Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün katılımıyla 1932 yılında düzenlenen I. Türk Dili Kurultayı’nın açılış günü olan 26 Eylül’ü her yıl “Dil Bayramı” olarak kutluyoruz. Bu vesileyle en sık yapılan yazım hatalarına bir bakıyoruz.
Herkes “herkes”i doğru yazsın
“Herkes” kelimesi birçok kişi tarafından yanlış yazılıyor. Bir tek “z” harfi her şeyi değiştiriyor. Doğru yazımı “herkez” değil “herkes” olmalı.
Doğrusunu şarj edin
En sık karşılaştığımız bir başka yanlış kullanım “şarj” kelimesinde görülüyor. Fransızca kökenli yükleme anlamına gelen bu kelime çoğu zaman “şarz” olarak kullanılıyor.
Her biri ayrı yazılıyor
Ayrı yazılması gerekirken pek çok kelime bitişk yazılıyor. Bunlardan en sık rastladıklarımız, “bir şey”, “her biri”, “her gün”, “her şey”. Bunların her biri ayrı yazılır.
“Yanlış” ve “yalnız”
“Yanlış” ve “yalnız” kelimelerinin doğru yazımı için yapılması gereken, iki kelimenin köklerine bakmak. “Yanlış” kelimesi yanılmak, “yalnız” kelimesi ise “yalın õz” kökünden gelir. Köklerini düşünerek yazanlar yanılmazlar!
"İkiyüz"
Sayılar birden fazla kelimeden oluşuyorsa ayrı yazılmalıdır. Yirmi iki, elli beş, iki yüz ya da beş yüz gibi. Yazık ki 200 TL’lik kâğıt paralar piyasaya ilk çıktığında bu kurala uyulmadığı net olarak görüldü. Sayıların her rakamını ve basamağını gösteren sözcükler ayrı yazılır. Kural bu!
Bu kelimeler de yanıltıyor
Kimileri için bazı kelimeler başa dert olabiliyor. Örneğin çok sık yanlış kullanılan “aferim” gibi. Doğrusu “aferin” olmalı. Bir diğeri “anfi” oysa doğrusu “amfi”. “Asvalt” değil “asfalt”, “itibariyle” değil “itibarıyla”, “sarmısak” değil “sarımsak” …
“-de” “-da” sorunsalı
Geldik en çok yapılan hatalardan birine. “Bağlaç olan ‘de’ ayrı yazılır.” cümlesiyle açıklanır genellikle. İşte kimileri bu ayrımı nasıl yapacağını bilemiyor. İki ayrı kullanıma bakalım. “Kitapta vardı” ve “Kitap da vardı” cümlelerinin ilkinde, bir bilginin kitabın içinde olduğu, ikinci cümlede ise örneğin bir çantada ya da masada bir kitap olduğu anlatılıyor. “-de”, “-da” (“-te”, “-ta”) kaldırıldığında kastedilen anlam bozuluyorsa hal ekidir ve bitişik yazılır; anlam büyük oranda korunuyorsa bağlaçtır. Bir başka ipucu da bağlaç olan “de” ve “da”, yazı dilinde hiçbir zaman “te” ve “ta” olarak yazılmaz.
Bunlar da var
Özellikle yazarken sıklıkla yanlışa düşülen şu kelimeleri de hatırlatmadan yapamazdık: “traş” değil “tıraş”, “baya” değil “bayağı”, “malesef” değil “maalesef”, “direk” değil “direkt”, “entellektüel” değil “entelektüel”, “mütevazi” değil “mütevazı”, “muhattap” değil “muhatap”, “vejeteryen” değil “vejetaryen”, “afilli” değil “afili”.
Eğer herhangi bir kelimenin yazılışında tereddüde düşerseniz ya da bağlaç kullanımlarında aklınız karışırsa Türk Dil Kurumu’nun sitesi tdk.gov.tr adresinden doğrusunu öğrenebilirsiniz. Sigorta alanın ise sözlüğe ihtiyaç duyarsanız sigortacılıkla ilgili aradığınız her şeyi QSözlük’te bulabilirsiniz.
