Deprem bölgesinde sigortalı poliçe verileri ışığında, DASK ve kasko ile birlikte toplam sigortalı hasarın 100 milyar lira civarında olacağı düşünülüyor.
6 Şubat’ta Kahramanmaraş'ta meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüklerindeki depremlerin ardından depremden etkilenen 11 ilde hasar tespit çalışmaları ve sigortalılar için tazminat başvuruları ile akabinde tazminat ödemeleri de sürüyor.
Depremden etkilenen bölgedeki en önemli sorun sigortalılık oranının düşük olması. Deprem bölgesindeki illerde DASK dışarda tutulduğunda, sigortalılık oranı sadece yüzde 3’te kalıyor. Bölge genelinde DASK’ta yüzde 50, konut sigortasında yüzde 20, kaskoda ise yüzde 17’lik bir sigortalılık oranı bulunuyor. İş yerlerinde ise sigorta oranı yüzde 9’lara kadar düşebiliyor.
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) verilerine göre deprem bölgesinde toplam 5,3 milyon sigorta poliçesi bulunuyor. Bunun 4 milyonu hayat, diğerleri de kasko, konut, sanayi sigortalarından oluşuyor. Güncel hesaplamalara göre DASK dışında sigorta şirketlerinin toplamda yaklaşık 76 milyar TL kadar bir sigorta hasarı ödeyeceği öngörülüyor. Sigorta şirketleri deprem teminatlarının tamamını yurt dışında reasürans yaptırdığı için şirketlerin ödeyeceği tutar yüzde 6-7 civarında olacak. Bu da yaklaşık olarak 240 milyon dolara denk geliyor. Ticari sigortalar hariç, konut, kasko gibi bireysel sigortalarda iki ay içinde tüm hasarların ödenmesi hedefleniyor.
Deprem bölgesinde DASK sigortalılık oranı yüzde 50’lerde. İhbar alınan 347 bin konuttan 283 bini hafif hasarlı, 15 bini ise yıkılmış binalardan oluşuyor. DASK, yıkılmış binaların yüzde 80’inin hasar ödemelerini tamamladı. DASK’ın ödediği hasar tutarı 3 milyar TL’yi aştı. Orta hasarlı binalara yönelik çalışmalar hızla devam ediyor.
DASK’tan yapılan son açıklamaya göre kurum yeni bir uygulamaya da geçiyor. Yıkık, acil yıkılacak ve ağır hasarlı binalar için sigorta avans ödemesi başlatan DASK, şimdi de az hasarlı olan sigortalılar için web sitesi üzerinden başvuru alacak. DASK’a ulaşan 347 bin hasar dosyasının 200 binden fazlası az hasarlı konutlardan oluşuyor. Depremzedeler, konutlarının Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın hasar tespit listelerinde az hasarlı olduğunu gösteren raporu, güncel tapu belgesini ve kimlik belgesini gönderdiğinde, başvurularını takip eden 72 saat içinde hasar ödemelerini alabilecek.
Tazminat nasıl hesaplanıyor
DASK, Zorunlu Deprem Sigortası (ZDS) ile depremin ve deprem sonucu meydana gelen yangın, infilak, tsunami ve yer kaymasının doğrudan neden olacağı maddi zararları, sigorta poliçesinde de belirtilmiş limitler dahilinde karşılıyor.
DASK’ın konutları hasar gören depremzedelere ödeyeceği tazminatın bir birim maliyeti, bir de üst limiti bulunuyor. DASK, sigortalıya her yıl yapı maliyetlerindeki artışa paralel olarak belirlenen azami bir tutara kadar teminat sunuyor. Azami Teminat Tutarı’nın tespitinde mevcut yapı stoğunun büyük bir kısmını oluşturan binaların yeniden inşa bedeli -arsa değeri hariç tutularak- dikkate alınıyor. Metrekare başına belirlenen birim maliyet her sene DASK tarafından ilan ediliyor. 25 Kasım 2022’de açıklanan metrekare birim maliyeti 3 bin 16 TL olmuştu. Maksimum limit ise 640 bin TL olarak açıklanmıştı. Sigortalıya tavan fiyattan daha fazla bir ödeme yapılmıyor.
DASK VE ZDS hangi zararları karşılamaz
DASK teminatına girmeyen zarar ve hasarlar da bulunuyor. Bunlar şöyle sıralanabilir:
- Deprem ve deprem sonucu oluşan yangın, infilak, tsunami veya yer kayması dışında kalan hasarlar
- Depremden bağımsız olarak binanın kendi kusurlu yapısı nedeniyle zamanla oluşmuş zararlar
- Enkaz kaldırma masrafları
- İş durması ve kâr kaybı
- Kira mahrumiyeti
- Alternatif ikametgah
- İşyeri masrafları
ZDS kapsamı dışında kalan durumlar ise şöyle:
- Her türlü taşınır mal, eşya ve benzerlerinin zararı
- Tüm bedeni zararlar
- Vefat
- Manevi tazminat
Kasko konusunda merak edilenler
Deprem bölgesindeki sigorta ödemelerine dair merak edilen bir diğer konu ise kaskolu araç sayısı ve kasko ödemesinin detayları. Tüketici Konfederasyonu Sigorta Komisyonu verilerine göre bölgede kaskosu bulunan 530 bin araçtan 200 bininin hasar görmüş olabileceği tahmin ediliyor. Kasko poliçelerinin neredeyse tamamında, eğer prim ödemesini düşürmek amacıyla deprem muafiyeti alınmamışsa, deprem teminatı otomatik geliyor.
Sigorta şirketleri ile ekspertiz şirketleri tam hasarlı “pert” olan araçları piyasa rayiç değeri üzerinden hesaplayıp maksimum 15 gün ile 1 ay içerisinde sigortalıya ödemesini yapıyor. Sigorta şirketi parayı ödedikten sonra aracın mülkiyetine sahip oluyor. Araç trafiğe çıkarılamayacak durumdaysa hurdaya ayrılıyor. Kısmi hasarlı olan yani onarımı gereken araçlarda ise çevre illerdeki servislerden destek alınıyor ve aracın onarımına başlanıyor. Tamir edilip tekrar piyasaya çıkabilecek duruma getirilen araç, ihaleye çıkarılıp satılıyor.
Bir taraftan da enkazların altında ya da kapalı garajlarda kalan henüz ulaşılamayan araçlar söz konusu. Enkazlar kaldırıldıktan sonra otoparkta olduğu belirtilen araçlara ulaşılıp hasarlı mı değil mi, diye bakılacak. Bu araçların hasar oranlarının tespitine göre süreç şekillenecek.
Araç sahipleri vefat etmişse sigorta ödemesi mirasçılarına yapılabiliyor. Araç onarım gerektiriyorsa sigorta şirketi bunu karşılayıp onarılmış aracı mirasçılara teslim ediyor. Mirasçılar da mirasçılık belgesi ile aracın ruhsatını üzerlerine alabiliyor.
KAYNAKLAR
