İstanbul Atatürk Olimpiyat Stadyumu, 18 yıl sonra tarihinde ikinci kez UEFA Şampiyonlar Ligi finaline ev sahipliği yapıyor. 10 Haziran’daki finalin adı bu kez “Manchester City - Inter”. Bu tarihi buluşma öncesinde Şampiyonlar Ligi’nin geçmişinden bugününe bir pencere açıyoruz.
Türkiye ikinci kez UEFA Şampiyonlar Ligi Finali’ne ev sahipliği yapıyor. 2005 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali, 25 Mayıs 2005'te İngiltere'nin Liverpool ve İtalya'nın Milan takımları arasında İstanbul'daki Atatürk Olimpiyat Stadyumu'nda oynanmıştı. Unutulmaz finaller arasına giren karşılaşmanın ilk yarısını 3-0 yenik kapatan İngiliz Liverpool takımı, ikinci devrede bulduğu üç golle maçı uzatmaya taşımıştı. Golsüz geçen iki uzatma devresi sonrasındaki penaltı atışlarında maçı Liverpool 3-2 kazanmıştı.
2023 UEFA Şampiyonlar Ligi finali ise 10 Haziran Cumartesi günü TSİ’ye göre 22.00’de İstanbul Atatürk Olimpiyat Stadyumu'nda oynanacak. Şampiyonlar şampiyonu, İngiltere’den Manchester City ile İtalya’dan Inter’in karşılaşmasıyla belli olacak. Manchester City ile Inter, tarihlerinde ilk kez 2023 Şampiyonlar Ligi finalinde İstanbul’da karşılaşacak. Bu maçın Türkiye açısından bir diğer önemi ise Inter kaptanı milli takım oyuncumuz Hakan Çalhanoğlu ve Manchester City kaptanı Türk asıllı Alman futbolcu İlkay Gündoğan’ı da karşı karşıya getirmesi. Kim kazanırsa kazansın kupa bir Türk futbolcunun ellerinde yükselecek.
Manchester City’nin final macerası
Takımlar zorlu rakiplerini geride bırakıp yarı finale geldiğinde final için karşılarında son bir engel vardı. Pep Guardiola'nın çalıştırdığı Manchester City; Dortmund, Sevilla ve Kopenhag'ın olduğu grubu 14 puanla lider olarak tamamladı. İlk maçta 7-0 mağlup ettiği Leipzig ile deplasmanda 1-1 berabere kalan Manchester City, çeyrek finalde Bayern Münih'in rakibi oldu. Erken finallerden biri olarak görülen bu eşleşmede ilk maçta Bayern Münih'i 3-0 deviren Guardiola'nın öğrencileri, ikinci maçta 1-1'lik skorla yarı final biletini aldı. Son Şampiyonlar Ligi şampiyonu Real Madrid ile önce İspanya'da 1-1 berabere kalan Manchester City, rövanşı İngiltere’de 2-0 almayı başardı ve Real Madrid'i de eleyerek İstanbul'da Inter'in rakibi oldu.
Şampiyonlar Ligi yarı finalinde Real Madrid’i eleyen İngiliz ekibi Manchester City, kulüp tarihinde ilk kez Şampiyonlar Ligi finaline yükseldi. Manchester City, daha önce Şampiyonlar Ligi'nde üç kez yarı final oynamış ve bu üç maçın ikisinde Real Madrid'e elenmişti. Kaptan İlkay Gündoğan bu sezon şampiyonluğa uzandığı Manchester City ile toplam 48 maçta 9 gol, 7 asistlik istatistik yakaladı.
İtalya takımı Inter’in final yolculuğu
UEFA Şampiyonlar Ligi yarı final rövanş maçında karşı karşıya gelen iki İtalyan takımından Inter, ezeli rakibi Milan'ı 1-0 yenerek İstanbul'da oynanacak finalin biletini aldı. Bu sonuçla Inter, UEFA Şampiyonlar Ligi'ni kazandığı 2010 sezonundan bu yana ilk kez finali görme şansını yakaladı. Şampiyonlar Ligi’ni daha önce 3 kez kazanan Inter, altıncı kez bu kupada final oynayacak.
Simone Inzaghi teknik direktörlüğündeki Inter’in final yolu da zorlu maçlarla doluydu. Inter; Bayern Münih, Barcelona ve Viktoria Plzen’in bulunduğu C grubunu 3 galibiyet, 2 mağlubiyet ve 1 beraberlik alarak 10 puanla ikinci sırada tamamladı ve bir üst tura yükseldi. Son 16 turunda Porto ile karşılaşan İtalyan ekibi, 1-0 ve 1-1’lik skorlarla adını çeyrek finale yazdırdı. Çeyrek finalde Benfica ile eşleşen mavi-siyahlılar, deplasmanda 2-0 yendiği rakibi ile kendi sahasında 3-3 berabere kaldı ve bu skorlarla yarı finale yükseldi. Bu turda ezeli rakibi Milan'la rakip olan Inter, San Siro Stadyumu’nda 2-0, Giuseppe Meazza Stadyumu’nda da 1-0 kazanarak finaldeki yerini aldı.
İlkay Gündoğan ve Hakan Çalhanoğlu karşı karşıya
Finalde sadece Manchester City-Inter rekabetini değil aynı zamanda Manchester City’de top koşturan Türk asıllı Alman futbolcu ve takımın kaptanı İlkay Gündoğan ile Inter forması giyen milli futbolcu ve takımın kaptanı Hakan Çalhanoğlu’nun mücadelesini de izleyeceğiz.
İlkay Gündoğan, üçüncü kez UEFA Şampiyonlar Ligi finalinde mücadele edecek. Yetenekli oyuncu ilk iki finalinde kupaya uzanamadı.
Hakan Çalhanoğlu ise finalde forma giyerse, Şampiyonlar Ligi finalinde forma giyen dördüncü Türk futbolcu olacak. Inter galip gelirse Hakan Çalhanoğlu, Şampiyonlar Ligi kupası kaldıran ilk Türk futbolcu olarak da tarihe geçecek.
Şampiyonlar Ligi’nin kısa tarihi
Şampiyonlar Ligi, UEFA (Union of European Football Associations) Türkçesiyle Avrupa Futbol Federasyonları Birliği tarafından yönetilen bir organizasyon. İlk olarak 1955 yılında Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası olarak başlayan organizasyon, çift maçlı eleme usulüyle sürdürülecek bir kupa olarak düşünüldü. Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası’nın ilk maçı ise Sporting CP ile Partizan arasında 1955-56 sezonunda oynandı. İlk sezonun şampiyonu ise Real Madrid oldu. Şampiyonluğu alan Real Madrid, 1960-61 sezonuna kadar beş kez üst üste şampiyonluklar kazandı. 1970’lerde ise ön eleme sistemiyle beraber şampiyonluk yelpazesi de genişledi. Liverpool, Feyenoord, Ajax, Bayern Münih, Nottingham Forest, Aston Villa, Hamburger, Juventus, FCSB (Steaua București), Porto ve PSV ise sonraki sezonların şampiyonları oldu.
1992 yılına gelindiğinde organizasyonun adı UEFA Şampiyonlar Ligi olarak değiştirildi ve organizasyon daha çok bir lig usulüne dönüştürüldü. 2003 yılından itibaren de ligini şampiyon bitiren takımlardan 22’si turnuvaya direkt katılım hakkı kazandı. Ligin UEFA puanına göre şampiyonun ardındaki takımlar da ön eleme ile Şampiyonlar Ligi’ne dahil oldu. Bazı liglerde bu takım maksimum sayı olan 5’e kadar çıkarken bazı liglerde 2 takım katılmaya hak kazandı. Oynanan ön elemeler sonrası dahil olan 10 takımla beraber en az 32 takım olduğunda ise 4 takımdan oluşan gruplar oluşturuldu. Bugün 8 grubun ilk 2 sırasında yer alan takımlar Şampiyonlar Ligi son 16, çeyrek final, yarı final ve final maçlarını oynayarak grup üçüncüleri ise Avrupa UEFA Ligi ile yoluna devam ediyor. Grup sonuncuları ise turnuvadan eleniyor.
2022-23 UEFA Şampiyonlar Ligi’nde finale gelene kadar UEFA'ya üye 54 ülke federasyonundan 78 takım mücadele etti. Ülkelerin takım sayılarının belirlenmesi için 2021 UEFA ülkeler sıralaması listesi kullanıldı. Buna göre liste aşağıdaki koşullara göre belirlendi:
- 1 ile 4. sıraya kadar olan ülkelerden dört takım
- 5 ile 6. sıraya kadar olan ülkelerden üç takım
- 7 ile 15. sıraya kadar olan ülkelerden iki takım (Rusya hariç)
- 16 ve 55. sıradaki ülkelerden bir takım (Lihtenştayn hariç)
- Kendi liglerindeki sıralamaya göre katılamazlarsa 2021-22 UEFA Şampiyonlar Ligi ve 2021-22 UEFA Avrupa Ligi şampiyonları.
Unutulmayan Şampiyonlar Ligi Finalleri
1955 yılından bu yana düzenlenen UEFA Şampiyonlar Ligi, Avrupa’nın kulüpler bazında en prestijli futbol turnuvası olarak kabul ediliyor. Bugüne kadarki bazı Şampiyonlar Ligi finalleri ise unutulmaz sonuçlar ve anlar içeriyor. Bu maçlar arasında tarihi sıralama olmaksızın bizim ilk 10’umuz aşağıdaki gibi:
1-'Miracle of İstanbul': Liverpool 3 - 3 Milan (Penaltılarda Liverpool kazandı) (2005)
Türkiye açısından da önemli olan 2005 yılında İstanbul Atatürk Olimpiyat Stadı'nda oynanan Liverpool-Milan finali, Şampiyonlar Ligi'nin gelmiş geçmiş en iyi maçlarından. İlk yarısı Milan'ın 3-0 üstünlüğüyle tamamlanan maçın ikinci yarısında heyecan doruktaydı. Liverpool'un maça dönüşüyle skor 3-3'e geldi. Uzatmalarda da beraberlik bozulmayınca kazananı penaltılar belirledi. Penaltılarda Liverpool maçı 3-2 kazandı. Maç, futbol tarihine 'Miracle of İstanbul' şeklinde girdi.
2- Aynı ülkeden iki takım: Real Madrid 3-0 Valencia (1999-2000)
İki İspanyol takımının karşılaştığı maç olması açısından turnuvanın 45 yıllık tarihinde ayrı bir yeri var. Aynı ülkeden iki takımın ilk kez karşılaştığı final olarak tarihe geçen Real Madrid-Valencia maçından mutlu ayrılan taraf, 3-0’lık skorla Real Madrid oldu. Real Madrid bu şampiyonlukla, o güne kadar çıktığı on bir finalde sekizinci kupasını kazandı.
3- En genç kadro kazandı: Ajax 0 - 0 Milan (Uzatmalarda Ajax kazandı) (1995)
Futbolseverler 1995'te Şampiyonlar Ligi'ni kazanan en genç kadroya şahit oldu. Bu kadroda yer alan Edwin van der Sar, Fred Grim, Danny Blind, Winston Bogarde, Frank de Boer, Patrick Kluivert gibi isimlerin çoğu sonraki yıllarda Avrupa futboluna damga vurdu. Ajax, bir önceki sezonun şampiyonu Milan'ı 18 yaşındaki Patrick Kluivert'in uzatmalarda gelen golüyle 1-0 mağlup etmeyi başardı.
4- Şoke eden sonuç: Milan 4 - 0 Barcelona (1994)
Şampiyonlar Ligi Finalleri arasında en şaşırtıcı sonuçla biten maçlardan biri de Milan-Barcelona karşılaşmasıydı. Johan Cruyff yönetimindeki dönemin efsane Barcelona'sı, Capello'nun Milan'ı ile kozlarını paylaştı. Bu maçı şaşırtıcı kılan ise maç öncesi neredeyse kimse Milan'a şans tanımazken İtalyan ekibin Barcelona'yı 4-0 gibi farklı bir sonuçla geçmesi ve kupayı kaldırması oldu.
5- Terry’nin ayağı kaymasaydı: Manchester United 1-1 Chelsea (M.United penaltılarda kazandı) (2008)
Sezona damga vuran Cristiano Ronaldo'lu Manchester United, finalde ezeli rakiplerinden Chelsea ile karşılaştı. Maçta normal süre 1-1 tamamlandı ve maç penaltılara uzadı. Penaltılarda da denge korunurken John Terry'nin ayağının kayıp penaltıyı kaçırması, maçın kaderini belirledi. Bu sayede Manchester United 6-5’lik penaltı skoruyla kupaya ulaştı.
6- Uzatmalarda gelen mucize: Manchester United 2-1 Bayern Münih (1998-1999)
Futbol tarihinin Bayern Münih açısından en dramatik karşılaşmalarından biri olan Manchester United - Bayern Münih maçı, Camp Nou’da oynandı. Son dakikaya 1-0 önde giren Bayern Münih kupaya kendini çok yakın hissederken, United uzatmalarda attığı iki gol ile tarih yazdı. Maça sonradan giren Teddy Sheringham 90+1’de, Solskjaer ise 90+3’te birer gol attı ve Manchester United, 31 yıl sonra efsane bir maçın sonunda Şampiyonlar Ligi şampiyonu oldu.
7- Zidane işleri değiştirdi: Real Madrid 2-1 Bayer Leverkusen (2001-2002)
İskoçya’nın Glasgow şehrinde oynanan maçta Real Madrid on ikinci finaline, Bayer Leverkusen ise tarihindeki ilk finaline çıkıyordu. Maçta gelen Raul’ün golüne Lucio’yla cevap veren Leverkusen, uzun süre hafızalardan silinmeyen ve futbol tarihine damga vuran Zinedine Zidane’ın müthiş golüne engel olamadı ve maçı 2-1 kaybetti.
8- Bu kez bırakmadı: Barcelona 2-1 Arsenal (2005-2006)
Son finali Milan’a karşı 4-0 kaybeden Barcelona için maçın önemi büyüktü. Barcelona, Jens Lehmann’ın maçın ilk dakikalarında gördüğü kırmızı kartla ümitlendi ancak hemen ardından yediği kafa golü takımın moralini bozdu. Oyuna sonradan giren İsveçli Henrik Larsson’un iki asisti sayesinde maçı 2-1 kazanmayı bilen Barcelona kupayı kaldırabildi.
9- Drogba farkı: Bayern München 1-1 Chelsea (Chelsea penaltılarda 4-3 kazandı) (2012)
Bayern'in sahası Allianz Arena'da oynanan maçta, Bayern München uzunca bir süre oyuna ağırlığını koydu. Ancak 87. Dakikada sahneye çıkan Drogba, topu filelere gönderince maç penaltılara uzadı. Chelsea penaltılarda maçı 4-3 ile kazanmasını bildi.
10- Süper ikili karşı karşıya: Barcelona 2 - 0 Manchester United (2009)
Dünya futbolunun tartışmasız iki dev ismi Lionel Messi ve Cristiano Ronaldo'yu karşı karşıya getiren ilk final 2009 yılında yaşandı. Tarihin en iyilerinden biri olarak gösterilen 2008 - 2009 Barcelona rüya takımı, muhteşem geçirdiği sezonu 2-0'lık final galibiyetiyle taçlandırdı. Goller, Eto'o ve Messi'den geldi.
İstanbul’a 75 milyon euronun üstünde gelir getirecek
10 Haziran’daki 2023 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali’nin ev sahibi İstanbul, konuklarını bekliyor. Şampiyonlar şampiyonu, İstanbul’da İngiliz takımı Manchester City ile İtalya takımı Inter karşılaşmasıyla belli olacağından kente çok sayıda İtalyan ve İngiliz taraftarla, finali kaçırmak istemeyen yabancı futbol severlerin gelmesi bekleniyor. UEFA Şampiyonlar Ligi finalinin, karşılaşmanın ev sahibi İstanbul'a ekonomik getirisinin ise 75 milyon euronun üstünde olacağı tahmin ediliyor.
Şampiyonlar Ligi'nin 30 yıla yakındır ana sponsoru olan Mastercard yetkililerince bir söyleşide yapılan açıklamada, son üç final maçına ev sahipliği yapan şehirlerdeki kart harcamalarının incelendiği kaydedildi. Türkiye’nin geçen seneki 44 milyar euroluk toplam turizm geliri ve İstanbul’un aynı dönemde toplam turist harcamalarındaki yüzde 40’lık payı da göz önüne alındığında finalin oynanacağı hafta sonu, taraftarların 75 milyon euronun üzerinde harcama yapacağı öngörülüyor.
Garanti BBVA verilerine göre taraftar kart sahibi müşteriler özellikle derbi günlerinde takımların mağazalarından, normal zamanlara göre yaklaşık 3,5 kat daha fazla alışveriş yapıyor. Ortalama bir taraftar kartın toplam restoran harcaması, derbi gününde yüzde 23 oranında artıyor.
Ev sahibi şehirlerde turist harcamaları yüzde 48 oranında artıyor
Yapılan hesaplamalar, taraftarların ev sahibi şehirlerde ortalama 3 gece konakladığını ve kişi başı toplam ortalama 855 euro kartlı harcama yaptığını ortaya koyuyor. Araştırmada, turistlerin ev sahibi şehirlerdeki kartlı harcama tutarında, bir önceki hafta sonuna kıyasla yüzde 54, bir sonraki hafta sonuna kıyasla yüzde 41 oranında fazla harcama yaptığının gözlendiğine de değiniliyor. Finaller, ev sahibi şehirlerde turistlerin kartlı harcamalarını ortalama yüzde 48 oranında artırıyor. Turistlerin en fazla harcama yaptığı sektörlerin başında ise konaklama, yemek, giyim ve sağlık geliyor.
Hem İstanbul hem de futbol meraklıları nefesini tuttu ve 10 Haziran’ı sabırsızlıkla bekliyor. Finalde, İngiliz takımı Manchester City ya da İtalya takımı Inter, hangisi kazanırsa kazansın asıl galibin İstanbul olması dileğiyle!
