Yapılan araştırmalara göre bir yayanın trafikte hayatını kaybetme olasılığı bir sürücüden tam 16 kat fazla. Bu sebeple gelişmiş ülkeler yaya güvenliğini sağlamak için sayısız önlem alıyor. Bunların başında pedestrian scramble denen özel yaya geçitleri geliyor.
Yaya trafiğine öncelik veren ülkelerde 12 farklı yöne gidebilen yaya geçitleri, yaygın şekilde kullanılıyor. Pedestrian scramble adını taşıyan bu yaya geçitleri, tüm araç trafiğini geçici olarak durduran ve böylece yayaların kesişme noktasını istedikleri yönde geçmesini sağlayan bir tür trafik düzenlemesi. Yaya trafiğinin araç trafiğini yüzde 30 oranında aştığı bölgelerde kullanılan bu geçit, yayaların sürücüler tarafından daha kolay bir şekilde görülmesini sağlıyor, yayaların geçiş süresini azaltıyor. Ayrıca yaya ve araç zıtlaşmalarının önüne geçiyor.
Her gün 500 bin kişi kullanıyor
Bu yaya geçitlerinin en ünlülerinden biri Tokyo’daki Shibuya Geçidi. Bu yaya geçidi yedi yolun kesiştiği bir noktada yer alıyor. Her seferde 3 bine yakın yayanın karşıdan karşıya geçtiği Shibuya’yı, günde ortalama 220 bin kişinin kullandığı düşünülüyor. Bu rakam kalabalık günlerde 500 bine çıkabiliyor. Günde ortalama 2 milyon yolcuyu ağırlayan şehrin en büyük istasyonlarından Shibuya İstasyonu'nun hemen önünde konumlanan geçit, yerel halk ve turistlerden de büyük ilgi görüyor.
Kanada ve Amerika’da da var
Aslında bu geçitler ilk olarak 1940’larda Kanada’da ve Amerika Birleşik Devletleri’nde görülüyor. Japonya’da ilk defa 1968’de Kumamoto’da inşa ediliyor. Bugün Japonya’da 300’den fazla lokasyonda bu geçitlerden bulunuyor.
Türkiye’de uygulanması güç
Günümüzde İngiltere, Kanada ve Amerika’da da kullanılan bu geçitlerin Türkiye’de yaygınlaşması mümkün mü? Yanıt uzmanlara göre hayır. Bunun sebebi öncelikle üstyapı yetersizlikleri ve yolların bahsedilen ülkelerle karşılaştırıldığındaki darlığı. Bir başka önemli neden ise sürücü ve yayaların eğitimsizliği.
Son yıllarda gerek kamu spotları gerekse trafik cezalarıyla dikkat çekilmeye çalışılan yaya güvenliği sorununun, hâlâ çözülememiş olması bile eğitimsizliğin seviyesi hakkında fikir veriyor. Hatta bu güvenliği artırmak ve dikkat çekmek amacıyla İstanbul ve Aydın’da yapılan üç boyutlu yaya geçitleri gibi yaratıcı çözüm arayışları da mevcut.
Yayaya yol vermeyen sürücüler için belirlenen yasal ceza bedeli 488 TL olmasına rağmen sürücüler gerekli hassasiyeti beklenen oranda göstermiyor. Öte yandan yayaların ihmalkarlığı da ciddi sorun oluşturuyor. Öyle ki haber bültenlerinde, hemen yakınındaki üst geçit yerine otobandan geçmeye çalışan yaya haberleri eksik olmuyor.
