“Kendi kendini yeme” anlamına gelen otofaji temelde vücudun sağlıklı kalmasını sağlayan önemli hücresel işlemler arasında. Kanserden enfeksiyona kadar birçok şeye faydalı olan otofaji işlemi aynı zamanda beslenme ile de yakın alakalı. Peki otofaji nedir ve nasıl çalışır?
Otofaji nedir?
En basit haliyle otofaji, vücudun, yeni ve sağlıklı hücreler üretebilmek için hasarlı olan hücreleri temizleme yöntemi. Evrimsel bir koruma mekanizması olarak görülen otofaji, uzman kardiyolog Dr. Luiza Petra tarafından ''vücudun reset (yeniden başlatma) düğmesine basılması'' olarak tanımlanıyor.
Otofaji işlemi sadece vücudun işlevini kaybetmiş hücrelerini temizlemekle kalmıyor, aynı zamanda enerji üretimi de sağlıyor. Hücreler besinden uzak kaldıklarında sitoplazmadaki lizozom organelleri kendi bünyelerindeki zararlı ya da işe yaramayan proteinleri sindirerek gerekli enerjiyi üretiyor.
Otofajinin faydaları
Otofajinin özellikle enfeksiyonu iyileştirme ve bağışıklığı güçlendirmede oldukça etkili olduğu söyleniyor. 2012 yılında fareler üzerinde yapılan bir deneyin sonucuna göre otofaji, nörodejeneratif bozukluklar, enfeksiyon, iltihaplı hastalıklar, yaşlanma, insülin direnci ve kansere karşı koruma sağlıyor. Bununla birlikte otofaji geni alınan farelerde kilo artışı, uyuşukluk, yüksek kolesterol ve beyin fonksiyonlarında bozulma gözlemleniyor. Bu deneye göre otofaji yoksunluğu vücutta ciddi hasarlara sebebiyet verebilir.
Beslenme ve otofaji ilişkisi
Kanserli hücrelerin büyümesini durdurduğu, diyabet ve obezite gibi metabolik işlev bozukluğundan kaynaklanan hastalıkları önlediği söylenen otofajinin beslenme ile yakın bir bağlantısı olduğu iddia ediliyor. Buna göre vücudumuzdaki otofaji işlemini beslenme şekline bağlı olarak kontrol edebiliriz.
Stres temelli çalışan otofaji işlemini artırmak için hücresel stresi artırmak gerekiyor. Pittsburgh Üniversitesi Tıp Merkezi'nde yardımcı doçent olan Colin Champ, otofaji işlemi için vücudun biraz sıkıntıya girmesi gerektiğini söylüyor. Kısa sürecek bu sıkıntı sonucunda uzun vadede sağlıklı sonuçlar elde edilebilir. Peki nasıl beslenerek otofaji işlemine destek olabiliriz?
● Karbonhidrat alımına dikkat: Otofaji işlemi için aç kalmak çok önemli. Bu şekilde vücut strese girdiği için otofaji işlemi de artıyor. Peki aç hissetmeden aç kalabilmek mümkün mü? Bazılarına göre bir ara çok popüler olan ketojenik diyet ile bunu yapabilirsiniz. Bu diyetteki temel fikir karbonhidrat alımını, vücut enerji kaynağı olarak sadece yağları kullanmak zorunda kalana kadar azaltmak. Ketojenik diyet genellikle yağ bakımından oldukça yüksek olan biftek ve fıstık ezmesi gibi yiyecekler içerebilir. Bu diyette kişinin toplam kalorisinin yaklaşık olarak yüzde yetmişi yağdan sağlanmalı. Bununla birlikte Doktor Champ’e göre toplam kalori alımında karbonhidrat miktarı yüzde otuzu geçmediğinde de ketojenik diyete benzer faydalı sonuçlar elde edilebilir.
● Aralıklı orucu deneyin: Aralıklı oruç tutmanın kalp sağlığı üzerindeki etkilerine dair yapılan çalışmalar son zamanlarda artışta. Bazıları aralıklı orucun kalp sağlığına faydasında otofajinin direkt etkisi olduğunu iddia ediyor. Buna göre öğün atlayarak strese giren vücut otofaji işlemi ile zararlı hücreleri yok ederek enerji üretiyor. Aralıklı oruç için aç kalma süresi 12 ile 36 saat arasında değişiyor. Kişinin bir uzmanla birlikte buna karar vermesinde fayda var.
● Egzersizi ihmal etmeyin: Vücuttaki yenilenmeyi hızlandıran bir diğer yöntemi ise düzenli olarak egzersiz yapmak. Her antrenman ya da egzersiz, vücut kasları çalıştırıyor. Bu sırada terlemeyi önlemek için harekete geçen vücut bir yandan da kasları geliştirerek güçleniyor.
Otofaji çalışmaları 2016 yılında nobel kazandırdı
2016 yılında Japon bilim insanı Yoshinori Ohsumi, “hücrenin kendi kendini yemesi” olarak bilinen otofaji üzerine yaptığı çalışmalar ile Nobel Tıp Ödülü’ne layık görüldü. Ohsumi yaptığı açıklamada otofaji genlerindeki mutasyonların hastalığa yol açabileceğini söyledi. Kanser ve nörolojik hastalıklar dahil çeşitli durumlarda otofajik sürecin etkili olduğunu belirten Ohsumi parkinson ve diyabet hastalarında da otofaji yoksunluğunun etkisini vurguladı.
Kaynak:
Quick Tamamlayıcı Sağlık Sigortası
Şehrin en iyi hastanesi bana yeter.
Farkı Quick öder.
Detaylar:
