Türkiye yer üstündeki tarihi zenginlikleri kadar yeraltı kentleri açısından sahip olduğu değerlerle de yerli ve yabancı turistlerden ilgi görüyor. İşte çoğu Kapadokya bölgesinde bulunan yeraltı şehirleri.
Türkiye toprakları çok sayıda uygarlığa ev sahipliği yapmış ve bu nedenle sahip olduğu yer üstündeki tarihi zenginlikleri kadar, kimi tesadüfen bulunan yeraltına inşa edilmiş tarihi kentleriyle de ünlü. Çoğu Nevşehir Kapadokya bölgesinde bulunan yeraltı şehirleri, bir zamanlar buralarda yaşayan insanların neden bu şehirleri inşa ettiğini düşündürüyor.
Tarih uzmanları ve arkeologlara göre Anadolu’da yaşayan kadim halkların bu şehirleri inşa etmesinin birçok nedeni olabilir.
Savunma: Bu teoriye göre yeraltı şehirleri, düşman saldırılarına karşı korunmak amacıyla sığınak olarak kullanılmış. Şehirlerin dar geçitleri ve labirent benzeri yapılarının kentlerin savunmasını güçlendirdiği düşünülüyor.
Doğal Afetlerden Korunma: Yeraltı şehirlerinin doğal afetlerden korunmak amacıyla sığınak olarak kullanıldığı da teoriler arasında kabul görenlerden.
İklim Şartları: Yeraltı şehirlerinin aşırı sıcaklardan ya da soğuklardan korunma amacıyla da inşa edildiği sanılıyor.
Yiyecek Depolama ve Saklama: Tarım ürünlerinin saklanması ve depolanması amacıyla da inşa edildiği tahmin edilen yeraltı şehirleri, araştırmalara göre yiyeceklerin taze kalmasını ve uzun süre dayanmasını sağlıyordu.
Gizlilik ve Güvenlik: Bazı zamanlarda da kaçakçılar ya da isyancılar gibi belirli grupların saldırılarından gizlenmek amacıyla sığınak olduğu sanılıyor.
Bu nedenler ve farklı sebeplerle tarihte birçok medeniyet yeraltı şehirlerini kullanmış ve yaşamını buralarda sürdürmüş. Bu şehirler insanların güvenliği, rahatı ve yaşam kalitesini artırmak açısından da önemli bir rol oynamış. Bu bilgiler ışığında Türkiye’nin en çok bilinen yeraltı şehirlerine yakından bakıyoruz.
Yeraltı şehirlerimiz
Derinkuyu Yeraltı Şehri – Nevşehir: Kapadokya bölgesinin coğrafi özellikleri onu yeraltı şehri kurmak açısından Türkiye'nin belki de en ideal yerlerinden biri haline getiriyor. Bölgede bazı tahminlere göre 100'den fazla yeraltı şehri bulunuyor. Kapadokya bölgesinde bulunan hem en ünlü hem de en büyük yeraltı şehirlerden biri ise Derinkuyu. 1967 yılından beri turistlerin ziyaretine açık bu inanılmaz şehrin MÖ bin yıllarında kurulduğu düşünülüyor. Dört kilometrekarelik bir alana kurulu olan şehrin iki buçuk kilometrekarelik bölümü ziyaret edilebiliyor. Derinkuyu'da misyonerlik okulu, vaftiz havuzu, günah çıkarma yeri gibi dini alanların kalıntıları görülebiliyor.
Tarihi MÖ 3 binlere kadar uzanan Kaymaklı Yeraltı Şehri, son derece büyüleyici bir atmosfere sahip. Tamamı 8 kata yayılan bu şehrin aynı anda 5 bin insanın yaşayabilmesi amacıyla kurulduğu düşünülüyor. Hititler Dönemi'nde oluşturulmaya başlandığı düşünülen şehrin Roma ve Bizans dönemlerinde genişletildiği belirlenmiş. Dar koridorlarla birbirlerine bağlanan oda ve bölümler, bir topluluğun yaşaması için tüm temel ve sosyal imkanları sağlıyor.
Gaziemir Yeraltı Şehri - Aksaray
Hititler döneminde inşa edildiği düşünülen Gaziemir Yeraltı Şehri’nin diğer yeraltı şehirlerine göre farklı yapıda olmasının en büyük sebebi konaklama ve ticaret amacıyla kurulmuş olması. İpek Yolu üzerinde olan Kapadokya bölgesinde çok sayıda kervansaray var. İşin ilginci Gaziemir Yeraltı Şehri'nin içinde de bir kervansaray bulunması. Yeraltı şehri bu özelliğiyle dünya üzerindeki benzerlerinden de ayrılıyor. Yeraltı şehrinin bir meydanı, hayvanlar ve insanlar için ayrı ayrı düzenlenmiş barınma alanları bulunuyor.
Mucur Yeraltı Şehri - Kırşehir
Kırşehir’de bulunan Mucur Yeraltı Şehri'nin MS dördüncü veya beşinci yüzyıl civarlarında kurulduğu düşünülüyor. Kolay şekillendirilebilen tüf kayalıkların oyulmasıyla oluşturulan şehirde birbirine bağlanan oda ve galeriler mevcut. İbadet alanları, ahırlar, erzak depoları ve havalandırma bacaları bulunan hayli geniş bir alana kurulmuş olan Mucur'un bazı bölümleri ise iki ve üç katlı olarak tasarlanmış.
Aydıntepe Yeraltı Şehri - Bayburt
Bayburt’ta bulunan ve yerin 5 metre kadar altına inen Aydıntepe Yeraltı Şehri, 1996 yılında, bir inşaat kazısı sırasında keşfedilmiş. Yaklaşık 3 bin yıllık geçmişi ile dikkat çeken bu şehri Roma'dan gönderilen ilk Hıristiyanların kurduğu düşünülüyor. Bin 200 metre uzunluğunda koridorların bulunduğu yeraltı şehrinde ulaşılamayan 20 kadar oda olduğu sanılıyor. Yeraltı şehrinin bir ucu Bayburt Kalesi'ne çıkarken diğer ucu da Kırzı Köyü'ne kadar uzanıyor.
Hüyük Yeraltı Şehri - Çankırı
Son yıllarda ünü hızla yayıldığı için yerli ve yabancı turistlerin büyük ilgi gösterdiği Çankırı'nın Orta ilçesine yaklaşık 11 km uzaklıkta bulunan Hüyük Yeraltı Şehri, 2005 yılında keşfedildi. Hüyük'ün gizlice ibadet edebilmek amacıyla MS üçüncü ve beşinci yüzyıllar arasında inşa edildiği düşünülüyor. Keşiş odası ve kilise için ayrılan alanları barındıran yeraltı şehrinde aynı anda 25-30 insanın yaşayabileceği dev bölümler bulunuyor.
