Maymun çiçeği hastalığında Dünya Sağlık Örgütü’nün son açıklamasına göre sayı bini aştı. Hastalığın detaylarını Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Sibel Bolukçu’ya sorduk.
Pandeminin etkilerini halihazırda yaşıyorken hayatımıza bir de maymun çiçeği hastalığı eklendi. Maymun çiçeği virüsü vakalarının sayısı bini aştı. Mayıs ayında başlayan salgında, şimdiye kadar Batı ve Orta Afrika dışındaki 29 ülke vaka görüldüğünü duyurdu. Konuya ilişkin açıklama yapan, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, maymun çiçeğinin bu ülkelere yerleşmesinin ciddi ve gerçekçi bir durum olduğu konusunda uyardı. Bununla birlikte Gana'da ilk maymun çiçeği vakası tespit edildi.
Maymun çiçeği hastalığına, Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsinin bir üyesi olan maymun çiçeği virüsü neden oluyor. İlk kez 1958’de Danimarka’da bir laboratuvarda bir maymundan izole edilmiş ve aşı ile dünyadan başarı ile silinmiş olan çiçek hastalığı ile aynı aileden olduğu için bu isim verilmiş. İlk insan vakası olarak 1970 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde bir çocukta görülmüş. Maymun çiçeği o yıldan sonra Orta ve Batı Afrika’nın endemik hastalığı olarak biliniyor.
Gündemimizdeki yeni hastalıkla ilgili merak edilenleri Yeditepe Üniversitesi Kozyatağı Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Sibel Bolukçu’ya sorduk.
Hastalığı tanımadan önce sormak istiyorum; yeni bir pandemiyle karşı karşıya olabilir miyiz?
Maymun çiçeği virüsü, 13 Mayıs 2022 tarihinden ve 2 Haziran 2022 tarihine kadar, virüs açısından endemik olmayan 27 ülkeden 780 laboratuvarca doğrulanmış maymun çiçeği vakası rapor edildi. Dünya Sağlık Örgütü durumu salgın olarak tanımlasa da pandemi ilan etmedi.
Çiçek hastalığı ailesinden gelen bu hastalık nasıl seyrediyor?
Maymun çiçeği hastalığı, esas olarak Orta ve Batı Afrika'nın tropikal yağmur ormanlarında ortaya çıkan ve zaman zaman diğer bölgelere yayılım gösteren viral bir zoonotik hastalık. 1980 yılında tüm dünyada eradike edilen, yani sona erdiği ilan edilen bir ortopoks virüsü enfeksiyonu olan çiçek hastalığına benziyor ancak Maymun Çiçeği, çiçek hastalığından daha az bulaşıcı ve daha hafif seyrediyor. Maymun çiçeğinin klinik görünümü, Maymun Çiçeği'nde klinik görünüm ise tipik olarak ateş, kızarıklık ve şişmiş lenf düğümleri.
Virüsün iki çeşidinden biri olan Batı Afrika tipinde yaşam kaybı oranı yüzde 3.6 civarında. Kongo Bölgesi tipinde ise yüzde 10.6’ya kadar yükselebiliyor.
Maymun çiçeği genellikle 2 ila 4 hafta süren semptomları olan kendi kendini sınırlayan bir hastalık. Ağır seyreden vakalar da elbette ortaya çıkabilir. Son veriler vaka ölüm oranının yüzde 3-6 civarında olduğunu gösteriyor.
Maymun çiçeği nasıl bulaşıyor?
Maymun çiçeği, infekte hayvan ya da insan ile ya da infekte vücut sıvıları veya kontamine olmuş yüzey ve eşya ile temas ile bulaşabiliyor. SarsCoV-2 virüsüne benzer şekilde de büyük damlacıkların (>0,5μ) solunum yoluyla alınması ile yayılabiliyor. Buna karşılık 2022 yılı vakalarında cinsel temas sonrası bulaş, dikkati çeken yeni bir bulaş yolu olarak karşımıza çıkıyor. Cinsel ilişki sırasında yakın temas, ağız ya da cinsel organlardaki lezyonların buna neden olabileceği düşünülüyor.
Çiçek aşısı maymun çiçeği hastalığı için koruyuculuk sağlıyor mu?
Çiçek aşısı maymun çiçeği için de koruyucu özelliktedir. Yanı sıra maymun çiçeği hastalığı için de yeni aşılar geliştirildi. Çiçek hastalığı tedavisi için geliştirilen bir anti-viral ilaç, maymun çiçeği tedavisi için de ruhsatlandırıldı. Çiçek hastalığına karşı aşılamanın, maymun çiçek hastalığını önlemede yaklaşık yüzde 85 oranında etkili olduğu birkaç gözlemsel çalışmayla kanıtlandı. Bu nedenle geçmişte çiçek aşısı olanlarda maymun çiçeği hastalığının daha hafif seyredebileceği düşünülebilir.
Yeni nesil aşının eskiden farkı nedir?
Günümüzde ilk nesil çiçek aşısı toplum genelinde uygulanmamakta. Yeni nesil aşı modifiye edilmiş atenüe aşı virüsüne (Ankara suşu) dayalı daha da yeni bir aşı. Bu aşı 2019'da maymun çiçeğinin önlenmesi için de onaylandı. Bunula birlikte hastalığın bulaşının önlenmesi konusunda toplumların aşılanması ile ülkelerin kabul edip uygulamaya soktukları aşılama politikası henüz ilan edilmedi. Bazı ülkeler, laboratuvar personeli, hızlı müdahale ekipleri ve sağlık çalışanları gibi risk altında olabilecek kişilere aşı sunmaya yönelik politikalar geliştiriyor.
Kendimizi bu hastalıktan hangi önlemleri alarak koruyabiliriz?
Günümüzde küresel ısınma, kısa zamanda dünyanın bir noktasından diğerine seyahat imkânın geçmişe göre çok daha kolay olmasıyla endemik hastalıklar hızla dünya çapında yayılım göstermektedir. Son dönemde, toplum sağlığını tehdit eden COVID-19 ve vaka sayısındaki artışla dikkati çeken maymun çiçeği hastalıkları için kişisel önlemlere gereksinim olduğu açıktır.
Genel olarak maske gibi koruyucu ekipmanlar kullanılmadan iyi havalandırılmayan, kalabalık ve kapalı ortamlarda uzun süreli (bu süre kimi yayınlara göre 15 dakikadan uzun olmamalı) zaman geçirilmemesi, hasta kişi/hayvan ile yakın temasta bulunulmaması, infekte insan/hayvan tarafından kontamine edilen yüzey ve eşya ile korumasız temas edilmemesi ve en önemlisi de el hijyenine özen gösterilmesi bulaş riskini ciddi oranda azaltmakla beraber tamamen engellemeyeceği de unutulmamalıdır.
Quick Tamamlayıcı Sağlık Sigortası
Şehrin en iyi hastanesi bana yeter.
Farkı Quick öder.
Detaylı bilgi için:
