Kadıköy Belediyesi’nin bir yıl önce hayata geçirdiği Afet Eğitim Parkı, deprem bilincini, birebir gerçek similasyonlarla, eğlenceli ve eğitici oyunlarla katılımcılarına ücretsiz olarak aktarıyor.
26 Eylül 2019’da yaşadığımız 5.8’lik İstanbul depremi, deprem gerçeğini bize bir kez daha hatırlattı. Yıkıcı 1999 depreminden sonra yaşadığımız ancak yıllar içinde unuttuğumuz kaygılar, tekrar su yüzüne çıktı. Yaşadığımız binaların sağlamlığı, bina zeminlerinin yapısı, fay hatlarının yakınında bulunan evlerin dayanıklılığı tekrar incelenmeye başlandı. Tüm bu kaygılarla birlikte gelen araştırmaların dışında, bireysel deprem farkındalığımızın da ne kadar yetersiz olduğu ve büyük İstanbul depremine ne kadar hazırlıksız olduğumuz da bir kez daha ortaya çıktı. Kadıköy Belediyesi’nin 2019 yılında hayata geçirdiği Afet Eğitim Parkı, bireysel farkındalığı artırmak ve deprem sırasında yapılması gerekenlerle ilgili eğitim vermek adına çok önemli bir görev üstleniyor. Kadıköy Belediyesi Afet Yönetim Bürosu Sorumlusu ve belediyenin arama kurtarma takımı lideri Hakan Özdemir, 2005 yılından beri afetler üzerine çalışmalar yürütüyor. Özdemir, Kadıköy’deki afet çalışmalarının planlanması, birimlerin acil durum planlarının hazırlanması, birimlerin ve Kadıköy halkının eğitimleri konusunda hizmet veriyor. Hakan Özdemir, Afet Eğitim Parkı’nın niteliği ve depreme İstanbul halkının ne kadar hazır olduğuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.
Afet Eğitim Parkı ne zamandan beri hizmet veriyor?
Park tam olarak bir yıl önce 11 Ekim 2018 yılında açıldı. Ancak projenin hazırlanma süreci 2011 yılına kadar uzanıyor. Başlangıçta yurt dışında bu konuda yapılmış projeleri araştırdık. Japonya’da bu tarz parklar olduğunu gördük ki sistemlerini inceleyip Türkiye’ye uyarladık ve bu parkı dizayn ettik. Eksiklerimiz var ama bu bir yılda temel eğitimlerimizin hepsini verebilir hale geldik.
Parkta verilen temel eğitimler hakkında bilgi verir misiniz?
Parkta verdiğimiz üç tür temel eğitimimiz var. İlkokul 4’üncü sınıf ve üzeri öğrencilere sabahları parkımızda eğitim veriyoruz. İlk olarak deprem simülatörleri ile başlıyoruz. Simülatöre girmeden önce öğrencilere deprem öncesi yapılması gerekenleri anlatıyoruz. Sonrasında simülatörün içine girip bir deprem ortamı yaratıyor ve verdiğimiz bilgilerin uygulamasını yapıyoruz. İkinci temel eğitim için diğer istasyonumuza geçiyoruz. Burada beş boyutlu bir sinemamız var. Sinemada deprem üzerine eğitim veren bir film gösteriyoruz. Gösterim sırasında eğitmenler depremle ilgili bilgiler veriyor, sohbetler ediliyor. Üçüncü olarak da oyun temelli bir eğitimimiz oluyor. Bu oyunun adı “Afet çantam hazır, eşini bul” eğitimi. Bu eğitimde de eğlenerek ve oyunlar oynayarak afetler hakkında temel bilgileri öğretiyoruz. Her istasyonda toplam 20 dakika eğitim veriliyor. Yani toplamda bir saatte katılımcı öğrencilere temel bilgileri aktarmaya çalışıyoruz. Tabii ilkokul 5’inci sınıftan sonraki öğrencileri yangın söndürme simülatörleri aracılığı ile basit yangın söndürme tekniklerini de gösteriyoruz.
İleriki yaşlardaki öğrenciler için eğitimleriniz nasıl?
Öğleden sonra gruplarımızda genelde liseler ve özel okullar oluyor. Bu gruplara yetişkin muamelesi yapıyoruz. Onlara bir saatlik teorik Temel Afet Bilinci eğitimini veriyoruz. Sonra simülatörde deprem sırasında yapılması gerekenleri uygulamalı anlatıyor ve sinema, yangın eğitimlerini de veriyoruz. Bu eğitimimiz toplamda iki saat sürüyor.
Yetişkinler için ne tür eğitimleriniz var?
Bir de cumartesi gruplarımız var. Orada da internet üzerinden yapılan bireysel başvuruları bir araya topluyoruz. Bu çalışmalara genellikle yetişkinler geliyor. İş yerleri ve kurumlar toplu olarak eğitimlere katılabiliyor. İş güvenliği kapsamında da eğitimler vermeye başladık. İş yeri çalışanlarını afet planı hazırlanması, tahliye ve yangın üzerine eğitiyoruz.
En kapsamlı afet eğitiminiz hangisi?
Yakın zamanda hayat geçirmeyi planladığımız çok kapsamlı ve üst düzey bir eğitimimiz var. Bu eğitim toplamda 21 saat sürecek. Katılımcıları cumartesi günü 15.00’da alıp pazar gece 12.00’a kadar burada ağırlayacağız. Tüm eğitim planını hazırladık ve yakında bu projeyi hayata geçireceğiz. Bu eğitimde sadece depremi değil, kamp hayatını ve çadır kurmayı da öğreteceğiz. Astronom bir arkadaşımız, yıldızları anlatıp “Güneş saati nasıl yapılır?” gibi faydalı bilgiler verecek. Tek şartımız katılımcıların gelirken afet çantalarını da getirmeleri. Çünkü tüm bu 21 saati o çantada olanlarla geçirmelerini istiyoruz.
Eğitimlerinizde en dikkat ettiğiniz konu nedir?
Eğitimlerimizi klasiğin dışına çıkarmaya özen gösteriyoruz. Bir powerpoint sunumuyla eğitim vermek yerine oyunlarla, eğlenceyle bir şeyleri öğretmeye çalışıyoruz. İstiyoruz ki buraya gelenler bir kazanım elde edip buradan ayrılsın. Bu nedenle katılımcılardan eğitimin sonunda kendileri için bir Aile Afet Planı hazırlamalarını istiyoruz.
Ekibinizin park dışında başka eğitici aktiviteleri de oluyor mu?
Okullara gidip verdiğimiz eğitimler de oluyor. Ayrıca Kadıköy Belediyesi Çocuk Sanat Merkezi ile Bir Afet Masalı isimli eğitici bir müzikal sahneye koyduk. Afet çantası, deprem, eşyaların sabitlenmesi, duman alarmı, yangın ve kaçış planı olmak üzere toplam altı şarkıdan oluşan bir müzikal bu. Müzikalde öğrencilere şarkılar ve küçük hikayelerle afetlerden önce alınması gereken önlemlerin yanında afet sırasında ve sonrasında nasıl davranılması gerektiğini anlatıyoruz. Müzikalde rol alanların tümü arama kurtarma takımımızın üyeleri.
Verdiğiniz tüm bu eğitimler ücretli mi?
Hayır, hepsi ücretsiz. Sadece şirketlere verdiğimiz eğitimlerde durum değişecek. Bugüne kadar o eğitimleri de ücretsiz veriyorduk. Yakında bu konuyla ilgili meclisten bir yasa çıkacak. Yasa yürürlüğe girdikten sonra çok sembolik bir ücretle bu eğitimleri gerçekleştireceğiz.
Eğitim verdiğiniz kişi sayısı nedir?
Her hafta eğitim verdiğimiz kişi adedi değişiklik gösteriyor ama genelde haftada 150-200 arası öğrenci ve 50’ye yakın yetişkin eğitiyoruz. Bu yıl şu ana kadarki toplam rakamımız 6 bin 200 kişiye ulaştı. Bunların 3 bini park eğitimleri, 3 bin 200’ü dışarıda verdiğimiz eğitimler. Bu rakamın sene sonuna kadar 10 bin civarı olmasını bekliyoruz. Son 5.8’lik deprem sonrası deyim yerindeyse nefes alacak zaman bulamıyoruz. Özellikle sabah eğitimlerimiz tamamen dolu.
Türkiye’de başka böyle parklar var mı? Parkın içinde ne gibi özel çalışma alanları yarattınız?
Türkiye’nin tek afet eğitim parkı burası. Parkımızdaki dinlenme banklarının altında çeşitli deprem malzemeleri bulunuyor. Bunları Kadıköy’deki tüm parklara monte etmek istiyoruz ancak çeşitli güvenlik ve çalınma riskleri yüzünden bunu gerçekleştiremiyoruz. Bankların altında afet sonrası kullanılabilecek temel malzemeler bulunuyor. Ağaçlık alanımızda bir kamelyamız var. Bu kamelyaya brandalar monte ettik. Normalde kamelya ama bir afette brandayı kapattığınızda bir çadır görevi görüyor. İnsanlar içinde barınabiliyor. Eğitimlerimizde bu basit çözümlemeleri gösterip insanların kendi çevrelerinde bunları uygulamalarını öneriyoruz.
Parka eğitim verenlerin nitelikleri neler?
Tüm eğitimleri Kadıköy Belediyesi’nin arama Kurtarma Ekibi’nin eğitmenleri veriyor. Bu 15-20 kişilik bir eğitim kadrosu demek. Bu ekip 2005 yılından beri sahada eğitim veriyor. Afet Yönetim Bürosu olarak dört arkadaş, tüm eğitim organizasyonlarını üstleniyoruz. Her eğitmenin meslekleri farklı ve hepsi Afet Eğitim Formasyonu eğitimlerinden geçmiş durumda.
Beklenen büyük İstanbul depremine ne kadar hazırız?
Net şekilde, çok vakit kaybettiğimizi ve depreme hazır olmadığımızı söyleyebilirim. Öncelikle yapısal problemlerimizi halledemedik. Sonrasındaki problemimiz daha büyük. 1999 depreminden sonraki tek derdimiz, olası büyük depremin şiddeti, ne zaman olacağı ve nasıl olacağı ile ilgili. Derdimiz hiçbir zaman hazırlanmak olmadı. “Ben ne kadar hazırım?” sorusunu hiç kendimize sormadık. Dünyadaki büyük deprem istatistiklerine göre ilk 72 saat kimse yardıma gelmeyecek. Herkes kendisiyle baş başa olacak. Bu zamanlarda eğitimli olmak, hazırlıklı olmak çok önemli. Mesela depremden 24 saat sonra enkaz altında kalan birinin, sağ kurtarılma oranı yüzde 80. İkinci gün bu oran birden yüzde 30’lara düşüyor. Bu yüzden bilgi sahibi olmak ve hemen müdahale etmek büyük önem taşıyor. Depremden korkmak bizi kurtarmayacak. Hazırlık yapmak bizi kurtaracak.
Depreme hazır olmak ne demektir?
Öncelikle kafamızdaki ön yargılardan kurtulmalıyız. Bunların başında “Evim yıkılacak” endişesi var. Bunun çözümü çok basit. Binanızı uzmanlara test ettirin. Binanızda bir problem varsa da güçlendirme çalışmalarına başlayın. Bu, hemen şimdi çözülebilecek bir sorun. Ancak depreme hazır olmak bir eğitim ve bilinç gerektiriyor. Öncelikle evdeki eşyaların sabitlenmesi çok önemli. Bir afet çantamızın olması gerekiyor. Evde deprem anında ne yapacağımıza dair mutlaka bir plan düşünmeniz şart. Deprem sırasında iletişim felce uğrayacağı için Marmara Bölgesi dışında bir tanıdık veya akraba belirleyip, iletişimi onun üzerinden yapmak gerekiyor. Çocuklarımıza deprem bilincini aşılamamız da çok önemli. Ve bunları adım adım planlamamız gerekiyor.
Afet Eğitim Parkı’nın faaliyetlerini, organizasyonlarını afet.kadikoy.bel.tr adresinden takip edilebilir ve başvurularınızı bu adresten yapabilirsiniz.
