble gibi kelime oyunları oynamak pek çok çocuğun hoşuna gidiyor. Dijital kitaplar da özellikle seyahatlerde kolaylık sağlıyor ancak sayfa çevirme, yazı ve çizimleri kağıt üzerinde yapmanın etmenin faydası bambaşka. Çocukların uyku öncesi tablet kullanımında, uzmanlar mavi ışığın uyku problemlerine sebep olduğunu belirtiyor. Ayrıca basılı kitaplarla yeni şeyler öğrenme yüzdesinin dijitale göre daha yüksek olduğu biliniyor. Süreyi ayarlayarak hem basılı hem dijital kitapları okumanın, bir denge sağlamanın önemli olduğunu düşünüyorum.
