İkinci Dünya Savaşı devam ederken Nazi Almanyası ve müttefiklerine karşı olan Avrupa Ülkeleri, Birleşik Krallık’ta gerçekleşen CAME toplantısında bir araya geldi ve barış sağlandıktan sonra eğitim sistemlerini yeniden inşa etmenin yollarını ve araçlarını tartıştı. Proje çok hızlı ivme kazanarak 1946 yılında UNESCO adıyla yeni bir organizasyon olarak karşımıza çıktı. UNESCO, bu yıl 75’inci yaşını kutluyor.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü, yani UNESCO (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization), Birleşmiş Milletler tarafından 16 Kasım 1946 yılında kuruldu. 1945 yılının Kasım ayında Londra’da 44 ülkenin temsilcilerinin katıldıkları bir toplantıda kabul edilen ve merkezi Paris’te bulunan UNESCO; Genel Konferans, Yürütme Konseyi ve Sekreterlik olmak üzere üç kola ayrılıyor. UNESCO, bilim ve kültür alanlarındaki amaçlarını kendisine üye olan ve her ülkede kurulan milli komisyonlar aracılığı ile gerçekleştiriyor.
Üye temsilcilerinden oluşan Genel Konferans 1946 - 1953 yılları arasında her yıl toplanırken 1954 yılından itibaren yılda iki kez toplanmaya başladı. UNESCO’nun çalışma programlarını kabul eden ve bütçeyi belirleyen bu konferanslar günümüze kadar 37 kez yapıldı.
Yürütme Konseyi, Genel Konferansa katılan ve hükümetlerince aday gösterilen temsilciler arasından dört yıl için seçilen UNESCO Yürütme Konseyi 58 üyeden oluşuyor. Sekreterlik, Genel Konferans tarafından altı yıl için seçilen bir Genel Direktör’ün yönetimi altında çalışır. Sekreterliği başlıca görevi iki yıllık UNESCO programlarının uygulanması için gerekli teknik çalışmaları yapmaktır.
UNESCO’nun Dünya mirası seçim ölçütleri nelerdir?
2004 yılının sonuna kadar kültürel miraslar içi altı, doğal miraslar için dört ölçüt belirlenmişti. 2005’te yapılan yeni düzenleme ile aday gösterilen alanlar “üstün evrensel değere” sahip olmalı ve belirlenen 10 kriterden en az birine uymalı. Kriterler ise şu şekilde:
● Yaratıcı insan dehasının ürünü olması
● Belli bir zaman diliminde veya kültürel mekânda mimarinin veya teknolojinin anıtsal sanatların gelişiminde, şehirlerin planlanmasında veya peyzajların yaratılmasıyla ilgili insani değerler arasındaki önemli etkileşimi göstermesi
● Kültürel bir gelenek veya yaşayan ya da kayıp bir uygarlığın tek veya en azından istisnai tanıklığını yapması
● İnsanlık tarihinin bir veya birden fazla anlamlı dönemini temsil eden yapı tipinin ya da mimari veya teknolojik peyzaj topluluğunun değerli bir örneğini sunması
● Bir veya daha fazla kültürü temsil eden geleneksel insan yerleşimine veya toprağın kullanımına ilişkin önemli bir örnek sunması ve özellikle bu örneğin, geri dönüşü olmayan değişimlerin etkisiyle dayanıklılığını yitirmesi
● İstisnai düzeyde evrensel bir anlam taşıyan olaylar veya gelenekler, fikirler, inançlar veya sanatsal ve edebi eserlerle doğrudan veya somut olarak bağlantılı olması
● Doğanın bir harikasına sahip olması veya eşsiz bir güzelliğe ve estetik öneme sahip doğal alanlar olması
● Yaşamış canlıların kalıntıları, devam eden jeolojik olaylar ve yer şekillerinin gelişimi gibi Dünya’nın doğal tarihine ilişkin eşsiz önemde bilgilere sahip olması
● Ekolojik ve biyolojik olarak hâlâ bozulmamış bir karasal, denizel veya tatlı su ekosistemine ya da önemli hayvan ve bitki topluluklarına ev sahipliği yapması
● Özellikle tehlikedeki veya bilimsel açıdan önemli bir biyolojik çeşitlilik için en önemli ve en belirgin doğal habitatlara ev sahipliği yapması
UNESCO ve Türkiye
Türkiye Cumhuriyeti, UNESCO kurulduğundan beri kuruluşta aktif bir şekilde yer alıyor. Daha önce Türkiye’den seçilmiş bir Genel Direktör olmasa da UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Başkanları arasında Reşat Nuri Güntekin (1946 - 1949), Ord. Prof. Dr. Tevfik Sağlam (1949 - 1963), Prof. Dr. Bedrettin Tuncel(1963 -1980), Prof. Dr. Suat Sinanoğlu (1980 - 1993), Prof. Dr. Oluş Arık (1993 - 1996), Prof. Dr. Arsin Aydınuraz (1996 - 2010) ve Prof. Dr. Nabi Avcı (2010 - 2011) bulunuyor. Günümüzdeki UNESCO Türkiye Milli Komisyonu başkası ise Prof. Dr. Öcal Oğuz’dur.
UNESCO Dünya Mirası Listesinde Türkiye
● Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) 1985
● İstanbul'un Tarihi Alanları (İstanbul) 1985
● Göreme Millî Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) 1985 (Karma Miras Alanı)
● Hattuşa: Hitit Başkenti (Çorum) 1986
● Nemrut Dağı (Adıyaman) 1987
● Hierapolis-Pamukkale (Denizli) 1988 (Karma Miras Alanı)
● Xanthos-Letoon (Antalya-Muğla) 1988
● Safranbolu Şehri (Karabük) 1994
● Truva Arkeolojik Alanı (Çanakkale) 1998
● Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) 2011
● Çatalhöyük Neolitik Alanı (Konya) 2012
● Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (Bursa) 2014
● Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir) 2014
● Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı (Diyarbakır) 2015
● Efes (İzmir) 2015
● Ani Arkeolojik Alanı (Kars) 2016
● Aphrodisias (Aydın) 2017
● Göbekli Tepe (Şanlıurfa) 2018
● Arslantepe Höyüğü (Malatya) 2021
UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesinde Türkiye
● Meddahlık Geleneği (2008)
● Mevlevi Sema Törenleri (2008)
● Âşıklık Geleneği (2009)
● Karagöz (2009)
● Nevruz (Azerbaycan, Hindistan, İran, Kırgızistan, Özbekistan ve Pakistan ile ortak dosya (2009) (2016 yılında dosya Afganistan, Azerbaycan, Hindistan, Irak, İran, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan, Tacikistan ve Türkmenistan katılımı ile genişletildi)
● Geleneksel Sohbet Toplantıları (Yaren, Barana, Sıra Geceleri ve diğer, 2010)
● Alevi - Bektaşi Ritüeli Semah (2010)
● Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali (2010)
● Geleneksel Tören Keşkeği (2011)
● Mesir Macunu Festivali (2012)
● Türk Kahvesi ve Geleneği (2013)
● Ebru: Türk Kâğıt Süsleme Sanatı (2014)
● İnce Ekmek Yapımı ve Paylaşımı Geleneği: Lavaş, Katrıma, Jupka, Yufka (Azerbaycan, İran, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye ile ortak dosya) (2016)
● Geleneksel Çini Sanatı (2016)
● Bahar Bayramı Hıdırellez (Makedonya ile ortak dosya) (2017)
● Dede Korkut-Korkut Ata Mirası: Kültürü, Efsaneleri ve Müziği (Azerbaycan ve Kazakistan ile Ortak Dosya, 2018)
● Geleneksel Türk Okçuluğu (2019)
● Minyatür Sanatı (Azerbaycan, İran ve Özbekistan ile ortak dosya) (2020)
● Geleneksel zekâ ve strateji oyunu: Togyzqumalaq, Toguz Korgool, Mangala / Göçürme (Kazakistan ve Kırgızistan ile ortak dosya) (2020)
Quick Yurt Dışı Seyahat Sigortası
ŞİMDİ COVID-19 TEMİNATLI!
Yurt Dışı seyahatlerinizde koronavirüs ile ilgili karşılaşabileceğiniz riskleri de teminat altına alan Quick Yurt Dışı Seyahat Sigortası ile güvendesin. Quick Yurt Dışı Seyahat Sigortası Covid-19 Destek Paketi, yurt dışı seyahatiniz sırasında Covid-19 tanısı konulması durumunda sizi güvence altına alıyor.
Vize başvurularında da kullanabileceğin sigortanı 2 dakikada al, poliçen e-posta adresine hemen gelsin.
Detaylı bilgi için:
