Türk havacılığının gelişmesine ömrünü adamış olan Vecihi Hürkuş, bu yıl 126 yaşında. İlk Türk uçağı “Vecihi K - VI”yı tasarlayan Hürkuş’un başarıları saymakla bitmiyor.
Vecihi Hürkuş kimdir?
Hicri takvime göre 6 Kanunusani 1311, miladi takvime göre 18 Ocak 1896 yılında doğan Vecihi Hürkuş, İstanbul doğumlu. Babası İstanbullu gümrük müfettişi Ali Feham Bey, Hürkuş henüz üç yaşındayken vefat etmiş. Bulgaristan doğumlu genç yaşta dul kalan Zeliha Niyir Hanım çocuklarını amca ve dayı gibi diğer aile bireylerinin yanında büyütmek zorunda kalmış.
Dolu dolu bir eğitim hayatı geçiren baştayyareci ilkokulu Bebek’te okuduktan sonra Üsküdar’da Füyuzati Osmaniye Rüştiyesinde ve Üsküdar Paşakapısı İdadisi’nde eğitimini tamamladı. Bu okullardan sonra Tophane Sanat Okulu’nu bitiren Vecihi Hürkuş, gönüllü olarak 1912 yılında Balkan Harbi’ne katıldı. Eniştesi Kurmay Albay Kemal Bey’in yanında yaptığı bu gönüllü çalışmadan sonra ise İstanbul Ordu Komutanlığının görevlendirmesi ile Beykoz Serviburun’da yer alan esir kampında kumandanlık görevine başladı.
1916 yılında pilot diplomasını aldı
Kumandanlık görevinden sonra Tayyare Makinist Mektebini bitiren Hürkuş, Birinci Dünya Şavaşı’nda Bağdat Cephesi’nde makinist olarak görev aldı. 2 Şubat 1916 yılında orada yaşadığı bir uçak kazasının ardından yaralı olarak İstanbul’a döndü. Çalışmayı asla elden bırakmaya Vecihi Hürkuş, tedavisinden sonra Yeşilköy’de bulunan Tayyare Mektebi’ne başladı. İlk uçuşunu bu okulda 21 Mayıs 1916 tarihinde yaptıktan sonra 15 Kasım 1916’de pilot diplomasını alarak mezun oldu.
Birçok savaşta yer alarak üstün başarılar gösterdi
Daha önce Bağdat Cephesi’nde savaşan Vecihi Hürkuş, 1917 yılında Kafkas Cephesi’nde Yedinci Tayyare Bölüğü’ne atandı. Burada bir Rus uçağını düşürerek tarihe uçak düşüren ilk Türk olarak adını yazdırdı. Bu olaydan sonra kendi kullandığı uçak Ruslar tarafından düşürüldü.
Görsel Kaynak: thk.org.tr
Düşen uçak Rusların eline geçmesin diye yaktı ama kendi Ruslara esir düştü. Esir olarak gönderildiği Hazar Denizi’nde bulunan Nargin Adası’ndan Azeri Türklerinin yardımıyla kaçtı. Kaçtıktan sonra iki ay boyunca yaya olarak ilerleyerek Musul’a ulaştı. Birinci Dünya Savaşı sonlarına doğru Hava Müdafaa Bölüğü’ne tayin edildi. Vecihi Hürkuş bu dönem bir avcı uçağı tasarımı yapmıştı ama Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalamasının ardından bu proje yarım kaldı.
Mondros Ateşkes Antlaşması ve İstanbul’un işgalinin ardından pilot Hürkuş Milli Mücadele’ye katılmaya karar verdi. Bunun yollarını ararken esaretten dönen askerlerle Harem’den kalkan bir gemiyle Mudanya’ya oradan da Konya’ya ulaştı. Sivil pilot olarak Milli Mücadele’ye dahil olan Hürkuş Kurtuluş Savaşı boyunca birçok başarılı keşif uçuşu gerçekleştirdi ve bir Yunan uçağını düşürdü.
Kurtuluş Savaşı boyunca gösterdiği başarı ve kahramanlıklardan dolayı TBMM tarafından üç kere takdirnameye layık görüldü ve İstiklal Madalyası ile ödüllendirildi.
İlk Türk uçağını tasarlayıp üreterek adını tarihe yazdırdı
Vecihi Hürkuş, tüm ömrünü havacılığın gelişmesi üzerine adamış bir kişilik. Bu yöndeki çalışmaları da ölene kadar devam etti. Kurtuluş Savaşı sonrası uçak tasarımlarına yoğun olarak odaklanan Hürkuş, Yunanlılardan kalan uçak malzemeleri ile 1924 yılında ilk Türk uçağı “Vecihi K - VI”yı üretti.
Ancak uçağın ilk uçuş süreci oldukça sıkıntılı geçti. Uçuş için izin isteyen pilot, uçabilirlik sertifikası vermesi gereken heyetten uçağı kontrol edebilecek yetkinlikte bir kişi olmadığı için izin alamadı. Sonunda teknik heyetten bir kişinin "Vecihi, biz sana bu lisansı veremeyiz. Uçağına güveniyorsan atla, uç, bizi de kurtar." demesi üzerine izinsiz olarak ilk uçuşunu yaptı. 25 Ocak 1925 tarihinde gerçekleşen bu uçuş izinsiz olduğu için cezalandırıldı. Bu cezadan sonra hava kuvvetlerinden ayrılan Hürkuş, uçağını geri alamadı.
Türkiye’de havacılığın gelişmesi için Avrupa’da uçak fabrikalarını gezdi
1925 yılı şubat ayında Türk Tayyare Cemiyeti’nde ilk ve tek pilot olarak kurucuların arasında yer aldı. Aynı yıl “Baştayyareci” unvanını aldı. Bu cemiyet, Türkiye’de havacılığı geliştirmeyi ve havacılık sevgisini yaymayı amaçlıyordu ancak henüz bir uçak yoktu. Bu amaçla bir bağış kampanyası tüzüğü hazırlandı ve 10 bin Türk Lirası bağış yapan kişinin isminin ilk uçağa verilmesi karar verildi. İlk 10 bin TL’lik bağış Ceyhan ilçesinden geldi. Vecihi Hürkuş, Ceyhan uçağıyla yurt içi bağış uçuşlarına başladı.
Cemiyetin yurt içi çalışmalarının yanında yurt dışı çalışmaları da devam etti. Vecihi Hürkuş ve cemiyet üyelerinden oluşan bir heyet Avrupa’ya uçak fabrikalarını incelemek üzere gönderildi. Bu gezide, Almanya’da Junkers ve Rohrbach ve Fransa’da Breguet ve Potez, Hanriot gibi uçak fabrikaları incelendi. Vecihi Hürkuş, Türkiye’ye geri döndüğünde cemiyet istifa etmiş, projeler rafa kaldırılmış ve ellerindeki uçak hava kuvvetlerine verilmişti.
TOMTAŞ ile Türkiye’de ilk havayolu ulaşım uçuşlarını yaptı
Cemiyetin dağılması üzerine Hürkuş, yeni kurulan TOMTAŞ fabrikasında “Junkers” model uçaklar üzerine çalışmalar yürütmeye başladı. 1927 yılında Ankara - Kayseri arası ilk yolcu uçuşlarını gerçekleştirdi. Uçuşlarda TOMTAŞ’ın 14 kişilik 3 motorlu “Junkers G.24” ve 6 kişilik tek motorlu “Junkers F.13” uçakları kullanıldı.
Yeni uçak model ve tasarımları üzerine çalışmalarına devam eden Hürkuş, Kadıköy’de bir keresteci dükkanında “Vecihi XIV” modelini üç ay içinde üretti. Tek motorlu iki kişilik bu uçak Türkiye’nin ilk sivil uçağı ve pilotun kendi ürettiği ikinci uçak oldu. Spor ve eğitim uçağı olan “Vecihi XIV” ilk uçuşunu Fikirtepe’de büyük bir basın topluluğu ve kalabalık önünde 27 Eylül 1930 tarihinde gerçekleştirdi.
Vecihi Hürkuş’un çalışmaları tüm hızıyla devam etti. 1932 yılında, ikisi kız olmak üzere 12 öğrencinin kayıt olduğu ilk Türk sivil havacılık okulu Vecihi Sivil Tayyare Mektebi’ni kurdu. 1951 yılında ise arkadaşlarıyla Türk Kanadı şirketini; 1954 yılında ise Hürkuş Hava Yollarını kurdu. Uçuş seferi olmayan şehirlere sefer düzenlemeyi amaçlayan şirket, gerekli izinleri alamayınca posta dağıtımı yapmak istedi ancak bir süre sonra kapatıldı.
Hürkuş elinde kalan son uçağı “TC - ERK”i Maden Tetkik Arama Enstitüsü'nün kullanımına vererek Güneydoğu Anadolu’daki toryum ve fosfat aramalarına destek oldu. Tüm ömrünü havacılığa adayan Vecihi Hürkuş 16 Temmuz 1969’da beyin kanaması geçirerek hayata gözlerini kapadı.
Quick Sigorta Kefalet Sigortası
Kefalet Sigortası Elektronik ihalelerde de geçerli
Quick Sigorta, özellikle Kamu ihale süreçlerinde özel sektörün teminat ihtiyaçlarını karşılayabilmek, bankalar tarafından düzenlenen teminat mektuplarına alternatif yaratmak, bu şekilde kredi limitlerinin başka alanlarda kullanılmasını sağlamak üzere reel sektörün elini rahatlatmak adına özel sektöre önemli bir enstrüman kazandırdı.
Türkiye’de bir ilk olarak firmalar ihalelere katılırken teminat mektubu yerine Quick Sigorta Kefalet Sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetlerini sunabiliyorlar.
Detaylı bilgi için: quicksigorta.com/kefalet-sigortasi
