Kahramanmaraş merkezli yaşanan depremlerin ardından depremzedeler yaşadıkları şehirleri terk edip yakın illere göçerken İstanbullular da yaklaşan depremin korkusuyla hızla şehirden ayrılıyor. Tedbir, güvenlik, korku ekseninde yaşanan bu göç dalgası bütün ülkede emlak fiyatlarını olumsuz yönde etkiledi.
Yaşanan deprem 10 ili doğrudan etkiledi. Binlerce kişinin hayatını kaybettiği afette, on binlerce kişi evinin yıkılması ya da kullanılmaz hale gelmesi nedeniyle güvenli şehirlere göç etmek durumunda kaldı. Yaşanan göç dalgası neredeyse bütün şehirlerde emlak piyasasını doğrudan etkiliyor ve fiyatların hemen hemen bütün şehirlerde artmasına neden oluyor. Konut fiyatlarını etkileyen bir diğer faktörse gerçekleşmesi beklenen büyük depreminin korkusuyla şehri terk etmeyi planlayan İstanbullular. Yapılan araştırmalar İstanbul’da yaşayan insanların çoğunun kentte güvende hissetmediğine ve şehri terk ettiğine ya da terk etmeyi planladığına işaret ediyor.
Depremzedelerin çoğu yakınlarındaki illere göç ediyor
6 Şubat tarihinde yaşanan depremden pek çok bölge etkilendi. Enkaz kaldırma çalışmalarının devam ettiği bölgelerde kalanların en büyük problemi ise barınma. Yıkılmayan evlerin pek çoğu kullanılmaz halde ve artçı depremler devam ettiği için korku uyandırıyor. Durum böyle olunca bölgede yaşayanlar çareyi yakın illere göç etmekte buldu. Türkiye’nin belki de en büyük göç dalgası olarak nitelendirilebilecek bu süreçte bazı iller diğerlerine göre daha çok tercih ediliyor. EVA Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı, Türkiye genelinde mevcut kiralık konut stokunun yüzde 30 eridiğini ve göçün en fazla hareketlendirdiği illerin Ankara, Antalya, Mersin, Elazığ, Kayseri ve Muğla olduğunu açıkladı.
Göçün olduğu illerdeki konut fiyatları her geçen gün artıyor. Endeksa verilerine göre depremin etkilediği illerde satılık konut fiyatları ortalama yüzde 14, konut kiraları ise ortalama yüzde 17 artış gösterdi. Çevre illerdeki satılık konut fiyatlarının yüzde 7, konut kiralarının yüzde 4, büyükşehirlerdeki satılık konut fiyatlarının yüzde 11, konut kiralarının ise yüzde 14 arttığı görüldü. Deprem sonrasında büyükşehirler içerisinde konut satış fiyatlarının en fazla arttığı il Muğla olurken kiraların en fazla arttığı il Ankara oldu. Diğer yandan beklenen konut stokunun azalması iken hiç satılığa çıkarılması hatta kiralanması mümkün olmayan arazi ve konutlar piyasaya sunulduğu için bazı illerde konut stokunda artış olduğu gözlemlendi. Yine Endeksa’nın sunduğu verilere göre göçün en çok olduğu merkezlerden biri olan Mersin’de, satılık konut stokunun yüzde 36, kiralık konut stokunun ise yüzde 31 arttığı görülüyor. Göç hareketi konut fiyatlarındaki artışın yanı sıra altyapı ve üst yapı konusunda pek çok sorunun doğmasına da neden oluyor. İşsizlik ise bu sorunların ilk sıralarında.
İstanbul’dan diğer şehirlere ve şehir içi göç hızlandı
Ipsos Deprem Araştırması’na göre bu depremde diğer illerde yaşayan bireylerin yüzde 59’unun afet bölgesinde yaşayan ya bir akrabası ya da bir arkadaşı bulunuyor. Bu kişilerin yüzde 28’i söz konusu depremde bir yakınını kaybetmiş; yüzde 31’inin de yaralanan bir arkadaşı ya da akrabası var. Durum bu şekilde olunca sadece depremin gerçekleştiği bölgelerin değil bütün Türkiye’nin yaşanan afetten etkilendiğini söyleyebiliriz. İstanbul’da yaşayan vatandaşlar süreç neticesinde beklenen büyük deprem ile yüzleşmek durumunda kaldı. Daha güvenli bölgelere taşınmak isteyen kentliler, çareyi diğer şehirlere göç etmekte ya da zemininin daha sağlam olduğu ilçelere taşınmakta buldu.
Deprem sonrası araştırmalar, Türkiye’de yaşayan bireylerin yüzde 85’inin kendi ilinde böyle bir afetin yaşanabileceği endişesini taşıdığını gösteriyor ve insanların yüzde 60 ila 70’inin daha sağlam bir eve geçmek isteğini ortaya koyuyor. İstanbul’dan yakın şehirlere göçler oldukça revaçta. Vatandaşlar deprem riskinin az olduğu söylenen başta Kırklareli olmak üzere Edirne ve Tekirdağ gibi illere taşınıyor. Hayatoğlu Nakliyat’ın sahibi Mehmet Bağlar, son 10 günde İstanbul’dan çıkışların neredeyse son 20 yılın zirvesine çıktığını dile getiriyor.
İstanbul dışına göç etmeye olanağı olmayanlar ise daha “güvenli” buldukları ilçelere doğru rotalarını çevirmiş durumda. Eve Nakliyeciler Dernek Başkanı Ali Ayılmazdır, en riskli bölgelerden biri olan Kadıköy başta olmak üzere, Avcılar, Beylikdüzü, Bağcılar, Sefaköy gibi pek çok ilçeden şehir dışına ve ilçeler arası deprem göçünün yaşandığını belirtiyor. Şehir dışına gidenler genelde memleketlerine dönerken Maltepe, Kartal, Kadıköy gibi ilçelerden de Kurtköy, Sancaktepe, Çatalca gibi ilçelere göç hareketi deprem korkusu ile hız kazandı. Şubat ayında en çok kira artışı ise zemininin sağlam olduğu belirtilen Çatalca'da yaşandı.
“Deprem riski olmayan santimetrekare yok.”
Kahramanmaraş depremlerinden sonra deprem bölgesi dışında yaşayan her on kişiden yaklaşık dokuzu kendi şehrinde de bir deprem yaşanması ihtimali olduğunu düşünüyor. Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı Prof. Dr. Süleyman Pampal, Türkiye'de deprem tehlikesi olmayan santimetrekare yok.” diyerek Türkiye'nin tamamının yüksek deprem tehlikesi altında olduğunu belirtiyor. Pampal’ın önerisi ise vatandaşların daha az tehlikeli olduğunu düşündüğü şehirlere göç etmesindense kendi bulundukları yerleri, içinde yaşadıkları binaları depreme dayanıklı hale getirerek yaşamaları gerektiği yönünde.
Kaynaklar
1. Diken, diken.com.tr, Erişim Tarihi: 09.03.2023.
2. Foreks, foreks.com, Erişim Tarihi: 09.03.2023.
3. Gazete Duvar, gazeteduvar.com.tr, Erişim Tarihi: 09.03.2023.
4. Haber Türk, haberturk.com, Erişim Tarihi: 09.03.2023.
5. Ipsos, ipsos.com, Erişim Tarihi: 09.03.2023.
6. Milliyet, milliyet.com.tr, Erişim Tarihi: 09.03.2023.
