17 Ağustos, büyük kayıplar verdiğimiz Gölcük Depremi’nin yıldönümü. O günden bugüne uygulanmaya çalışılan kentsel dönüşüm, Bina Tamamlama Sigortası ile farklı bir boyuta geçebilir.
17 Ağustos 1999 tarihinde yaşanan ve Türkiye tarihinin en yıkıcı depremlerinden biri olan Gölcük Depremi, Marmara Bölgesi'ni her anlamda sarsmıştı. “1999 Gölcük Depremi”, “İzmit Depremi”, “Marmara Depremi” veya “17 Ağustos 1999 Depremi” isimleriyle anılan; tüm ülkemizi derin bir yasa boğan 7,4 büyüklüğündeki felakette, 5 bin 383 kişi yaşamını yitirdi, 5 bin 252 kişi yaralandı. Depremde yaklaşık 12 bin 500 konut ve 3 bin civarında iş yeri yıkıldı. Depremden etkilenen Kocaeli, Sakarya, İstanbul, Düzce ve Yalova’da altyapı ve üstyapı tamamen tahrip oldu. Depremin ardından, şehirlerin yapılaşma biçimi ve deprem riskine karşı hazırlık seviyeleri gündemin ana maddelerinden biri oldu ve hala da gündemdeki yerini koruyor.
Türkiye'nin deprem kuşağında yer aldığı gerçeği, kentsel dönüşümün ne kadar hayati bir öneme sahip olduğunu o dönem bir kez daha gözler önüne serdi. Gölcük Depremi'nin ardından geçen yıllarda kentsel dönüşümün nasıl bir evrim geçirdiğine, hangi adımların atıldığına ve deprem riskine karşı hangi stratejilerin geliştirildiğine bir pencere açıyoruz.
Gölcük ve Derince’de kentsel dönüşüm
Depremden en çok etkilenen kuşkusuz depremin merkez üssü Kocaeli'nin Gölcük ve Derince ilçeleri oldu. Bu ilçelerde kentsel dönüşüm projeleriyle yapı stokları yenilenmeye devam ediliyor. Son dönemde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ile Gölcük Belediyesi’nin ortaklaşa başlattığı "Merkez Kentsel Dönüşüm Projesi" kapsamında yapı stoku açısından riskli alan ilan edilen Merkez Mahallesi'nde 36 dönümlük alanda 321 daire, 248 iş yeri, 69 ofis ve 125 deponun yıkımı tamamlandı. Proje kapsamında 10 blokta 360 daire, 407 iş yeri ve 985 araçlık 2 katlı otopark yapımı için çalışmalar sürüyor. Gölcük'te bu süre içinde sanayide de kentsel dönüşüm gerçekleştirildi. Şirinköy Mahallesi'ndeki Sivritepe TOKİ Konutları yapıldı ve Denizevler Mahallesi buraya taşındı. Bina yaş ortalaması 30 olan ilçede mevcut konut stokunun yüzde 60'ını 17 Ağustos 1999'dan önce inşa edilen binalar oluşturuyor. İlçede depremden kalma ağır hasarlı bir bina bulunuyor. 1999'daki depremden bu yana yaklaşık 6 bin 850 konut yenilendi. Derince'de de şu an bina yaş ortalaması 30. Kentsel yenileme sonrasında bu ortalamanın daha da düşmesi bekleniyor.
Sakarya’da ise deprem sonrasında çok katlı binalara ruhsat verilmiyor. Olası depremleri en az kayıpla atlatabilmek amacıyla kentte Türkiye’ye de örnek olabilecek bir yatay kentleşme modeli uygulanıyor.
İstanbul'da en fazla hasar Avcılar'daydı
İstanbul'da bin 880 kişinin yaralandığı depremde, 41 bine yakın konut ve iş yerinde hasar meydana geldi. 18 bin 162 konut orta ve ağır şiddetteki hasar yüzünden oturulamaz haldeydi. İlde 3 bin 171 okuldan 820'si hasar gördü. Bunlardan 118'inde orta, 13'ünde ağır hasar saptandı. İstanbul'daki 10 bine yakın kamu binasının bin 137'sinde az, 387'sinde orta, 37'sinde ise ağır hasar oluştu. İstanbul'da depremden en çok zarar gören ilçe Avcılar oldu. İlçede 270 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi de yaralandı. Bin 823 konut ve 326 iş yeri yıkıldı ya da ağır hasar gördü. 5 bin 106 konut ve 872 iş yerinde orta hasar, 3 bin 685 konut ve 461 iş yerinde de hafif hasar meydana geldi.
Bakanlıklar ile TOKİ ve diğer kurumların iş birliğinde yapılan kentsel dönüşüm çalışmalarıyla depremin yaraları büyük oranda sarıldı. Başta okullar ve hastaneler gibi kamu binaları olmak üzere hafif hasarlı binalar depreme karşı güçlendirildi.
TOKİ'nin resmi verilerine göre 2002 yılından bu yana İstanbul'da toplam konut projesi sayısı 98 bin 846 oldu. Bu projelerin 60 bin 632'si bitti; 38 bin 214'ü ise devam ediyor. 14 bin 980 proje ise kentsel dönüşüm amacı dışında üretilen üst segment konut olarak öne çıkıyor.
Bina Tamamlama Sigortası önemli bir güvence
Yeni yürürlüğe giren, Bir Kefalet Sigorta Branşı ürünü ve Kefalet Sigortası türü Bina Tamamlama Sigortası (BTS) zorunlu bir sigorta çeşidi olmamakla birlikte, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamındaki ön ödemeli konut veya devre tatil satışlarında, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamındaki kat karşılığı yapım işi projelerinde talep ediliyor. Hem topraktan ya da maketten satış olarak bilinen ön ödemeli konut satışları hem de kentsel dönüşüm uygulamaları için BTS, idarelerce aranan ve kabul edilen bir teminat.
Bina Tamamlama Sigortası ile sigortacı;
● Tüketicilerin konut veya devre mülk sahibi olmak amacıyla yapmış olduğu ödemeleri veya kat karşılığı yapmış olduğu sözleşmeleri,
● Satıcının (inşaat şirketinin/müteahhidin) iflası,
● Gerçek kişi satıcının vefatı ve reddi miras veya gaipliğine karar verilmesi,
● Genel şartların ek sözleşme ile teminat altına alınabilecek haller ve kıymetler ile teminat dışı kalan haller maddelerinde belirtilenler dışında, satıcının sözleşmede taahhüt edilen teslim tarihini müteakip 12 ay içinde konutu veya devre tatili tamamlayamaması gibi halleri teminat altına alıyor.
Konut alıcıları, BTS sayesinde konutlarını teslim alıp alamayacaklarına yönelik endişe yaşamadan evlerine kavuşacak. Yatırımcılar birikimlerini koruyacak, inşaat firmaları banka kredi limitlerini düşürmeden yapacağı binayı güvence altına alıp satışlarında avantaj sağlayacak.
BTS, yeni konut projelerini yatırım araçları olarak görenlerin değer artış beklentilerini yükseltmek için riski yüksek olan bu tip yatırımlara yönelmesine destek verebilir. BTS ürünü, hem projelerin doğru risk seviyeleri ile tasarlanması için hem de riskler gerçekleştiğinde bireysel yatırımcıların zarar görmemesi için de hayati bir ürün olacak.
Quick Sigorta’nın Bina Tamamlama Sigortası ürünü ile ilgili olarak https://www.quicksigorta.com/bina-tamamlama adresinden bilgi alınabiliyor.
