Vespa bu yıl 23 Nisan’da tam 76 yaşına giriyor. Adı İtalyanca eşek arısı anlamına gelen Vespa, sürükleyici bir yaşam öyküsüne sahip! Birçok motosiklet severin favorisi Vespa’yı yakından tanıyoruz!
“Vespa” adı geçtiğinde hemen hepimizin zihninde canlanan resim ortak çizgilere sahiptir. Yıllar boyunca kendini sürekli yenilese de özünü korumayı başaran bu sevimli motosiklet, zamana meydan okuyan ve trendleri takip eden tasarımlarıyla bir yaşam tarzının da temsili. Özgür, bağımsız, enerjik… Belki de sırf bu yüzden doğduğu 1946 yılından bu yana da kitleleri peşinden sürüklemeye ve görenleri kendisine hayran bırakmaya devam ediyor.
II. Dünya Savaşı, ülkelerin ateşin ortasında mücadele ettiği, yokluk ve çözümsüzlüklerine çare aradığı yıllar. Vespa da var oluşunu bu savaşa borçlu bir bakıma. II. Dünya Savaşı öncesinde Amerika’da üretilen ‘Cushman scooter’larla savaş sırasında tanışan İtalyanlar, paraşütlü birliklerin ve denizcilerin kara ulaşımında bu scooter’ları kullanıyor. Savaş sırasında Washington’dan getirilen -Vespa’nın tasarımında da ilham alınan- bu araçlar berbat hale gelmiş yollarda, bozuk arazide rahatlıkla kullanılabiliyor. Köprü ve yolları savaşta tahrip olan İtalyanlar için bu scooter’lar bir süre sonra hayatı kolaylaştırıyor hatta bir nevi kurtarıcı oluyor. Savaş bittikten sonra İtalya’nın ekonomisi çöküyor, hava bombardımanları esnasında yolları neredeyse yürünemeyecek hale geliyor. İtalyan şehirlerinde yollar düzelene kadar otomobil kullanmak mümkün olmayacağından devreye Cushman scooter’ların benzeriyle çözüm arayışına girer Piaggio şirketi giriyor.
Piaggio şirketinin öyküsü de Vespa kadar ilgi çekici. 1882 yılında Enrico Piaggio, bir kereste deposu kurmak için Cenova'da arazi satın alıyor. İki yıl sonra, 1884'te 20 yaşındaki oğlu Rinaldo Piaggio, Piaggio & C'yi kuruyor. Şirket, başlangıçta lokomotifler ve vagonlar inşa etse de 1917'deki I. Dünya Savaşı’yla yüz yüze gelince askeri sektöre yönelik üretime ağırlık veriyor. MAS anti-denizaltı motorbotları, uçaklar ve deniz uçağı ardından Piaggio'nun kendi çizimlerini de baz alan araçlar üretiliyor.
Rinaldo Piaggio, 1938'de hayatını kaybediyor; şirketin yönetimi oğulları Enrico Piaggio ve Armando Piaggio'ya devroluyor. 1940'a gelindiğinde Piaggio’nun üretimi çeşitleniyor. Artık Piaggio fabrikası, trenler, deniz teçhizatı, uçak motoru, uçaklar, kamyonlar, tramvaylar, otobüsler ve alüminyum pencere ve kapıların üretimine imza atıyor.
Savaştan sonra ihtiyaçtan doğdu
Savaştan sonra Enrico Piaggio, İtalyan kitle pazarı için modern ve uygun fiyatlı bir ulaşım yöntemine yönelik ihtiyacı görüyor. İşte bu noktada, Enrico Piaggio, şirkette ilk modern helikopterin üretilmesi projesinden de sorumlu Corradino D'Ascanio'dan basit, sağlam ve uygun fiyatlı bir araç yapmasını istiyor. Motosikletin ayrıca hem erkekler hem de kadınlar açısından kolay sürülür olması ve sürücünün kıyafetlerini temiz tutması gerektiği belirtiliyor.
Corradino D'Ascanio, 1945 yılında açılımı “Moto Piaggio no.5” olan MP5 kod adlı tasarımını beğeniye sunuyor. Bu modelin diğer ismi olarak da İtalyancada Disney’in ünlü çizgi film karakteri ‘Donald Duck’ın ismi olan “Paperino” kullanılıyor. Esasen havacılık endüstrisi için çalışan tasarımcının işi hem teknik ve biçimsel olarak Enrico Piaggio tarafından beğenilmiyor. Yeni tasarım, yani ikinci prototip 1946 yılında tamamlanıyor. Prototipi ilk kez gören Enrico Piaggio, "Yaban arısına benziyor” dediği motosikletin adını da böylelikle belirliyor. Vespa, 23 Nisan 1946’da saat 12.00′da Floransa’daki patent ofisi tarafından onaylanıyor. Kilometre saati, yan sehpa ve şık beyaz şeritli tekerlekler ve benzeri lüks opsiyonel özelliklerin yer aldığı ilk Vespa 98 cc modelin seri üretimine geçiliyor. Dünyayı peşinden sürükleyecek Vespa efsanesi, böylelikle doğuyor.
Pontedera merkezinde üretilen ilk Vespa sonrasında on yıl içinde bir milyondan fazla Vespa üretiliyor. Adını bir eşek arısına olan benzerliğinden alan Vespa, öyle çok seviliyor ki İtalyanca “Vespa ile bir yere gitmek” anlamına gelen "vespare" adlı yeni bir kelime günlük hayatın konuşma diline dahil oluyor.
Ekonomik bir taşıt olan Vespa, çok kısa sürede İtalya’da şehir hayatının bir parçası oluyor ve ünü giderek tüm Avrupa’ya yayılıyor. 50’li yıllarda Vespa artık Almanya, İngiltere, Fransa, Belçika ve İspanya’da da üretiliyor. Birkaç yıl sonra Hindistan ve Endonezya da Vespa’nın üretildiği bu ülkeler arasına katılıyor.
Tatlı Hayat “La Dolce Vita” yıllarının sembolü
İtalyan toplumunu derinden etkileyen Vespa, La Dolce Vita yıllarının da sembolü haline gelir. Yabancı gazeteciler İtalya’yı ‘Vespa ülkesi’ olarak tanımlarken; motorun ismi çoktan scooter kelimesiyle özdeşleşiyor. 1953 yılında çevrilen “Roman Holiday (Roma Tatili)” filminde Audrey Hepburn ve Gregory Peck, Vespa üzerinde Roma’yı bir uçtan bir uca geziyor. Filmin ardından Vespa satış patlaması yaşıyor. Sevimli arının üretimi 1956 yılında 1 milyonu, 1988 yılında ise 10 milyonu geçiyor.
Yıllar içinde değişim yaşadı
Piaggio şirketi, Vespa'yı değişen şehir yaşamına ve trafiğe adapte etmenin yollarını arayınca değişim de kaçınılmaz oldu. Nasıl mı? Şöyle ki 1976 model 125 Primavera ET'de elektronik ateşleme sistemi ve 3 emme deliği kullanıldı. 178 model P 125 X'de ise kaporta yeniden tasarlanırken P 200 E'de ayrı yağlama ve ilk kez gövdeye gömülü yön göstergeleri kullanıldı. 1989 model 50 PK N, en iyi performans gösteren "Vespino” (küçük Vespa) olurken 1996'daki ET4 125 ise 4 zamanlı merkezi motor ve otomatik şanzımana sahip ilk Vespa’ydı. 2000 yılının sonbaharında ET4 50, ilk 4 zamanlı motora sahip ‘'Vespino'' oldu. Bu küçük dev, depo tam doluyken 500 km'den fazla yol alabiliyordu. Vespa ABD'deye geri döndü: On yıl sonra Vespa LX/S, ABD'de en çok satan iki tekerlekli araç olmayı başardı.
Şu anda GTS Super, GTS, Sei Giorni, Primavera, Sprint ve Elettrica isimli modelleriyle arzı endam eden ve günümüze gelene kadar 150’ye yakın modeli üretilen Vespa, yıllardır scooter pazarının en prestijli aracı olmayı sürdürüyor. Birçok benzeri üretilse bile gözden düşmeyen sevimli arı, her geçen gün daha fazla insanın rüyasını süslüyor. Yollarda nice yılların olsun Vespa. İyi ki doğdun!
KAYNAKLAR
Vespa
Wikipedia
