Artırılmış gerçeklik, gerçek dünyayı sanal bilgilerle zenginleştiren bir teknoloji. Bu teknoloji dokunduğu birçok alanda olduğu gibi eğitimde de yeni bir dönem başlattı.
Eski çağlardan bu yana felsefi ve bilimsel açıdan sorgulanan gerçeklik algısı, teknolojik gelişmeler ilerledikçe değişip dönüşüyor. Bu değişim ve dönüşümü son teknolojinin ürünü olan “artırılmış gerçeklik” uygulamalarında da görüyoruz. Gerçek dünyayı dijital bilgi, görüntüler veya diğer verilerle birleştiren bir teknoloji türü olarak ifade edilebilecek olan artırılmış gerçeklik; sağlıktan sanayiye, eğlenceden eğitime kadar birçok alanda, sektörde kullanılıyor. Artırılmış gerçekliğin değiştirici ve dönüştürücü gücünün en fazla yansıdığı alanlardan biri de eğitim.
Bu teknolojinin eğitime uyarlanmasının en önemli katkısı öğrenme sürecini, öğretim yöntemlerini daha etkileşimli ve ilgi çekici hale getirmesi kuşkusuz. Geliştirilen özel uygulamalar, öğrencilere karmaşık kavramları daha kolay anlamaları amacıyla somut deneyimler sunuyor. Eğitmenler de bu teknoloji sayesinde yeni nesil eğitim materyalleri geliştirme imkanı bulabiliyor.
Bu teknolojide dijital bilgiler; resimler, sesler, metinler ya da üç boyutlu modeller, gerçek dünyayla uyumlanıyor. Bir akıllı telefon, tablet veya artırılmış gerçeklik gözlüğü yardımıyla söz konusu sanal bilgiler fiziksel ortama eklemleniyor. Artırılmış gerçeklik sayesinde bir biyoloji dersinde insan vücudu modelleri üç boyutlu olarak incelenebiliyor ya da bir tarih dersinde antik bir yapının sanal gerçekliği içinde gezilebiliyor. Bu şekilde, yapı detaylı olarak incelenebiliyor. Öğrencilere teorik bilgileri uygulamalı olarak görme ve deneme şansı sağlayan bu teknoloji ile matematik, fen ve tarih gibi derslerde soyut kavramların görsel olarak anlatılması kolaylaşıyor. Artırılmış gerçeklik, farklı öğrenme tarzlarına sahip öğrencilere en uygun öğrenme çözümlerini sunuyor.
Dünyada ve Türkiye’de artırılmış gerçeklik
Halihazırda dünyanın birçok yerinde artırılmış gerçeklik teknolojisi, eğitim süreçlerini destekleyen önemli bir araç olarak kullanılıyor.
Örneğin Amerika Birleşik Devletleri’nde artırılmış gerçeklik destekli eğitim programları, yenilikçi öğrenme deneyimleri sunmak için çeşitli düzeylerde yaygın şekilde kullanılıyor. Stanford Üniversitesi, artırılmış gerçeklik teknolojisini kullanarak eğitim ve psikoloji alanlarında yenilikçi projeler geliştiriyor. Programlar, öğrencilerin karmaşık sosyal ve bilimsel sorunları anlamasına yardımcı olmak amacıyla sanal simülasyonlar sunuyor.
MIT Media Lab, artırılmış gerçeklik teknolojisinin öğrenme süreçlerindeki etkisini araştırmak için projeler geliştiriyor. Özellikle mühendislik ve tasarım derslerinde kullanılan artırılmış gerçeklik, öğrencilerin karmaşık yapıları görselleştirmesine olanak tanıyor.
Yine ABD’deki birçok okul, Google Expeditions platformunu kullanarak öğrencilere sanal saha gezileri düzenliyor. Öğrenciler, artırılmış gerçeklik yardımıyla tarihi mekanları, bilimsel fenomenleri veya farklı kültürleri keşfedebiliyor. ClassVR, zSpace for Education, Microsoft HoloLens – Nursing Training gibi farklı platformlar öğrencilerin gerçek dünyayı simülasyon aracılığıyla deneyimlemesine imkan tanıyor.
Avrupa’da da artırılmış gerçeklik destekli eğitim programları hem teknolojik inovasyon hem de pedagojik yaklaşımlar açısından hızla gelişiyor. Özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde, eğitimde artırılmış gerçeklik potansiyelini artırmak amacıyla üniversiteler, özel sektör ve devlet iş birliği içinde çalışıyor. Örneğin konunun öncü takipçilerinden University College London (UCL), artırılmış gerçeklik teknolojilerini kullanarak öğrenciler için interaktif öğrenme deneyimleri sunuyor. Özellikle tıp ve mühendislik gibi alanlarda kullanılan programlar, öğrencilerin karmaşık kavramları görselleştirmelerine yardımcı oluyor.
Erasmus+ programı, Avrupa’daki eğitimcilerin ve öğrencilerin artırılmış gerçeklik tabanlı araçlarla öğrenim deneyimlerini artırmayı amaçlayan fen, teknoloji, mühendislik, sanat ve matematik alanlarında yürütülen projelere destek sağlıyor. Yine ARLEM Project (Augmented Reality for Learning in European Museums - Avrupa Müzelerinde Öğrenmeye Yönelik Artırılmış Gerçeklik) Avrupa’daki müzeler ve eğitim kurumları iş birliğiyle hayata geçirildi. Bu proje, müze ziyaretçileri için artırılmış gerçeklik destekli rehberlik hizmetleri sunarken öğrenciler için interaktif öğrenme materyalleri geliştiriyor.
İngiltere ve Almanya’da hayata geçirilen ZSpace, ilkokul ve ortaokul öğrencilerine yönelik artırılmış gerçeklik tabanlı öğrenme içerikleri sunuyor. Özellikle fen bilimleri ve biyoloji derslerinde, öğrencilerin insan vücudu veya kimyasal reaksiyonlar gibi konuları üç boyutlu olarak incelemesine olanak tanıyor. Yine Birleşik Krallık’ta uygulanan ClassVR’da öğrenciler artırılmış gerçeklik gözlükleri kullanarak ders içeriklerini yeni açılardan deneyimliyor. Mesleki eğitime yönelik programlar, müze ve kültür merkezlerinde uygulanan artırılmış gerçeklik tabanlı eğitimler, çevrimiçi ve mobil uygulamalar, yapay zeka ile uyumlanmış ve beraberce çalışan artırılmış gerçeklik platformları öğrenme deneyimini geliştiriyor.
Türkiye’de artırılmış gerçekliğin eğitimde kullanılması
Türkiye’de artırılmış gerçeklik teknolojisinin eğitim alanında kullanımı, son yıllarda artan dijitalleşme ve teknoloji entegrasyonu sayesinde hızla yaygınlaşıyor. Hem devlet destekli projeler hem de özel girişimler aracılığıyla artırılmış gerçeklik, eğitimde interaktif ve zenginleştirilmiş öğrenme deneyimleri sunuyor. Eğitimde artırılmış gerçekliğin kullanımına dair öne çıkan bazı uygulamalar şöyle sıralanabilir:
- Örneğin Millî Eğitim Bakanlığı’nın geliştirip uygulamaya aldığı Eğitim Bilişim Ağı (EBA), artırılmış gerçeklik teknolojisini ders içeriklerine entegre ediyor. Özellikle fen bilimleri ve matematik gibi derslerde kullanılan üç boyutlu modeller ve animasyonlarla öğrenciler konuları daha iyi kavrayabiliyor. Ek olarak Türkiye genelindeki akıllı tahta entegrasyonu da artırılmış gerçeklik içeriklerinin sınıf ortamında kullanılmasını kolaylaştırıyor. Öğretmenler, dersleri zenginleştirmek için EBA üzerindeki AR tabanlı içeriklerden faydalanabiliyor.
- Türkiye’deki birçok okul ve eğitim merkezi fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) eğitiminde artırılmış gerçeklik teknolojisini kullanıyor. Robotik kodlama atölyeleri, bilim merkezleri, Türkiye genelindeki bilim merkezleri, artırılmış gerçeklik teknolojisiyle zenginleştiriliyor.
- Özel eğitimde artırılmış gerçeklik, özel gereksinimli öğrenciler için bireyselleştirilmiş ve görsel odaklı öğrenme imkanı sunuyor. Artırılmış gerçeklik konuşma terapilerinde interaktif materyallerle öğrenmeyi eğlenceli hale getiriyor.
- Üniversite tabanlı araştırmalar ve projeler devam ediyor. Özellikle Anadolu Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi ve ODTÜ gibi önde gelen üniversitelerin mühendislik ve teknoloji bölümlerinde verilen uygulamalı derslerde artırılmış gerçeklik tabanlı araçlar kullanılıyor.
- Türkiye’deki birçok müze ve tarihi mekan, artırılmış gerçeklik uygulamalarıyla tarih derslerini daha ilgi çekici hale getiriyor. Topkapı Sarayı, Göbeklitepe ve Efes Antik Kenti artırılmış gerçeklik teknolojisiyle bu mekanlardaki tarihi eserlerin detayları incelenebilir ve dönemlere ait bilgiler interaktif bir şekilde öğrenilebilir. Yine bazı müzelerde rehberlik hizmetlerinde kullanılan artırılmış gerçeklik uygulamaları, öğrencilere sanat, arkeoloji ve tarih derslerinde destek sağlıyor.
- Türkiye’deki yaz okulları ve eğitim kampları, öğrencilere artırılmış gerçeklik tabanlı kodlama ve proje geliştirme eğitimleri sunuyor.
Gelecekte bizleri ne bekliyor
Artırılmış gerçeklik teknolojisinin eğitimde yaygınlaşması önümüzdeki yıllarda artacak gibi gözükse de alt yapı eksiklikleri ve yüksek maliyetler bu yayılımı yavaşlatabilir. Ancak bu teknolojide cihazların fiyatlarının düşmesi ve daha fazla öğretmenin bu teknolojiyi benimsemesiyle, artırılmış gerçekliğin eğitimde devrim yaratma potansiyeli büyüyor.
Sonuç olarak hem dünyada hem de Türkiye’de artırılmış gerçeklik teknolojisinin eğitime entegrasyonu, daha yaratıcı, etkili ve ilgi çekici bir öğrenme ortamı oluşturmak için büyük bir potansiyel taşıyor. Bu yönde yapılan yatırımlar, geleceğin eğitim dünyasını biçimlendirecek.
