Ebeveyn olmanın, anne ve babaların beyninde birçok değişime neden olduğunu biliyor muydunuz? Üstelik bu değişimler; ebeveynlerin çocuklarına daha iyi bakım sağlamalarına, duygusal olarak bağlanmalarına, empati kurabilmelerine ve çocuklarının ihtiyaçlarına daha duyarlı olmalarına yardımcı oluyor.
Anne beyninde görülen değişim daha yüksek
1 Haziran Dünya Ebeveyn Günü’ne özel, ebeveyn olmanın beyinde gerçekleştirdiği değişimlere odaklanıyoruz. Uzmanların yaptığı araştırmalar gösteriyor ki ebeveyn olmak, anne ve babaların beyninde önemli nörolojik değişikliklere yol açıyor. Aynı değişiklikler hem annelerde hem babalarda görülse de annelerde izlenen nörolojik değişiklikler çok daha yüksek oranda. Babalardaki nörolojik değişiklikler ise özellikle çocuk bakımı ile aktif olarak ilgilenen babalarda görülüyor. Bahsedilen değişimler ışığında ebeveynler ve çocuklar arasındaki bağ ve ilişki güçleniyor, çocuklarda sağlıklı bir gelişim süreci yaşanıyor.
Baba olduktan sonra empati yeteneği artıyor
Oxford Üniversitesi yayını olan Cerebral Cortex dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, erkekler baba olduktan sonra beyinlerindeki görsel ağ küçülüyor ve empatiden, hafızadan, geleceğe yönelik düşünmeden sorumlu ağ (varsayılan mod ağı) büyüyor. 17 çocuksuz erkek ve 20 baba adayı erkek üzerinde yapılan araştırmada çocuksuz erkeklerde ve baba adaylarında herhangi bir değişiklik görülmezken babalarda doğumdan sonra nöroplastisite adı verilen, beynin yeni bağlantılar ve yollar kurma, var olanları değiştirebilme kabiliyetini içeren değişiklikler izlenmiş. Araştırmacı Darby Saxbe konuyla ilgili şunları söylüyor: “Nöroplastisite ile ilgili araştırmalarımız ve öğrenimlerimiz devam ediyor. Ancak bir müzik enstrümanı öğrenmek gibi yeni bir beceri geliştirdiğimizde veya erken çocukluk ve ergenlik gibi dönemlerde beynin değişip büyüdüğüne dair kanıtlar mevcut.”
Annedeki değişim hamilelikte başlıyor
Birleşik Krallık merkezli Nature Communications dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre ise kadın beyninin yapısını hamilelik sırasında salgılanan hormonlar değiştiriyor. Kadın cinsiyet hormonu olan östradiolün salınımı, hamileliğin üçüncü trimesterinde zirveye ulaşıyor. Bu hormon değişimi sonucunda anne adaylarında, bebekle bağ kurmaya ve evi doğacak bebeğe göre hazırlamaya başlama gibi bazı annelik davranışlarına yatkınlık görülüyor. Araştırmada; doğum öncesi, doğum esnası ve doğum sonrası süreçlerinde 40 kadın izleniyor. Hamile kadınların beynindeki beyaz madde (Nöronlar arasındaki iletişimi sağlayan liflerin bulunduğu bölge) değişmezken, gri maddede (Nöron hücrelerinin yerleştiği ve zihinsel aktivitelerin geliştiği bölge) azalma görülüyor. Amerika Birleşik Devletleri’nin Boston eyaletinde görev yapan Doktor Andrew Hoekzema bu değişimi şöyle açıklıyor: "Bu değişimleri, beynin, yeni bağlantıları teşvik etmek için beyin hücreleri arasındaki belirli bağlantıları ortadan kaldırması olarak tanımlayabiliriz. Bu sayede insanlar, bir bebeğe bakmak gibi yeni ve belirli davranışlara odaklanabiliyor.”.
Beyin hacminde ve beyin kimyasında değişiklikler
Ebeveyn olduktan sonra anne ve babanın beyninde görülen en önemli değişiklik, beyin hacmindeki artış. Bu değişim özellikle hafıza merkezi hipokampüste; karar verme, analiz ve davranışlardan sorumlu prefrontal kortekste; korku, kaygı, öfke ve endişe gibi duygu alanlarını yöneten amigdalada izleniyor. Örneğin bebeğin ağlaması gibi stresli durumlarda görülen amigdala aktivitesi artışı, ebeveynlerin stresle başa çıkma becerisini yükseltiyor, dikkat ve bakım sağlama gibi davranışları tetikliyor. Prefrontal korteks ile birlikte anterior singulat kortekste görülen aktivite artışı, ebeveynlerin empati kurabilmesini ve çocuklarının ihtiyaçlarını anlayarak hareket etmesini sağlıyor.
Tüm bu değişiklikler ebeveynlerin her şeye yetebilen güçlü bir hafızaya ve daha sağlıklı karar verme becerisine sahip olmasını, duygularını göz önüne alarak hareket etmesini sağlıyor. Aynı zamanda ebeveynlerin beyin kimyalarında da değişiklik gözlemleniyor. Duygusal bağlanma ve sosyal etkileşimlerden sorumlu oksitosin ile mutluluk ve motivasyon süreçlerinde rol oynayan dopamin nörotransmitterlerinin seviyelerinde görülen değişiklikler sayesinde ebeveynler çocuklarına karşı daha bağlı ve duygusal olarak duyarlı oluyor. Yapılan araştırmalar emzirme sırasında görülen oksitosin seviyesi artışı, emziren annelerin emzirmeyen annelere göre bebeklerinin ağlama seslerine daha duyarlı olduğunu gösteriyor.
Kaynaklar:
https://fondazionepatriziopaoletti.org/
