Travma Sonrası Stres Bozukluğu nedir?
Kişiyi aşırı korkutan, çaresizlik hissi yaratan, çoğu kez olağandışı ve beklenmedik olayların yol açtığı etkilere ruhsal travma deniyor. Kişi hayatında sıkıntı ve üzüntü yaratan pek çok olayla karşılaşsa da bunların tümü ruhsal travma yaratmak durumunda değil ancak kişide bir travma oluşmuşsa başa çıkılması zor durumlar yaratabilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), travmatik olaylardan sonra gerçekleşen ve insanın kendini ya da başkalarının hayatını ve güvenliğini tehdit eden psikolojik bir rahatsızlık. Bu durumlara örnek olarak, savaşlar, doğal afetler, kazalar, ölümcül hastalıklar, fiziksel ya da cinsel şiddet gösterilebilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğunun belirtileri arasında uykusuzluk, kabus görme, olayla ilgili anıların rahatsız edici biçimde sık sık hatırlanması, sürekli olarak olayın tekrarlanacağı korkusu ve bu nedenle diken üstünde hissetme, kolay irkilme, çabuk sinirlenme, gelecekle ilgili plan yapamama, yabancılaşma (başkaları beni veya yaşadıklarımı anlamıyor hissi), olayı hatırlatan durumlarda huzursuz olma ve bu durumlardan kaçınma bulunuyor.
TSSB nasıl ilerliyor?
Yukarıda bahsi geçen belirtiler travmayı izleyen günlerde görülse de kimi durumlarda birkaç hafta içinde kendiliğinden geçebiliyor. Ancak bazı kişilerde aylarca hatta ve hatta yıllarca sürebiliyor. Örneğin Vietnam Savaşı’ndan dönen Amerikalı askerlerin savaşta yaşadıkları olaylardan aylarca, yıllarca kurtulamaması birçok araştırmanın konusu oldu.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu görülen kişilerde aynı zamanda başka psikolojik rahatsızlıklar da eşlik edebiliyor. TSSB ile birlikte en çok depresyon görülürken, depresyonun dışında anksiyete bozuklukları, alkol ve madde kullanımı da görülebiliyor. Daha önceden herhangi bir psikolojik rahatsızlık geçiren kişilerde ise travma sonrası geçirilen hastalık tekrar ortaya çıkabiliyor. TSSB dışında ikinci bir ruhsal hastalık varsa hem kişinin yaşadığı sıkıntı ve işgücü kaybı artar hem de daha yoğun ve daha uzun süreli tedavi gerekebilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu tedavi edilebilir
Bir uzman tarafından Travma Sonrası Stres Bozukluğu teşhisi konulduktan sonra tedaviye en kısa sürede başlanılması gerekiyor. Psikiyatrist gözetiminde verilen ilacın yanı sıra çeşitli terapilerle de TSSB’nin etkilerini azaltmak mümkün.
● İlaç Tedavisi: Travma etkilerini şiddetli bir şekilde yaşayan kişilere uygun bir antidepresan tedavisi başlanabilir. Tedavide kullanılan ilaçlar kişinin duygu durumunu düzenleme, aşırı uyarılmayı azaltma, öfke kontrolünü sağlama, düşünce içeriklerini düzenleme gibi birçok semptomla ilişkili yarar sağlayabilir. Tedavi süresi hekim tarafından belirlenmelidir.
Derin TMS: Derin TMS, ilaçsız bir yöntem. Kafatasına yerleştirilen bir mekanizmayla kafatasının altına sinyaller gönderilerek hedef bölge uyarılıyor. Böylece, elektriksel aktiviteyle çalışan nöronlar, manyetik uyarım sayesinde aktif hâle geliyor. Aktif hâle gelmesiyle birlikte travmatik hatıraların anımsanması ve bunun uzman eşliğinde konuşulmasının travmanın yükünü önemli derecede azalttığı düşünülüyor.
EMDR: Travma tedavisinde en etkili yöntemlerden biri olan EMDR Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme olarak adlandırılıyor. Bu yöntemde amaç travmatik olayın olumsuz etkilerine duyarsızlaşmasını ve olumlu bir şekilde olayı yeniden işlemesini sağlamak. Bu teknikte hastanın olay anında aslında işlememiş olduğu duygusal, görsel, bedensel anıların işlenmesi hedefleniyor.
Bilişsel Davranışçı Terapi: Bilişsel Davranışçı Terapi, özellikle travma tedavisinde alıştırma yani “exposure” terapisi ve sistematik duyarsızlaştırma tekniklerini kullanıyor. İki teknikte de kişinin travma ile ilgili imgeler ve durumlarla sistematik ve kontrollü bir şekilde yüzleşmesini sağlayarak kişinin duyarsızlaştırılması ve travmatik etkilerin aşamalı olarak azaltılması amaçlanıyor.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu ölçeği nedir?
TSSB ölçeği, bir uzman tarafından uygulanan ve yaşanan travmanın boyutlarını anlamak için içinde travmayı oluşturan olay ve sonrası ile ilgili birtakım sorular barındırıyor. Çıkan sonuca göre teşhis konularak tedaviye başlanıyor.
