Bahar ve yaz aylarının gelmesiyle sıkça karşılaştığımız mangal yakılan piknikler, özellikle hafta sonları şehri adeta dumana boğuyor. Mangal yapılan alanlarda sayı ne kadar çoksa kömürden yayılan karbonmonoksit gazının, sağlığa olumsuz etkisi de o kadar artıyor.
Hafta arası kesintisiz çalışan veya okuluna devam eden aile bireyleri, özellikle hafta sonlarında soluğu parklarda, mesire yerlerinde ve piknik alanlarında alıyor. Tabii bu hafta sonu gezilerinin en önemli ve keyif veren parçası mangal ateşi ve sonrasında yenilen keyifli bir yemek. Bu eğlencenin kültürün bir parçası haline geldiğini söylesek yanlış olmaz herhalde. Öyle ki Almanya’da yaşayan Türkler’in nerede yeşil bir alan bulurlarsa orada mangal ateşi yakmaları da Alman hükümetlerinin gündemine bile geldi zamanında. Başkent Berlin’de şehir merkezindeki parklarda mangal yapılması hükümet emriyle yasaklandı. Bu gelişmeye büyük tepki veren Türkler, Alman hükümetini ırkçılıkla ve ayrımcılıkla suçladı. Sonrasında Alman yetkililer, Türklere şehir dışında mangal yapabilecekleri alanlar tahsis etti.
Sadece mangal yapan değil çevredekiler de tehdit altında
Mangal dumanı içinde karbonmonoksit gazının yoğun bir şekilde bulunduğunu ve zehirlenmeye sebep olduğunu söyleyen Göğüs, Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Yüksel, şöyle devam ediyor: ”Karbonmonoksit (CO) gazı, solunduktan sonra akciğerlerden kana geçerek, alyuvar dediğimiz, kırmızı kan hücrelerinin içerisinde bulunan ve dokulara oksijen taşıyan hemoglobine oksijenden daha hızlı bağlanarak dokulara oksijen taşınmasını engeller. Mangal yapanlar maalesef farkında olmadan hem ciğerlerini hem de çevreyi, en az egzoz gazı kadar karbonmonoksitle kirletirler. Türkiye’de ölümle sonuçlanan zehirlenmelerin en sık nedeni karbonmonoksit zehirlenmesidir. Hastanemizin acil servisine her yıl onlarca hasta karbonmonoksit zehirlenmesi nedeniyle başvuruyor. Bunların bir kısmı mangal dumanı nedeniyle hastanelere geliyor.”
Büyük şehirlerde insanların uğrak yeri olan mangal bölgelerinde, toplu mangal ateşi yakılması çevredekiler için de bir tehdit unsuru. Onlarca mangalcının yaktığı ateş ve sonucunda oluşan duman, sadece mangal başında duranları değil, yakındaki aileleri, oyun oynayan çocukları ve çevreye spor yapmak için gelenlerin sağlığını da olumsuz yönde etkiliyor. Böylece doğayla kucaklaşıp lezzetli yemekler yemek için yapılan bir aktivite, tersine sağlığı olumsuz yönde etkileyen bir eyleme dönüşüyor.
Belirtileri ve tedavi yöntemleri
Bu tehlikeli gaza çok fazla maruz kalmamanın yolları, toplu mangal alanlarında çok fazla vakit geçirmemek ve özellikle mangal başında iş yapanların belirli aralıklarla mangaldan uzaklaşması ve bu gazı solumaması.
Karbonmonoksit zehirlenmesinin belirtileri ise hafif baş ağrısı, baş dönmesi, yorgunluk, bulantı ve kusma. Bu belirtilerin görüldüğü kişiler hemen dumanlı ortamdan çıkartılmalı ve en yakın hastaneye götürülmeli. Karbonmonoksit zehirlenmesinin tedavisinde oksijen panzehir olarak kullanılıyor. Saf oksijen veya yüzde 7 karbondioksit içeren oksijen tedavisi kısa zamanda karbonmonoksitin hemoglobinden ayrılarak vücuttan atılmasını sağlıyor. Zehirlenen kişinin, yüksek basınçlı oksijen ünitelerinde tedavi edilmesi de hastalığı çok kısa zamanda geriletebiliyor.
Karbonmonoksit zehirlenmesi nedir?
Karbonmonoksit (CO) solunumu sonucu oluşan akut zehirlenmelere karbonmonoksit zehirlenmesi denir. Bu zehirlenmeye bağlı ölümler günümüzde de önemini koruyor. Yapılan istatistik araştırmalarına göre ABD'de her yıl 3 bin 500 - 4 bin kişi, karbonmonoksit ile akut zehirlenme sonucu yaşamını yitiriyor. Karbonmonoksit zehirlenmesine en çok tüp gaz, kömür dumanı, egzoz dumanı ve nadiren de sigara dumanı sebep oluyor. Sigara dumanı yüzde 3.5 karbonmonoksit içeriyor.
Çocuklar daha hızlı etkileniyor
Piknik alanlarında çocukların da çoğunlukta olduğunu hatırlattığımız Prof. Dr Mustafa Yüksel, bu nedenle daha da hassas olunması gerektiğini şöyle dile getiriyor: “Karbonmonoksit zehirlenmesinden gerçekleşen ölümlerin yüzde 80’den fazlası, kapalı alanlardaki ısınma kaynakları sonucu olduğu saptanmış. Kalan yüzde 20’lik bölümde açık alanda kronik maruziyet sonrası zehirlenme ortaya çıkıyor. Çocukluk çağında görülen zehirlenmeler arasında karbonmonoksit zehirlenmesi genellikle ilk üç sırada yer alıyor. Karbonmonoksit zehirlenmesine birçok organ sistemi maruz kalabiliyor ve fark edilmeyen maruziyetler ölümle sonuçlanabiliyor. Karbonmonoksit zehirlenmesi esnasında yetişkinlerin yaşadığı süreç, çocuklarda çok daha hızlı gelişiyor.
