Daha önce, sanat eserleri karşısında aşırı duygulanma, baş dönmesi, kalp çarpıntısı gibi belirtiler yaşadınız mı? “Sanat saldırısı” olarak tanımlanan ve oldukça ender görülen Stendhal Sendromu, psikosomatik bir bozukluk olarak görülüyor.
Stendhal Sendromu adı nereden geliyor?
Sanat neşe, üzüntü ve öfke gibi birçok duyguyu ortaya çıkarabiliyor. Peki bir sanat eserini görünce/izleyince ve sonrasında bu hislerle birlikte ruhsal veya fiziksel semptomlar da yaşanabiliyor desek. 1989 yılında İtalyan psikiyatrist Graziella Magherini tarafından, sanatla aşırı deneyim yaşamanın kişiyi hasta hissettirdiği bir durum olarak tanımlanan Stendhal Sendromu, “sanat saldırısı” olarak da biliniyor. Psikiyatrist Magherini bu teşhisi nasıl koydu derseniz, kendisi Floransa’da bulunan sanat eserlerini izleme kaynaklı semptomlar yaşayan 100'den fazla ziyaretçiyi aynı şehirdeki bir hastanede tedavi etmiş. Bu sendromun bir diğer adının da "Floransalı sendromu" olduğunu belirtmeden geçmeyelim.
"Stendhal" kelimesi ise Fransız yazar Marie-Henri Beyle'nin takma adından geliyor. 2021 yılında yapılan bir araştırmaya göre Beyle, 1817'de Floransa'daki Santa Croce Bazilikası'nı ziyareti sırasında yaşadığı bunaltıcı hisleri anlatmış olan ilk kişi.
Stendhal Sendromu neden görülür, semptomları nedir?
Stendhal Sendromu’nun, altta yatan bir rahatsızlıkla ilişkili olup olmadığı henüz net değil. Sendromun etkisiyle amigdala ve limbik sistem (duyguların işlendiği beyin bölgeleri), yoğun estetik deneyimler sırasında aşırı uyarılabiliyor. Bu da fiziksel ve duygusal tepkilere neden oluyor.
Stendhal Sendromu, sanatın sadece estetik bir deneyim olmadığını, aynı zamanda derin psikolojik ve hatta mistik bir etki yaratabileceğini gösteriyor. Bazı sanat tarihçileri bu durumu, sanatın bilinçaltıyla kurduğu arketipsel bağlara bağlıyor. Özellikle dini temalı veya büyük anlatıları olan eserlerde bu daha sık görülüyor.
Kaygı ve endişe hissi, nefes darlığı, hızlı kalp atış hızı, göğüs ağrıları, baş dönmesi, bayılma, halüsinasyon, mide bulantısı, terleme, kafa karışıklığı, paranoya, bilinç kaybı gibi panik atak benzeri belirtiler gösteren Stendhal Sendromu; sanatsal bir deneyim yaşandığı an veya sonrasında ortaya çıkıyor.
2020 yılındaki araştırmalar sendromun risk faktörlerini; yaş, stres, sık seyahat ve az uyku, jet lag, dehidrasyon ve güneşe maruz kalma olarak belirliyor. Ayrıca Stendhal Sendromu’nun sanata duyarlı, yüksek empati sahibi ve yoğun hayal gücüne sahip kişilerde de görüldüğü söyleniyor. 2018 yılında yapılan araştırmalara göre ise son derece nadir görülen ve görsel ve mimari sanatların tetiklediği düşünülen Stendhal Sendromu, bölgesel olarak görülebiliyor. Çünkü sanat eserleri, müzeler, tarihi mimari, kültürel yapılarla dolu olan Avrupa’da görülen Stendhal Sendromu vakaları, dünya ortalamasına göre daha çok sayıda. Ayrıca Stendhal Sendromu’nu güzel bir gün doğumunun veya nefes kesici bir manzaranın da tetiklediği düşünülüyor.
Stendhal Sendromu nasıl tedavi edilir?
Semptomları geçici olan Stendhal Sendromu, tıbbi tedavi gerektirmiyor. Eğer bir sanat eserinin deneyimlerken veya sonrasında kendinizi bunalmış hissediyor ve panik atak benzeri belirtiler yaşıyorsanız kısa bir mola vermeniz, bulunduğunuz alandan uzaklaşmanız ve nefes egzersizleri yapmanız öneriliyor. Eğer kafa karışıklığı ve bayılma belirtileri yaşarsanız tıbbi bir destek almanız gerektiğini söyleyen uzmanlar, Stendhal Sendromu yaşadığınızı teyit etmek amacıyla bir uzmana danışmanızı öneriyor.
