Televizyon kanallarında sık sık duyup aşina olduğumuz ‘dış ses’lerin hemen hepsi erkek sesi. Kadınlar sunuculukta iddialı olsa da dış sesler neden hep erkek oluyor, araştırdık…
Reklamlarda, belgesellerde, filmlerde dublajın, yani karaktere girerek yapılan seslendirmelerin dışında bir de ‘voive over’, yani dış ses kullanılıyor. Bu dış seslerin büyük bir çoğunluğu ise erkek. Hatta haber bültenlerini, magazin programlarını kadınlar sunsa bile VTR'ler, yani bantların seslendirmeleri de erkeklere ait? Peki neden? Sektörden muhataplarına sorduk...
“Kalın erkek sesi inandırıcı”
Global Dubbing Center ses stüdyosunun genel müdürü Mustafa Ağırman'a göre, sadece Türkiye'de değil dünyada da dış ses talebini genellikle erkekler karşılıyor. Özellikle reklam sektöründe bas ve kalın erkek sesi kullanmak, tüketiciye güven veriyor. Tok bir erkek sesinin inandırıcılık özelliği olduğu kabul ediliyor. Erkek sesi özellikle inşaat, banka, otomotiv, spor, tanıtım, organizasyon gibi belli reklamlarda kullanılıyor. Kozmetik, tekstil, spor ve anne-çocuk ürünleri pazarlarken de kadın sesleri kullanılıyor.
"Dış seslerin geneli erkek olurken dublajda da kadınların daha aktif olduğunu görebilirsiniz. Kadın, erkek diye bakmak da gerekmiyor. Biyolojik bir farklılık söz konusu. Bu noktada da hangi sese ihtiyacınız varsa onu kullanıyorsunuz" diyor Ağırman.
“Genç bir kadın dış ses olarak iş başvurusunda bulunduğunda neler oluyor?” sorusuna Ağırman "Her stüdyonun kendine has bir cast'ı var. Aslında dış ses olarak kullanılan bildiğimiz sesler yılların deneyimine sahip sesler. Çok iyi olan 'no name/isimsiz' sesler olsa bile müşteri beğendiği halde 'Bildiğimizden şaşmayalım' diyebiliyor. Bu meslek zorluk derecesi yüksek bir meslek ve iyi olmak için kadın ya da erkek olmak değil yetkinlik önem kazanıyor" diye cevap veriyor.
“Yanlış bir durum zamanla doğru kabul ediliyor”
Ben Stiller, Adam Sandler dublajlarından, Animal Planet belgesellerinden, magazin programlarından ve pek çok reklamdan sesini tanıdığımız seslendirme sanatçısı Gökhan Akçakara'nın konu hakkındaki görüşü ise “Ben talebe karşılık veriyorum” oluyor. Yani ona göre bu meselenin muhatapları, erkek dış ses isteyen reklam veren ya da medya yöneticisi. Ama neden böyle olduğuyla ilgili fikrini de şöyle paylaşıyor:
“Evet, VTR'leri hep erkekler seslendiriyor. Çünkü erkek egemen bir dünyada yaşıyoruz. Hatta erkek sesler arasında bir ayrımcılık da söz konusu. 40 yaşında bir erkek sesiyle 20 yaşındaki bir erkek sesi arasında da tercih, yaşça büyükten yana olabiliyor. Bütün bunlar yapımcının eğilimi doğrultusunda gerçekleşiyor. Ben bu durumu şuna benzetiyorum. Magazin programlarındaki VTR'leri seslendiriyorum. Metinler devrik cümlelerle yazıldığı için ben de öyle seslendiriyorum. Oysa bu bir yanlış. Neden böyle? Çünkü ilk magazin programlarında metin yazanlar, yazmayı bilmediği için böyle yazmışlar. Bu yanlış yazımlar da bir süre sonra gelenekselleşmiş. Kadınların voice over olamaması da bunun gibi bir durum. Yanlış bir durumun zamanla doğru kabullenmesi.”
Kadın güçlendikçe 'ses' çıkacak
Sektörden bir kadına, yine sesinden aşina olduğumuz seslendirme sanatçısı Müjde Çapraz'a göre de dış seslerin genelde erkek olmasının nedeni, hayattaki erkek egemenliğinin bir tezahürü. Çapraz “Evin reisi babadır. Parayı o kazanır. Kararları o verir. Arabayı o alır. Bankaya o gider. Bu yüzden banka, inşaat, araba vs ürünlerin reklamlarındaki dış sesin de ona hitap eden bir ses olması istenir” diyor.
Erkeklerin seslendirmesinin tercih edilmediği dış seslerin de olduğunu söyleyen Çapraz “Santral sesi dediğimiz seslendirmeleri de kadınlar yapar. Çünkü 'hatta bekleyiniz, hoş geldiniz, kısa süre sonra size döneceğiz' gibi 'misafirperverlik, sevecenlik' durumlarının hepsi kadınlığa atfedilen, sıcakkanlı olmayı gerektiren durumlardır” diyor.
“Peki bu durum değişir mi?” sorusuna Çapraz, “Kadınların iş hayatına atılması zaten yeni bir durum. O yüzden de seslendirmede kadın sesler arttı. Üretici ve tüketici konumda kadının çok daha güçlenmesiyle zaman içinde değişecektir. Çünkü erkek sesin güven verici ve etkileyici olduğu, tamamen bir algı konusu" diye cevap veriyor.
