Trafik ışıkları hayatımızı nasıl organize ediyor?

Trafik ışıkları hayatımızı nasıl organize ediyor?

Trafik ışıklarının ilk nerede kullanıldığını, nasıl çalıştığını, nasıl bir fayda sağladıklarını düşündünüz mü hiç?

Trafik ışıkları tüm trafiği organize ediyor
Trafik ışıkları tüm trafiği organize ediyor

Trafik ışıkları hayatımızı nasıl organize ediyor?

Büyük şehirlerde her gün milyonlarca araç ve yaya trafikte hareket halinde. 7/24 durmadan çalışan, trafiği kontrol eden ve düzenleyen trafik ışıkları ilk nerede kullanılmış, nasıl çalışıyor, engelliler için nasıl bir uygulama var? Bakalım trafik ışıkları hayatımızı nasıl organize ediyor...

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Kontrol Merkezi
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Kontrol Merkezi

Trafikte sinyalizasyon sisteminin esin kaynağı demiryollarında tren hareketlerini kontrol eden ışıklar sayesinde olmuş ve renklerini de buradan almıştır. Patenti ise Amerika’da siyahîler arasında ilk araba sahibi olan Garrett Augustus Morgan’a aittir. 18. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkan sanayi devriminin etkileri ve otomobilin icadıyla artan araç sayısı trafik kaosunu da beraberinde getirmiştir. İlk trafik ışığı 1868’de Londra’da uygulanırken, Türkiye’de ilk kez 1929 yılında İstanbul’da kullanılmıştır.

Büyük şehirlerde trafik ışıkları

Aşırı yoğunluktan dolayı kapasite kullanımı yüksektir, trafik günlük yaşamı etkilediğinden çözüm odaklı birimler kurularak anında müdahale yapılır.

Diğer şehirlerde trafik ışıkları

Yoğunluk fazla olmadığından kapasite kullanımı düşük olur. Bu nedenle trafik konusu genelde göz ardı edilir ve çözümler üzerinde durulmaz.

Çalışma sistemi

Merkezi trafik kontrol sistemi ile kavşaklar ve akan trafik, yüzlerce kamera sayesinde 24 saat boyunca tam zamanlı olarak izlenir ve kontrol edilir. Sürekli çalışan bu sistem ile kent içi trafik tamamen kontrol altına alınmış olur. Oluşan arıza ve alarmlar hızlı bir şekilde tespit edilerek tek elden müdahale yapılır.

Trafik ışıkları
Trafik ışıkları

Şehir kavşaklarında bulunan trafik kontrol kabinleri sayesinde bölgedeki trafik akışı takip edilir. Kavşak geçişlerinde kaldırım altına yerleştirilmiş sensörler, otomobiller geçtikçe gelen verileri kontrol kutusuna iletir. Işıkların zamanlaması bir program sayesinde geçen araç sayısına göre doğrulanır, ardından toplanan tüm bilgiler “Trafik Kontrol Merkezi”ne yönlendirilir. Tüm şehirde trafik ışıklarının zamanlaması tek bir yerden, “Trafik Kontrol Merkezi”nden yapılır. Bu veri yönetim merkezi, kaldırım sensörleri, trafik kameraları, 112 acil ambulansları, yol ekipleri, trafik denetçileri ve polis ekiplerinin pozisyonuna göre ışık zamanlamasını ayarlar. Trafik kontrol kabinlerinden gelen verilerde karışıklık olursa, her hangi bir kazaya sebebiyet vermemek için kutu kavşakta bulunan ışıkları tek bir renkte bırakır. Bu sistem sayesinde ulaşımda gözle görülür bir ilerleme ve hız sağlanmış olur.

Trafik ışıkları
Trafik ışıkları

Sabit zamanlı kontrol

· Sinyal çevrim süresi ve yeşil ışık süreleri gelen akıma göre belirlenir.

· Günün belirli saatlerinde ayrı değerler verilebileceği gibi tek bir değer de atanabilir.

Trafik uyarımlı kontrol

· Gecikmeler hesaplanarak kavşaktaki ışık süreleri anlık olarak değiştirilir.

· Bu yöntem trafiğin oldukça yoğun ve değişken olduğu kavşaklarda kullanılır.

Trafik sinyalizasyonunda kullanılan lamba sistemi

Eski sistemde klasik akkor telli lambalar trafik ışıklarını aydınlatıyordu. Artık LED ışık sistemi halojenlerin yerini almış durumda. LED lambalar, klasik lambalara göre daha parlak, çok daha uzun ömürlü; 10 yıldan fazla hizmet verebiliyor, ekonomik ve güneş enerjisiyle çalışabiliyorlar. Titremelerden, darbelerden, hava şartlarından etkilenmiyor, yüksek ve düşük sıcaklıklara dayanıklılar. Küçük yapılı olmaları ve az alan kaplamaları sayesinde yalıtımı kolay olup, bu sayede kirlenmiyor ve bakım gerektirmiyorlar. LED ışıklar çok kısa zaman aralıklarında yanıp sönebildikleri için sadece uyarı ışığı olarak değil, aynı zamanda şekil ve rakam ile de ifade edilebildiğinden daha güvenli trafik sağlıyorlar.

Yayalar için yeşil ışık yanıyor
Yayalar için yeşil ışık yanıyor

Trafik ışıklarında minimum süreler

· 30 saniyeden daha fazla devre süresi gerektiren kavşaklarda sinyasilazyon gerekmiyor. Ancak kazaları önlemek adına 25 saniyeye kadar düşürülebilir.

· Yayalar için en az 6 saniye süre konulur.

· Taşıtlar için yeşil süresi en az 8 saniyedir.

Maksimum süreler

· Devre süresi en fazla 120 saniye olur.

· Zorunlu durumlarda devre süresi 150 saniyeye kadar çıkarılabilir.

· Yeşil süreleri için kısıtlama yoktur.

Engelliler için sinyalizasyon uygulaması
Engelliler için sinyalizasyon uygulaması

Engelliler için sesli sinyalizasyon uygulaması

Görme engellilerin trafikte yaşadıkları sorun karşıdan karşıya geçerken trafik ışıklarını anlayamamaları. Sesli sinyalizasyon sistemi, görme engellilerin yollarda rahat yürüyebilmesi ve kavşaklarda karşıdan karşıya rahat geçebilmesi için son derece başarılı bir uygulama. Büyük şehirlerde merkezi yerlerde “sesli sinyalizasyon sistemi” uygulanıyor fakat sayıları çok yetersiz. 2009 yılında Isparta’da şehir merkezinde uygulanmaya başlayan sesli sinyalizasyon sisteminde ise diğerlerinden farklı olarak, görmeyen vatandaşlara ışığın rengi söyleniyor, sarı ve yeşil ışığa gelene kadar geçen süredeki saniyeler tek tek sayılıyor. Sesli sinyalizasyon sisteminin dünya genelinde yavaş ilerlemesi bir Rus firmasının bu konuda alternatif bir girişimde bulunmasına neden olmuş. Kitle kaynaklı trafik lambaları veri uygulaması olan SeeLight, görme engelli vatandaşların karşıdan karşıya geçebilmesi için gerekli tüm bilgileri sesli olarak sunuyor.