Finansal okuryazarlık 101 içeriğimizle karşınızdayız. Parayı ve para yönetimini anlamak olarak tanımlanan finansal okuryazarlığın temelini, önemli terimleri, yapılması gerekenleri ve avantajlarını anlattık.
Hedef, para ile akılcı bir ilişki kurmak
Kişisel finansal yönetim, bütçeleme ve yatırım gibi çeşitli finansal becerileri anlama ve etkili şekilde kullanma yeteneğine, finansal okuryazarlık deniyor. Para ile akılcı bir ilişki kurmayı sağlayan finansal okuryazarlık, maddi açıdan sağlıklı bir durumda kalmayı ve finansal dolandırıcılığa karşı bilinçli olmayı beraberinde getiriyor. Finansal beceri ve kavramları öğrenmeyi temsil eden finansal okuryazarlık; eğitim, iş, emeklilik gibi birikimleri planlayabilmeye, farklı kredi ve yatırım ürünlerini değerlendirebilmeye, kişisel harcamaları, maddi süreci ve borçları yönetebilmeye yardımcı oluyor. İlgili kitapları ve makaleleri okumak, finans uzmanlarının podcast ve videolarını takip etmek, bir profesyonele danışmak finansal okuryazarlığı geliştirebilecek yöntemlerden bazıları. Uzmanlar, finansal okuryazar olmaya ve para yönetimine başlamak için gereken ipuçlarını şöyle sıralıyor:
- Tüm harcamalarınız için Excel veya bir not defterinde liste tutun. Böylece harcama alışkanlıklarınızı belirleyebilir ve gereksiz harcamaların önüne geçebilirsiniz.
- Kredilerin ve vadeli hesapların faiz oranlarını detaylı öğrenin, karşılaştırarak hareket edin.
- İş kaybı veya beklenmedik harcamalara karşı hazırlıklı olun.
- Günümüz koşullarında zor görünse de tasarruf ve birikim konusunu odağınıza alın. Her ay düzeninizi bozmayacak bir tutarı birikim hesabınıza atın. Harcamalarda planlı ve sorumlu olmak, sizi hayallerinize yaklaştırabilir.
- Faturalarınızın ödemesini geciktirmemeye çalışın.
- Kredi ve kredi kartı gibi borçlanmalarınızı düzenli takip edin ve ödeyin.
Yüksek tutarda borcunuz varsa, borcu azaltma planı yapın. Faizi yüksek olan borçları ödeyin veya borçların yeniden düzenlenmesi için bankanızla iletişime geçin.
Risk yönetimini barındıran sigorta konusunu unutmayın. Sağlığınız, aracınız, eviniz için gerekli olan sigortaları düzenli yaptırın; beklenmeyen durumlar geliştiğinde yüksek harcamalar yapmayın.
Finansal okuryazarlık için bilinmesi gereken başlıca terimler
Bileşik faiz: Anapara ve faiz toplamının sonraki vadede hesaba anapara olarak katılarak yeni tutar üzerinden yeniden faiz hesaplanması.
Enflasyon: Ürün ve hizmet fiyatlarının seviyesinde, süreklilik gösteren bir artışın gözlemlenmesi sonucunda alım gücünde meydana gelen düşüş.
Deflasyon: Enflasyonun tersi. Ürün ve hizmet fiyatlarının seviyesinde süreklilik gösteren düşüş.
Devalüasyon: Ülkenin parasının, yabancı paralar karşısındaki değerinin azalması.
Revalüasyon: Devalüsyonun tersi. Ülkenin parasının, yabancı paralar karşısında değer kazanması.
Bütçeleme: Gelir ve gider arasındaki denge planı.
Dijital cüzdan: Mobil uygulama olarak sunulan, sürekli banka veya kredi kartı kullanmanın ve taşımanın önüne geçen online ödeme araçları.
Emtia: Her türlü mala verilen isim.
Para politikası: Merkez bankalarının istihdam artışı, ekonomik büyüme ve fiyat istikrarına dair hedeflere ulaşabilmek amacıyla paranın elde edilebilirliği ve maliyetini etkilemeye yönelik aldığı kararlar.
Tahvil: Yatırımcının, devlet veya kurumun finansman ihtiyacını karşılamak amacıyla değişken veya sabit bir faiz oranı ile borç verdiği, faiz getirisi olan bir yatırım biçimi.
Sermaye geliri: Kişinin sahip olduğu sermaye stokunda oluşan artış nedeniyle kişinin tüketim kapasitesinde oluşan artış.
Kredibilite: Kredi verilen kişinin borç ödeme gücüne ve güvenirliğine verilen bir değer.
Amortisman: Bir varlığın değerinde aşınma ve yıpranma, eskime veya diğer faktörler nedeniyle görülen azalma.
Likidite: Finansal herhangi bir ürünün nakde çevrilebilme kolaylığı.
Stopaj: Gelir veya kurumlar vergisine bağlı bir kazancın kaynağından kesilen gelir vergisi.
Bu beceriyi geliştirmemek krizlere yol açabiliyor
Bunca faydası bulunan ve bireyleri daha akılcı maddi kararlar alma konusunda güçlendiren finansal okuryazarlığı geliştirmemek, haliyle finansal risklere ve krizlere açık olmamıza neden oluyor. Yani finansal tablosunun farkında olmadan hareket eden kişiler; hatalı harcamalar, katlanarak artan borçlar, düşük kredibilite ve hatta hacizle karşı karşıya kalabiliyor. Finansal okuryazarlık sadece kısa vadeli değil, uzun vadeli para yönetimini de kapsıyor.
Finansal okuryazar olmak için geç değil
Evet, finansal okuryazarlığın temelinde kişisel mali durumu iyileştirmek yer alıyor. Bütçe oluşturmak, harcamaları takip etmek, ödemeleri zamanında yapmak, para tasarrufu yapmaya dikkat etmek ve yatırım yapmak bu iyileştirmenin en temel adımları. Finansal okuryazarlığın temelini bilmek, olumsuz koşullar karşısında kendimizi biraz daha güvende hissetmemizi sağlıyor ve unutmayın ki bu becerileri öğrenmek ve uygulamaya koymak için asla geç değil.
Kaynaklar:
