Bisiklet, bundan tam 140 yıl önce ulaşım dünyasına giriş yaptı. İlk başlarda basit bir araç olarak görülen bisiklet, zamanla teknolojik gelişmelerin ve yenilikçi tasarımların bir parçası haline geldi.
Günümüzde ise bisiklet, ulaşım aracı olmanın ötesinde sürdürülebilir mobilitenin, sağlıklı yaşamın ve çevre dostu ulaşımın da bir simgesi.
Keşiften günümüze bisikletin tarihi
Bisikletin icadı ve gelişimi, farklı mucitlerin katkıları sayesinde şekillendi ve zamanla konforlu, hızlı ve güvenli bir ulaşım aracı haline geldi. İlk olarak 1817 yılında Karl Drais tarafından tasarlanan “Dandy Horse”, iki tekerlekli, pedalsız bir modeldi. Ahşap çerçeveden oluşan bu tasarımda kullanıcılar, ayaklarıyla iterek hareket edebiliyordu. Dandy Horse, modern bisikletin ilk adımı olarak kabul edilir.
1839 yılında İskoç Kirkpatrick Macmillan, bisikletin orta kısmına demir çubuklarla çalışan pedallar ekleyerek sürüşü daha kolay ve hızlı hale getirdi. Ancak bu model de ağırlığı ve denge sorunları nedeniyle mükemmel bir çözüm sunamıyordu.
1860’larda Fransız mucit Pierre Michaux ve oğlu, tarihe “Velocipede” adıyla geçen ilk pedallı bisikleti ürettiler. Pedallar, ön tekerleğe sabitlenmişti ve bu sayede kullanıcılar, hızlı bir şekilde pedal çevirerek ilerleyebiliyordu. Ancak ağır demir çerçeve ve sert tekerlekleri yüzünden sürüş oldukça rahatsızdı. Halk arasında “Kemik Titreten” anlamına gelen Boneshaker ismiyle anılan bu bisiklet, yoldaki en ufak bir çukuru bile hissettiriyordu.
1870’lerde İngiliz James Starley, yüksek ön tekerlekli ve küçük arka tekerlekli bir bisiklet modeli tasarladı. Bu model, büyük ön tekerleği sayesinde daha hızlı yol alabiliyordu. Dönemin en büyük ve en küçük İngiliz madeni paralarına ithafen bu modele Penny Farthing adı verildi. Ancak yüksek tekerlek tasarımı, düşme riskini artırarak kullanıcılar için tehlike yaratıyordu.
1877 yılında tasarlanan üç tekerlekli bisikletler ise yüksek tekerlekli bisikletlerin yarattığı güvenlik sorununa bir çözüm sundu. Daha alçak yapılı olan bu modeller, kadınların elbise ile bisiklet kullanmasını kolaylaştırdı. Tasarım açısından pratik olsa da büyük kitlelere hitap etmedi.
1885 yılına gelindiğinde, İngiliz mucit John Kemp Starley, günümüzdeki modern bisikletlerin atası olan “Güvenli Bisiklet”i üretti. Bu model, iki tekerleği eşit büyüklükte ve zincir tahrikli bir tasarıma sahipti. “Penny Farthing”e göre çok daha güvenli, manevra kabiliyeti yüksek ve hızlı bir model olan bu bisiklet, büyük ilgi gördü ve hızla tüm dünyaya yayıldı. Güvenli bisikletin başarısı, yüksek tekerlekli tasarımların sonunu getirdi.
1868 yılında Fransız Traffault, tekerleklerin kauçukla kaplanması fikrini geliştirerek sürüş konforunu önemli ölçüde artırdı. Ayrıca 1888’de kablolu frenlerin icadıyla birlikte arka tekerleğin pedallardan bağımsız hareket edebilmesi sağlandı. Bu yenilikler, bisiklet sürüşünü çok daha güvenli ve konforlu hale getirdi.
1977 yılında, dağ bisikletleri üretilmeye başlandı. Bu modeller, zorlu arazilerde kullanılmak üzere geliştirilmişti. Kalın lastikleri, sağlam gövdeleri ve vites sistemleriyle engebeli yollarda sürüşü kolaylaştıran dağ bisikletleri, bisiklet dünyasında yeni bir dönemin kapılarını açtı.
1990’lı yıllarda elektrikli bisikletler popülerleşmeye başladı. İlk prototipleri 1890’larda tasarlansa da seri üretimi ve geniş kullanımı 90’lı yıllarda gerçekleşti. Elektrik motoru yardımıyla çalışan bu modeller, kısa mesafeli ulaşımı kolaylaştırarak modern şehir hayatının en önemli sürdürülebilir ulaşım araçlarından biri oldu.
Bisiklet rekorları
Bisiklet dünyası, tarihi boyunca ilginç tasarımlara sahne oldu. Tek tekerlekli bisikletler (monocycle), tandem bisikletler ve hatta su üzerinde hareket edebilen bisikletler gibi modeller, bu araçların ne kadar yaratıcı bir şekilde kullanılabileceğini gösterdi.
Bazı modeller, rekorlarla da dikkat çekti. İşte öne çıkanlar…
● İngiliz bisikletçi Neil Campbell, özel yapım bisikletiyle saatte 280 kilometre hız yaptı. Bisikletle en yüksek hıza ulaşan Campbell, Guinness Rekorlar Kitabı'na girdi.
● Hollandalı Mijl Van Mares Werkploeg, 35,79 metre uzunluğunda bir bisiklet üreterek dünyanın en uzun bisikleti unvanıyla 2015’te Guinness Rekorlar Kitabı'na girdi.
● Juliana Buhring, 2012 yılında adını Guinness Rekorlar Kitabı’na “dünyanın çevresini en kısa sürede bisikletiyle dolaşan kadın” olarak yazdırdı. Napoli’den başlayan yolculuğunu dört kıtadaki 19 ülkede, 144 gün süreyle, 29 bin 70 km bisiklet sürerek tamamladı.
● Jeff Peeters tarafından tasarlanan, iki traktör tekeri ve bir iskelet yapısından oluşan 860 kilogram ağırlığındaki dünyanın en ağır bisikleti, 2016 yılında Guinness Rekorlar Kitabı’na girmeye hak kazandı.
● 2017 yılında 164,95 km/s hızla Nikaragua'da bulunan Corro Negro yanardağından aşağı inen 36 yaşındaki Markus Stöckl, toprak zeminde en yüksek hıza ulaşan dağ bisikletçisi oldu.
● 2022’de bisiklet üreticisi DirtySixer, çok uzun boylu ve kilolu kişiler için dünyanın en büyük elektrikli bisikletini üretti. Firma daha önce ABD’de Shaquille O’Neal, Lebron James ve Kevin Durant gibi basketbolcular için de bisiklet üretmişti. 36 inç jantlar üzerine kurulan bu bisikletin, 250W gücündeki Shimano E8000 elektrik motoru bulunuyor.
● 2024 Hareketlilik Yılı kapsamında, Beykoz Spor Ormanı'nda 1653 bisikletle "Dünyanın En Uzun Bisiklet Hattı" oluşturuldu ve bu rekorla Guinness Rekorlar Kitabı'na girildi.
