Bursa’da yapılan bir araştırma ile ışık kirliliğiyle Türkiye’de yıllık 400 milyon TL değerindeki enerjinin boşa gittiği tahmin ediliyor. Peki ışık kirliliği nedir, hem cebimize hem sağlığımıza ne gibi etkileri var ve dünya bu sorun karşısında neler diyor?
Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği tarafından yapılan “Bursa Işık Kirliliği Araştırma Projesi”, kullanılmayan alanların aydınlatılması, kullanılan alanlarda gereğinden fazla aydınlatma yapılması gibi nedenlerle Bursa’da yaklaşık 21 milyon TL değerindeki enerjinin boşa gittiğini ortaya koydu ve araştırmaya göre Türkiye’de de yıllık 400 milyon enerjinin boşa gittiği tahmin ediliyor.
Nüfusun artışı, teknolojinin gelişmesi ve tüketimin artması gibi faktörler dış aydınlatmanın elektrik tüketimindeki payını her geçen gün artırırken son yıllarda ışık kirliliği de önemli bir çevre sorunu olarak öne çıkmaya başladı.
Samanyolu galaksisini görmüyoruz
Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği, Bursa özelinde yaptığı araştırma ile kirliliğinin hem ekonomiye hem de insan sağlığına olan olumsuz etkilerini gözler önüne seriyor. Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği tarafından, Bursa Büyükşehir Belediyesi, Bursa Amatör Astronomi Derneği ve isikkirliligi.org işbirliğiyle yapılan araştırmada Bursa genelinde ışık kirliliği ölçümleri yapıldı.
Kent nüfusunun yüzde 90’ının yaşadığı 1021 farklı noktada yapılan ışık kirliliği ölçümlerinin sonucunda ise bir “ışık kirliliği haritası” oluşturuldu. Işık Kirliliği Araştırma Projesi Sonuç Raporuna göre 2016 yılında güncellenen ABD Hava Kuvvetleri Savunma Meteoroloji Uydusu Programı ile yeryüzünün uzaydan elde edilen gece görüntüleri kullanılarak elde edilen bilimsel verilere de yer verildi.
Bu verilere göre, Türkiye nüfusunun yüzde 97,8’i ışık kirliliği altında yaşıyor ve nüfusun yüzde 49,9’u Samanyolunu hiç görmüyor.
Projenin sonuç raporunda, Uluslararası Karanlık Gökyüzü Birliği’nin yaptığı bir araştırmaya göre, dış aydınlatmalarda ışığın yüzde 30 kadarı boşa gidiyor. Güncel rakamlara göre, bu yanlış uygulamaların maliyeti ABD’de yılda 3,5 milyar dolar, İngiltere’de ise 53 milyon sterlin tutarında enerji kaybına neden oluyor.
Türkiye’de henüz böyle büyük ölçekte bir çalışma yapılmış değil. 1997 yılında yapılan çalışmada uydu görüntüleri kullanılarak bazı şehirler için hesaplar yapılmış, İstanbul’dan 13,6 milyon kilovatsaat, Ankara’dan 6,8 milyon kilovatsaat ve Bursa’dan ise 1,8 milyon kilovatsaat elektrik enerjisinin uzaya gönderildiği hesaplanmış.
Aradan geçen 20 yıllık süre içinde ise bu değerlerin çok daha büyük rakamlara ulaştığı görülüyor. 2012 yılında Eskişehir kent merkezinde ve 2017 yılında Bursa ili Nilüfer ilçesinde yapılan çalışmaların sonuçlarına göre tüm Türkiye’de bugün itibariyle yaklaşık yıllık 400 milyon TL tutarında enerjinin boşa gittiği tahmin ediliyor.
Son yapılan araştırmaya göre, Bursa’da yanlış aydınlatmadan kaynaklı kaybolan toplam ışık miktarı yıllık 759,3 milyon lümen, ekonomik karşılığının ise 21,13 milyon TL.
Fazla ışık şişmanlatıyor
Rapor, ışık kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki etkilerini de gözler önüne seriyor. Rapora göre gece maruz kalınan fazla ışık, aşırı kilolu olma (obezite), depresyon, uyku bozukluğu, diyabet, meme kanseri ve başka hastalıklara yakalanma riskini artırıyor. 24 saatlik gündüz/gece döngüsü, canlıların fizyolojik süreçlerini belirleyen, biyokimyasal mekanizmaları denetleyen biyolojik saatini etkiler. Gece karanlıkta salgılanan melatonin hormonu, vücudun biyolojik saatini koruyup ritmini ayarlar, kansere karşı koruyucu direncini artırır. Sadece geceleyin ve karanlıkta salgılanan melatonin hormonunun bilinen etkileri şöyle sıralanabilir; hücreleri yenileyici, yaşlanmayı geciktirici ve antioksidan özelliğe sahiptir; uykuyu tetikler, bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, kolesterolü düşürür ve tiroit, pankreas, kadın ve erkek üreme sistemleri ile böbreküstü bezlerinin düzgün çalışmasına yardımcı olur. Aydınlık süresinin uzaması veya aniden ışığa çıkılması melatonin salınımını baskılar, üretimini durdurur.
Benzer şekilde, gece vardiyasında çalışan kadınlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar, meme kanseri riskinin arttığını gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), biyolojik saat bozulmasına sebep veren vardiya çalışmalarını olası kanserojen olarak listelemiş durumda. Lösemi ve diğer kanserlere yakalanan kişilerin özellikle tedavi süreçlerinde kesinlikle karanlık ortamda yatırılmalarının/uyumalarının istenmesinin sebebi de bu gerçeklere dayanıyor.
Işık kirliliğinin dünyadaki yankıları
ABD’nin Tuscon eyaletinde bulunan International Dark-Sky Association’dan John Berentine, kontrollü olması kaydıyla LED’lerin ışık kirliliğini azaltabileceğini söylüyor. Işık kirliliğini azaltmaya yönelik çalışmaların olmamasının da yıkıcı etkileri olacağına dikkat çekiyor. Yine International Dark-Sky Association’dan Amanda Gormley ışık kirliliğine karşı şu ifadeleri kullanıyor:
“Gecenin ve gökyüzünün kayboluşu bize bağlı. Doğal ve temel olan bir şeyi kaybediyoruz. Gece gökyüzüne erişimimizi kaybettiğimizde, kendimizden bir parça da kaybediyoruz.”
Yine ABD’de bulunan Connecticut Üniversitesi’nde yıllardır ışık kirliliği ve insan sağlığı arasındaki bağlantıları inceleyen epidemiyolog Richard Stevens, “İnsan fizyolojisi gece karanlığına bağlıdır, uykuya değil. İhtiyacımız olan şey daha uzun bir fizyolojik gece süresidir.” diyor. Stevens, çevremizde birçok yapay ışık olduğunu, retinamızın sürekli bu ışıkların fotonlarına maruz kaldığını, bunun da sirkadiyen ritmimizi bozduğunu söylüyor ve ekliyor: “Neredeyse hepimiz, bir elektrik kesintisi olmazsa gecenin belli saatlerinde uyanığız. Aksi takdirde penceremizin giren bir ışık her zaman var. Ne kadarı az veya fazla bilemiyoruz. Şu an araştırmamızın en önemli kısmını bu oluşturuyor.”
Quick Sigorta
Trafik Sigortası, Kasko, DASK gibi birçok ürünü ekonomik, hızlı, güvenli ve anlaşılır biçimde sunan yeni nesil dijital sigortacılık!
Detaylı bilgi için:
