İstanbul karelerini onlarca yıldır süsleyen Galata Kulesi, şehrin önemli simgelerinden biri olmanın yanı sıra efsanelere konu olmuş bir geçmişe de sahip. Peki, İstanbul’la özdeşleşen, her yıl milyonlarca turistin ziyaret ettiği Galata Kulesi’ni gerçekte ne kadar iyi tanıyoruz? İşte cevabı…
Galata Kulesi’nin kendi gibi görkemli tarihi
528 yılında Bizans İmparatoru Anastasius tarafından şehre bir fener kulesi olarak inşa edilen Galata Kulesi, ayakta kaldığı yüzlerce yıl boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapması açısından önemli. Farklı imparatorlukların yönetiminden geçen İstanbul’un çok sayıda savaşa ve afete maruz kaldığını göz önünde bulundurursak Galata Kulesi’nin günümüze kadar çeşitli nedenlerle tahrip olmuştur. İlk olarak 1204’teki 4’üncü Haçlı Seferi sırasında ciddi hasar gören Galata Kulesi, yaklaşık 150 sene sonra Cenevizliler tarafından onarılıp “İsa Kulesi” adını almıştır. Uzun bir süre İstanbul’un en yüksek binası olan kule; tarih boyunca savaş esirleri için barınak, rasathane, yangın kulesi, hapishane ve zindan gibi farklı amaçlar için kullanıldı.
Öte yandan Galata Kulesi’nin sayısız trajediye mesken olduğunu söylesek yeridir. III. Selim döneminde neredeyse tamamı yandıktan sonra restore edilmesine rağmen kısa süre sonra çıkan bir yangınla yeniden yandı Bir başka deyişle, yangın gözetleme kulesi olarak kullanılan Galata, defalarca yanmaktan kurtulamadı. 1875’teki çetin bir fırtınada ise çatısı uçtu. Galata Kulesi son olarak 1967’de onarılarak günümüze kadar gelmeyi başardı. 2020’de yapılan hatalı restorasyonla gündeme gelen kule, dört mevsim önünde kuyruk oluşturan ziyaretçilerini ağırlamaya devam ediyor.
Kulenin yapısal özellikleri
Tamamen taştan yapılan Galata Kulesi, 360 derecelik İstanbul manzarasıyla yerli ve yabancı turistlerin gezilecek yerler listesinde yer alıyor. Kulenin teknik özelliklerine gelince… Yerden çatının son noktasına kadar olan yüksekliği tam 69,90 metre. Hesaplamalara göre ağırlığı 10 bin ton olan Galata Kulesi’nin yuvarlağının iç çapı 8,95, dış çapı ise 16,45 metre. Geçmişte zemininde yapılan kazı çalışmalarında insan kemiklerine rastlanması Galata Kulesi’nin bir dönem zindan olarak kullanıldığına dair bilgi veriyor.
Hazarfen Ahmet Çelebi’nin kuleden uçuşu
Galata Kulesi’nin en ünlü hikayelerinden biri de Türk Alim Hazarfen Ahmet Çelebi’nin taktığı kanatlarla kuleden uçmasıdır. Kendi yaptığı kanatlarla 1638’de Galata Kulesi’nden atlayıp Üsküdar’a kadar uçtuğu bilinen Hazarfen Ahmet Çelebi, lodosun yardımıyla İstanbul Boğazı’nı aşarak Üsküdar’ın Doğancılar semtine inmiştir. Ancak tarihçiler ve mühendisler tarafından hikayenin bazı tutarsızlıklara sahip olduğu da belirtiliyor. Herhangi bir başka kaynakta geçmemesi de efsane olarak görülmesini kolaylaştırıyor.
Galata Kulesi ve Kız Kulesi aşkı
Bu efsane Galata Kulesi ve Kız Kulesi’nin aşkına dayanır. Ancak bu aşkın bir engeli vardır: aralarından geçen İstanbul Boğazı. Galata Kulesi, Kız Kulesi’ne olan aşkını ve hasretini yıllarca mektup sayfalarına yazarak biriktirir. Hazarfen Ahmet Çelebi uçma hayalini gerçekleştirmek için çıktığında Galata Kulesi mektupları aşkına ulaştırması için ona verir. Mektupları alan Kız Kulesi aşkının karşılıklı olduğunu öğrenerek çok mutlu olur.
Galata Kulesi’nin kedisi Mercan
Ünlü Araştırmacı ve yazar Gökhan Akçura’nın dikkat çektiği, muhabir Hikmet Feridun Es imzalı röportajda (Akşam Gazetesi, Aralık 1933) Galata Kulesi’nin meşhur kedisi Mercan’ın öyküsü anlatılıyor.
"Kış günlerinde kulede nöbet tutan iki bekçinin bir can yoldaşları vardı: Mercan… Bu gayet güzel, kıymetli nadir bir kedi idi. Mercan garip bir hayvanmış, bir gün kulede kendi kendine peyda oluvermiş. Altı sene geceli gündüzlü kuleden ayrılmamış… Hatta civarda onu bilenler Mercan’a ‘kulenin kedisi’, ‘kule bekçisi’ ismini koymuşlar. Kuleyi gezmeye gelen seyyahlar Mercan’ın güzelliğine bayılırmış. Kule bekçileri Mercan’ın etrafında pervaneler gibi dönerlermiş. Hele 43 senelik memur Mehmet Efendi, her nöbete çıkışında muhakkak Mercan’a ciğer getirmeyi ihmal etmezmiş. Çünkü garip hayvan hiç kuleden aşağı inmezmiş. Beş sene evvel kulede bir zelzele olmuş. Kule zangır zangır titremeye ve körkütük bir sarhoş gibi sallanmaya başlayınca memurlar kendilerini aşağıya atmışlar. Fakat o esnada akıllarına Mercan gelmiş. ‘Aman Mercan yukarda kaldı!’ diyerek bütün tehlikelere rağmen yukarıya fırlamışlar. Mercan onlar için bu kadar sevgili bir varlıkmış. Mercan çok zeki bir hayvanmış. Adeta lakırdıdan anlar gibi bir hali varmış, ‘gözlerini kapa’ deyince kaparmış… Geçen gün zavallı hayvan kulenin en üst kat penceresine çıkmış. Biraz sonra müthiş bir kasırga kopunca Mercan taşlara tutunamamış, aşağı düşmüş. Kule bekçileri hemen koşuşmuşlar, biçareyi taşlar üzerinde cansız bulmuşlar. O günü nöbetten elinde ciğer dönen Mehmet ağa, bu kara haber üzerine adeta fenalıklar geçirmiş. Şimdi biçare kule bekçileri adamakıllı müteessirdirler. Çünkü hepsi iyi adamlardır…”
Atatürk ışıklandırması ile açılış
Bir süredir restorasyon çalışmaları devam eden Galata Kulesi, geçtiğimiz haftalarda izleyenleri büyüleyen bir görsel şov eşliğinde yapılan törenle ziyarete açıldı. Türk bayrağı ve Atatürk fotoğraflarıyla aydınlanan kule, ziyaretçilerin ve çevre halkı büyüledi. Canlı olarak yayınlanan açılışa Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da katıldı. 2018’de gerçekleştirilen İstanbul Gençlik Festivali’nin tanıtımı için de Galata Kulesi’nde video mapping gösterisi yapılmıştı. Bu ve benzeri gösterilerde kulenin duvarlarına yansıtılan animasyon videoları belli bir perspektif verilerek 3D algısı oluşturduğu için fazlasıyla dikkat çekiyor.
Tarih kokan yerler
İstanbul’un en kıymetli semtlerinden Galata, keşfetmeye değer çok sayıda güzellik sunuyor. Beyoğlu’nun en eski, canlı ve güzel mahallelerinden biri olan Bereketzade, ismini Hacı Ali Bereketzade’den alıyor. İstanbul’un fethi sonrasında ilk mescit olarak inşa edilen Bereketzade Mescidi de buradadır. Mescidin yanındaki avluda konumlanan çeşme ise 1948’de Galata Kulesi’nin önündeki avluya taşınmıştır. Bölgenin ünlü caddelerinden Büyük Hendek ve Küçük Hendek Caddeleri de isimlerini Galata surlarının yanındaki hendeklerden alıyor. Büyük Hendek Caddesi’ni sonunda Galata Kulesi bulunması nedeniyle fotoğraflarda görmek mümkün. Galip Dede Caddesi, Galata Mevlevihanesi, Terziler Sinagogu, Kamondo Merdivenleri, Osmanlı Bankası Müzesi, Serdar-ı Ekrem Caddesi’nde yer alan tarihi Doğan Apartmanı da Galata’yı ziyaret eden herkesin mutlaka görmesi gereken yerlerden.
Galata’da kültür, sanat ve eğlence dolu bir sosyal hayat olduğunu da söyleyebiliriz. Tarihi ve sembolik yerler haricinde keyifli vakit geçirebileceğiniz, sosyalleşebileceğiniz pek çok alternatif var.
Galata ve çevresindeki sanat galerileri
● SALT Galata: Türkiye’nin en önemli çağdaş sanat galerilerinden biri, kültür-sanat ve araştırma merkezidir.
Adres: Azapkapı, Bankalar Cd. No:11, 34420 Beyoğlu/İstanbul
● Arte İstanbul: Hem yerelde hem de globalde tanınmış sanatçıların pek çok türdeki eserlerini sergilediği galeri.
Adres: Tomtom, Tercüman Çk. No:16, 34433 Beyoğlu/İstanbul
● Galeribu: Farklı türlerde sergi ve etkinliklerin yapıldığı yeni nesil bir galeri.
Adres: Şahkulu, Serdar-ı Ekrem Sok. No:11, 34421 Beyoğlu/İstanbul - Avrupa
● Öktem Aykut Galeri: Galata’daki meşhur bir çağdaş sanat galerisi
Adres: Büyük Hendek Caddesi Portakal Sokak No:2 Galata İstanbul
● Galata Meyhanesi
Fasıl ekibi ve mezeleriyle meşhur, bir kez gidenin mutlaka bir daha gitmek isteyeceği meşhur meyhane.
Adres: İstiklal Caddesi Orhan Apaydın Sokak No:5/A Beyoğlu İstanbul
Cafeler & Restoranlar
● Velvet: Kaymaklı un helvası, pudingi ve limonatasıyla meşhur Velvet, Galata ve çevresinin favori mekanlarından biri.
Adres: Bereketzade Mahallesi Büyük Hendek Caddesi Kule Çıkmazı Sokak No:7/A Galata-Beyoğlu İstanbul
● Galata Konak Cafe: Manzarası ve kahvaltısıyla meşhur olan Galata Konak Cafe, hem Galata Kulesi hem de Boğaz manzarasıyla ziyaretçilerden tam puan alıyor. Galata’ya yolu düşenler için denemeye değer…
Adres: Bereketzade, Bereketzade Mah. No: 2 Kuledibi, Hacı Ali Sk., 34425 Beyoğlu
● Şirin Fırın: Dekorasyonu ve atmosferiyle ismi gibi şirin olan cafe, her ne kadar tatlılarıyla meşhur olsa da atıştırmalık alternatifler bulmak da mümkün. Dereotlu poğaçası ve elmalı tartının tadı damakta kalıyor.
Adres: Bereketzade Mahallesi Büyük Hendek Caddesi No 16/A Beyoğlu – İstanbul
● Güney Restoran: Galata Kulesi’nin hemen altında yer alan Güney, çevrenin en bilinen ve köklü restoranlarından biridir. Vejetaryen pizzası meşhurdur.
Adres: Bereketzade Mahallesi Şahkapısı Sokak No:6 Beyoğlu İstanbul
Diğer Cafeler / Restoranlar: Latife, Old Java Coffee Roasters, Neolokal, Nola, Le Fumoir, Firuzende
Konsept Dükkanlar: Archive, Lomography, Lunapark, Hiç Contemporary Crafts
