Dış görümündeki ufacık kusurlar hakkında bile düşünmeden duramayan ve bu düşüncelerle hayatı kendine zindan eden insanlar tanımışsınızdır mutlaka. Diamorfofobi yani beden algısı bozukluğu, kişinin düşüncelerini ve eylemlerini ele geçirebilen önemli bir psikolojik rahatsızlık olarak tanımlanıyor.
Kusurları düşünmeye ve düzeltmeye çok zaman harcanıyor
Çoğu insan için dış görünüş önemli olsa da bahsedeceğimiz rahatsızlık bunun çok ötesinde bir durum. Beden algısı bozukluğu veya beden dismorfik bozukluğu olarak da bilinen dismorfofobi, kendi bedeninizi nasıl gördüğünüzle ilişkili bir psikolojik rahatsızlık. Kişinin nasıl göründüğüyle ilgili ciddi kaygılara, olumsuz fikirlere, yaşamında da ciddi aksamalara dayanan bu zihinsel durum; düşünceleri ve eylemleri ele geçirebiliyor. Dismorfofobi yaşayan kişiler, ufak bir estetik mutsuzluğu bile kocaman bir sorun halinde yaşayabiliyor veya mutsuz olduğu bir kusura değil aslında var olmayan birçok kusura odaklanabiliyor. Kendine zarar vermeye veya intihara kadar gidebilen bu rahatsızlıkta kişi, kusurları düşünmek veya kusurları düzeltmek için çokça zaman harcayabiliyor.
Dismorfofobi nedenleri arasında sosyal medya da var
Genellikle ergenlikte veya erken yetişkinlikte görülen dismorfofobi, yetişkinlikte de ortaya çıkabiliyor. Uzmanlar özellikle ebeveynlere, çocuklarının fiziki görünümüyle ilgili negatif söylemlerden, eleştirilerden ve davranışlardan kaçınmalarını öneriyor. Erkeklerde de görülen bu rahatsızlık, kadınlarda daha çok izleniyor. Yapılan araştırmalar ışığında dismorfofobi rahatsızlığın görülmesinde birkaç faktörün etkili olduğu düşünülüyor. Birinci derece akrabada görülen benzer bir durum, normalden farklı çalışan beyin aktiviteleri, sosyal medya ve popüler akımlar, istismar veya zorbalık gibi travma içeren çocukluk deneyimleri; dismorfofobiye neden olabiliyor. Beden algısı bozukluğu yaşayan kişilerde eş zamanlı olarak anksiyete, depresyon, yeme bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk ve farklı bağımlılıklar da izlenebiliyor.
Dismorfofobi belirtileri değişkenlik gösterebiliyor
- Uzmanlar, dismorfofobi semptomlarının çok farklı boyutlarda ve şekillerde olabileceğini belirtiyor ve en yaygın görülen belirtileri şöyle açıklıyor:
- Çok sık görünümü değiştirmek; mesela saç şekli ve rengiyle, kıyafet tarzıyla takıntılı derecede ilgilenmek.
- Görünümü çok sık kontrol etmek, nasıl göründüğünü anlamak için sıkça aynaya bakmak. Mükemmel görünüm için çabalamak.
- Kendini aynada veya fotoğraf karesinde asla görmek istememek. Eğer görürse kaygı ve panik atak belirtileri yaşamak.
- Çevredeki insanlar fark etmese de veya önemsiz olduğunu söylese de bir kusur üzerinde çok fazla düşünmek.
- Sürekli olarak başka insanların dış görünüşüyle kendininkini kıyaslamak.
- Başkalarının sürekli olarak kişinin kusurlarına baktığını düşünmek.
- Kusurların görüleceği düşüncesiyle sosyalleşmekten kaçınmak.
- Kusurları düzeltmek adı altında sürekli estetik müdahaleler yaptırmak ve yapılan operasyonlardan tatmin olmamak.
- Gerekli olmadığı halde sürekli makyaj yapmak veya diyetler uygulamak.
- Kusurları “iğrenç”, “mide bulandırıcı”, “utanç verici” olarak tanımlamak.
- Sık sık kendine zarar vermeyi düşünmek.
Dismorfofobi teşhisi koymak kolay değil
Uzmanlar oldukça yaygın olan dismorfofobinin teşhisini koymakta zorlanabiliyor. Çünkü kişi yaşadığı bu durumu önemsiz görürken psikolojisini ve hayatını yoğun biçimde etkileyen bir rahatsızlık olduğunu asla fark etmiyor. Dolayısıyla bir uzmana başvurmuyor veya başvurmaya çekiniyor.
Dismorfofobi tedavisinde psikoterapi ve antidepresan ilaçlar kullanılabiliyor. Rahatsızlık tam olarak tedavi edilmese de etkileri ortalama yüzde 80 oranında azalabiliyor; yaşam kalitesi artabiliyor. Tedavi sayesinde rahatsızlığın yüksek seyrinin tekrar nüksetme riski düşüyor. Kendinizde veya bir yakınınızda benzer belirtileri gözlemliyorsanız, bir uzmana başvurmanız veya başvurmaya teşvik etmeniz öneriliyor. Özellikle en başta görülen hafif belirtilerin, bir süre sonra önemli ve hayatı etkileyecek önemli belirtilere dönüşebileceğinin altı çiziliyor.
Kaynak:
