Uzaktan ya da hibrit çalışma iş ve özel hayat ayrımını zorlaştırıyor. İngiltere de Belçika ve İrlanda gibi mesai saatleri dışında “işten tamamen kopma” üzerinde duruyor.
İş ve özel hayat arasındaki sınırların bulanıklaşmasına yol açan çalışma dünyasındaki bu köklü değişimlerin başlangıcı pandemiye uzanıyor. Evde zaman geçirmek zorunda olunması nedeniyle çalışanlar hızla uzaktan çalışma ve hibrit çalışma modellerine entegre oldu. Ancak bu yeni düzen, özellikle mesai saatleri dışında işten kopmayı bir hayli zorlaştırarak çalışanların özel hayat ve iş yaşamı dengesini tehlikeye soktu. İngiltere, bu soruna çözüm olarak "mesai sonrası tamamen işten kopma" uygulamasına adım atmayı değerlendiriyor.
BBC’nin ağustos ayında yayımladığı bir habere göre İngiltere’de Başbakanlık Ofisi, mesai saatleri dışında işten tamamen kopmanın verimlilik ve ülke ekonomisi için oldukça faydalı olduğunu açıkladı. İngiltere hükümetinin bu düzenlemeye yönelmekteki amacı, insanların evlerinin 7 gün 24 saat ofisleri haline dönüşmemesini sağlamak. Bu uygulama, işverenlerin çalışanlarına mesai dışındaki zamanlarda e-posta, mesaj veya iş talepleriyle ulaşmasını engellemeyi amaçlıyor.
Uzaktan ve hibrit çalışmanın artı ve eksileri
COVID-19 pandemisi, dünya genelinde iş yapış şekillerini radikal bir şekilde değiştirdi. Ofis odaklı çalışma modelleri yerini, uzaktan veya hibrit çalışmaya bırakırken evden çalışmanın avantajları ve dezavantajları da böylelikle daha görünür hale geldi. Çalışanlar, bu yeni çalışma sisteminde zaman ve mekan esnekliğinden faydalanırken aynı zamanda ev ve iş hayatının birbirine karışması sorunuyla karşılaştı. Ofis dışında geçen süre, dinlenme zamanına dönüşmek yerine sürekli iletişimde olmayı zorunlu kılan bir sorumluluk haline geldi.
Uzaktan çalışmanın sağladığı avantajlar arasında şunlar yer alıyor:
- Trafik ve ulaşım sorunları olmadan evden ya da istenilen yerden çalışma imkanı,
- Kişisel zaman yönetiminin artması,
- Coğrafi engellerin ortadan kalkması sayesinde farklı bölgelerdeki yeteneklere ulaşma şansı.
Ancak bu avantajlar, işten kopmanın zorlaşması gibi bazı dezavantajları da beraberinde getiriyor. Onlar da şöyle:
- İş ve özel hayat arasındaki sınırların bulanıklaşması,
- Çalışanların sürekli bağlı kalma beklentisiyle tükenmişlik sendromuna yatkın hale gelmesi,
- Dinlenmek için yeterli molaların alınamaması.
"Mesai Sonrası Tamamen İşten Kopma" uygulaması nedir?
İngiltere’nin planladığı "mesai sonrası tamamen işten kopma" uygulaması, çalışanların iş dışında geçirdikleri zamanın daha kaliteli ve verimli olmasını hedefliyor. Bu amaçla bir dizi düzenleme öngörülüyor. Bu uygulamanın temel amacı, çalışanların mesai saatleri bittikten sonra işverenler veya yöneticileri tarafından iş talepleriyle rahatsız edilmesini engellemek. Örneğin Belçika’da yürürlükte olan uygulamadaki gibi İngiltere’de de çalışanların mesai saatleri dışında, iş e-postalarına yanıt vermesi ya da mesai dışı saatlerde toplantılara katılması zorunlu olmayacak.
Belçika'da "ulaşılamama hakkı" ya da "bağlantı kesme hakkı" olarak bilinen ve mesai saatleri dışında çalışanlarla irtibata geçilmesini engelleyen düzenleme 1 Şubat 2022'den bu yana devlet memurları için uygulanıyor. 65 bin memuru etkileyen kararla, mesai saatleri dışında telefonuna bakmayan ya da e-postalarını yanıtlamayan kişilerin dezavantajlı duruma düşmesi engelleniyor.
Belçika dışında İrlanda, Fransa ve Portekiz gibi bazı Avrupa ülkeleri de benzer düzenlemeleri uygulamaya koyarak çalışanlarının iş-özel hayat dengesini korumayı amaçlıyor. Bu tür düzenlemeler, çalışanların dinlenme zamanlarına saygı duyulmasını sağlarken verimliliği artırma potansiyeline de sahip.
İş ve özel hayat dengesi, bir çalışanın hem fiziksel hem de zihinsel sağlığını doğrudan etkileyen bir faktör. Pandemi döneminde bu denge bozulduğunda depresyon, anksiyete ve tükenmişlik sendromu gibi mental sağlık sorunlarının da arttığı görüldü. Çalışanların dinlenme ve yenilenme zamanı olmadan sürekli olarak iş talepleriyle karşı karşıya kalmaları, uzun vadede iş verimliliğini düşürdüğü gibi kişisel mutluluğu da olumsuz etkiliyor.
İngiltere hükümeti, İrlanda ve Belçika gibi işle bağını kesmenin hak olarak tanındığı ülkelerdeki modelleri örnek alacağa benziyor. Buna göre çalışanların işverenler tarafından sürekli rahatsız edilmemesi ve ofis dışındaki saatlerde çalışmaya zorlanmaması hedefleniyor. İngiltere'nin "mesai sonrası işten kopma" uygulaması, iş-özel hayat dengesini korumaya yönelik küresel bir eğilimin parçası olarak da değerlendirilebilir. Gelecekte daha fazla ülkenin ve şirketin bu tür politikaları benimsemesi muhtemel.
